Relaciones topográficas de Felipe II

Relaciones topográficas de los pueblos de España, hechas de orden de Felipe II es el nombre con el que comúnmente se conoce a una obra estadística, que es resultado de la empresa acometida por Felipe II que pretendía ofrecer una descripción detallada de todos los asentamientos poblacionales de los reinos que gobernaba. No obstante, se conocen también por otros nombres como el dado por el Padre Miguélez, en su obra La ciudad de Dios (1915), que las llama Relaciones histórico-geográficas de los pueblos de España.

Es una obra de siete tomos (seis para los pueblos y ciudades, y el séptimo siendo monográfico sobre la ciudad de Toledo), cuyo original está depositado en la biblioteca del Monasterio de San Lorenzo de El Escorial, si bien hay una copia en la Real Academia de la Historia. La obra tiene una estructura de cuestionario prefijado con interrogantes (en la obra reciben el nombre de capítulos) referentes a aspectos sociológicos, demográficos, geográficos, estratégicos y económicos de cada localidad. Cuestionario al que una delegación de hombres viejos, sabios o letrados de cada lugar había de responder con la mayor abundancia de datos posible. El propósito de la misma era, muy en la línea de control burocrático exhaustivo de Felipe II, tener un conocimiento profuso de cada lugar del reino. A título anecdótico cabe reseñar que en la obra manuscrita hay media docena de dibujos de mapas, escudos o elementos destacables que el escribano o alguno de los testigos creyó pertinente plasmar de forma gráfica.

Es muy probable que la idea original de acometer tal obra llegase al leer Felipe II los escritos de la Descripción y cosmografía de España, obra de Fernando Colón inédita pero que a través de varias manos acabó siendo incluida en la obra de Pedro de Medina y Florián de Ocampo de título Grandezas de España, que vio la imprenta en Sevilla en 1548 y en Alcalá en 1566.

Realización

El hecho cierto es que en 1574 el Rey remite a los obispos un interrogatorio o cuestionario de veinticuatro preguntas para que los párrocos hiciesen la labor de campo, acompañada de esta carta:

El Rey

Por haber entendido que hasta ahora no se ha hecho ni hay descripción particular de los pueblos de estos reinos, cual conviene a la autoridad y grandeza de ellos, habemos acordado que se haga la dicha descripción y una historia de las particularidades y cosas notables de los dichos pueblos. Y porque si se hubiesen de enviar personas a traer las relaciones que a ello son menester, no podría haber la brevedad con que holgaríamos que esto se hiciese; ha parecido que por medio de los prelados, y corregidores, y justicias principales se podrá hacer muy cumplidamente, y sin dilación, y con más certidumbre que por otras vías, y así se os envía con ésta la Memoria que veréis. Encargamos y mandamos os, que conforme a ella ordenéis a todos los concejos y justicias de los lugares de la tierra y jurisdicción de esa ciudad y de los eximidos de ella, se informen muy bien de todo lo contenido en la dicha Memoria, y hagan particular relación de ello, encargándoles con gran instancia tengan mucho cuidado de enviárosla, cada uno de lo que tocare, la más cumplida, cierta y verdadera que sea posible, y con la mayor brevedad que ser pueda; y como os fueren trayendo las dichas relaciones, nos las iréis enviando dirigidas a Juan Vázquez de Salazar, nuestro Secretario, para que no se pierda tiempo en este negocio; que en ello y en que nos aviséis de cómo lo hubiéredes ordenado y proveído, nos serviréis.

La responsabilidad de su desarrollo recayó sucesivamente en varios cronistas de la corte: Juan Páez de Castro, Ambrosio Morales, Juan López de Velasco (que reunía el cargo de cosmógrafo y cronista), y otros. Pedro Esquivel recibió el encargo de la confección de un mapa, inacabado, y del que sólo parecen conservarse las veinte hojas del Atlas del Escorial (a escala 1:430.000).[1]

Resultados

A otros efectos, el resultado de este estudio no debió de tener demasiado calado, ya que no llegó a imprimirse, y Felipe II, insatisfecho, decide despachar una cédula a los gobernadores y corregidores de los pueblos, con un interrogatorio de 59 cuestiones. El resultado del cuestionario fue remitido al monarca en julio de 1578, aunque tampoco fue de su agrado, por lo que el 7 de agosto de 1578, Felipe II envía un nuevo interrogatorio de 45 capítulos. La obra conservada muestra una mezcla de los tres cuestionarios, dándose, además, la circunstancia de que algunos pueblos respondieron a más de uno de ellos, a pesar de que el Rey tomó la precaución de eximir de cada interrogatorio a los ayuntamientos que ya hubiesen respondido a alguno precedente.

No obstante, el resultado distó mucho de ser el planeado originalmente. Las Relaciones topográficas describen poco más de 700 localidades, todas ellas en un área muy concreta. Lo que entonces era Castilla la Nueva (provincias de Madrid, Guadalajara, Toledo, Cuenca, Ciudad Real), parte del Reino de Murcia (provincia de Albacete y algunos pueblos de la provincia de Murcia), además de algunos de las provincias de Alicante, Cáceres y Jaén.

Aun representando solo una porción pequeña de población de la España de la época, lo cierto es que tienen un incalculable valor para tomar conciencia de la realidad española de finales del siglo XVI. De hecho, el ímprobo esfuerzo administrativo realizado por el gabinete de Felipe II, nos brinda hoy la oportunidad de obtener una información que de otro modo sería del todo imposible de recabar, dado que en muchos casos se refiere a pequeñas aldeas que de no ser así, jamás habrían encontrado acomodo en ningún escrito oficial.

Véase también

Referencias

Enlaces externos

Read other articles:

English cricketer Henry CrocombeCrocombe in 2023Personal informationFull nameHenry Thomas CrocombeBorn (2001-09-20) 20 September 2001 (age 22)Eastbourne, East Sussex, EnglandBattingRight-handedBowlingRight-arm medium-fastRoleBowlerDomestic team information YearsTeam2020–presentSussex (squad no. 5) First-class debut1 August 2020 Sussex v HampshireList A debut23 July 2021 Sussex v LancashireCareer statistics Competition FC LA T20 Matches 32 18 17 Runs s...

  关于与「悲慘世界 (音樂劇)」標題相近或相同的条目,請見「悲慘世界 (消歧義)」。 孤星淚 Les Misérables 音乐 克劳德-米歇尔·勋伯格 歌词 阿兰·鲍伯利、让-马克·纳特尔(法语版) 赫伯特·克莱茨莫 (英语版) 剧本 克劳德-米歇尔·勋伯格阿兰·鲍伯利 原著 维克多·雨果的小说《孤星淚》 演出 1980 巴黎 1985 伦敦西区 1987 百老汇 1987 第一次美国巡演 1988 第二次美国巡

This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Vancouver Learning Network – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2023) (Learn how and when...

Caaguazú Ciudad y Municipio Bandera CaaguazúLocalización de Caaguazú en Paraguay Vista del Municipio de Caaguazú dentro del Departamento de Caaguazú. (Pulse para ver mapa)Coordenadas 25°28′S 56°01′O / -25.46, -56.02Idioma oficial Castellano y GuaraníEntidad Ciudad y Municipio • País  Paraguay • Departamento CaaguazúIntendente municipal Ing. Severo José Ríos Núñez (PLRA)Fundación 8 de mayo de 1845Superficie   • Total 977,64 km...

Công trường Mê LinhNút giao thông cùng mức Công trường Mê Linh, nhìn từ đường Tôn Đức ThắngBản đồKhánh thành1863Chủ sở hữuCông cộngVị tríGiao điểm của sáu con đường thuộc phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam Lỗi Lua trong Mô_đun:Location_map tại dòng 495: Không có giá trị kinh độ. Công trường Mê Linh là một vòng xoay giao thông nằm ở Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh...

Rønbjerg Parochie van Denemarken Situering Bisdom Bisdom Viborg Gemeente Skive Coördinaten 56°31'45NB, 8°54'40OL Algemeen Inwoners (2004) 259 Leden Volkskerk (2004) 239 Overig Kerken Rønbjerg Kirke Proosdij Skive Provsti Pastoraat Estvad-Rønbjerg Foto's Portaal    Denemarken Rønbjerg is een parochie van de Deense Volkskerk in de Deense gemeente Skive. De parochie maakt deel uit van het bisdom Viborg en telt 239 kerkleden op een bevolking van 259 (2004). Tot 1970 was de paroch...

2013 song performed by Drake Tuscan LeatherSong by Drakefrom the album Nothing Was the Same Recorded Noble Street Studios (Toronto, Ontario) Metalworks Studios (Mississauga, Ontario) Tree Sound Studios (Atlanta, Georgia) Marvin's Room (Hollywood, California) GenreHip hopLength6:06Label OVO Sound Young Money Cash Money Republic Songwriter(s) Aubrey Graham Anthony Palman Noah Shebib David Foster Linda Thompson-Jenner Producer(s) Noah 40 Shebib Nathan Sessoms Tuscan Leather is a song by Canadian...

  لمعانٍ أخرى، طالع المعاصر (توضيح). قرية المعاصر  - قرية -  تقسيم إداري البلد  اليمن المحافظة محافظة حجة المديرية مديرية المغربة العزلة عزلة نيسا السكان التعداد السكاني 2004 السكان 826   • الذكور 426   • الإناث 400   • عدد الأسر 78   • عدد المساكن 55 معلوما...

Comic book series This article is about the 2006 comic by Slave Labor Graphics based on the Disney TV cartoon. For the 1995 series by Marvel Comics based on the Disney TV cartoon, see Gargoyles (TV series) § Marvel. For the Marvel Comics characters named Gargoyle, see Gargoyle (comics). For other uses, see Gargoyle (disambiguation). GargoylesCover of Gargoyles #1 by Greg GulerPublication informationPublisherSlave Labor Graphics, Dynamite EntertainmentScheduleBi-monthly (Slave Labor Grap...

Grande Prêmio da Malásia de Fórmula 1 de 2008 10º GP da Malásia em Sepang Detalhes da corrida Categoria Fórmula 1 Data 23 de março de 2008 Nome oficial X Petronas Malaysian Grand Prix[1] Local Circuito Internacional de Sepang, Sepang, Selangor, Malásia Percurso 5.543 km Total 56 voltas / 310.408 km Condições do tempo Ensolarado, parcialmente nublado Pole Piloto Felipe Massa Ferrari Tempo 1:35.748 Volta mais rápida Piloto Nick Heidfeld BMW Sauber Tempo 1:35.366 (na volta 55) Pódio ...

У Вікіпедії є статті про інших людей із прізвищем Достоєвський. |матір= Достоєвський Олександр Андрійовичрос. Достоевский Александр АндреевичНародився 3 лютого 1857(1857-02-03)Єлисаветград, Бобринецький повіт, Херсонська губернія, Російська імперіяПомер 6 жовтня 1894(1894-10-06) (37 р...

Mixed martial arts event in 2023 UFC Fight Night: Holloway vs. The Korean ZombieThe poster for UFC Fight Night: Holloway vs. The Korean ZombieInformationPromotionUltimate Fighting ChampionshipDateAugust 26, 2023 (2023-08-26)VenueSingapore Indoor StadiumCitySingaporeAttendance10,263[1]Total gate$1,288,777[1]Event chronology UFC 292: Sterling vs. O'Malley UFC Fight Night: Holloway vs. The Korean Zombie UFC Fight Night: Gane vs. Spivak UFC Fight Night: Holloway vs....

Distrik IX Sibolga - Tapteng - NiasSibolga - Tapanuli Tengah - NiasGereja HKBP Sipeapea, Ressort Sipeapea1°45′02″N 98°47′09″E / 1.750592°N 98.785905°E / 1.750592; 98.785905GerejaHuria Kristen Batak ProtestanKantorJl. Jubileum no. 4, Angin Nauli, Sibolga Utara, Kota SibolgaWilayah pelayananKabupaten Tapanuli Tengah Kota Gunungsitoli Kota Sibolga Pulau Nias Kabupaten Humbang Hasundutan (1 gereja di Kecamatan Onan Ganjang) Kabupaten Tapanuli Utara (3 gereja di...

Juice produced from apples Filtered and unfiltered apple juice Clarified apple juice, from which pectin and starch have been removed, in a plastic bottle Apple juice is a fruit juice made by the maceration and pressing of an apple. The resulting expelled juice may be further treated by enzymatic and centrifugal clarification to remove the starch and pectin, which holds fine particulate in suspension, and then pasteurized for packaging in glass, metal, or aseptic processing system containers, ...

Greek mythological figure This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (June 2019) (Learn how and when to remove this template message) According to some sources,[1] this cup shows Hecamede mixing kykeon for Nestor. Tondo of an Attic red-figure cup, c. 490 BC. From Vulci. A Roman mosaic probably depicting Nestor, 2nd century In Greek mythology,...

Viktor Chukarin Nazionalità  Unione Sovietica Ginnastica artistica Palmarès Competizione Ori Argenti Bronzi Giochi olimpici 7 3 1 Mondiali 3 0 1 Per maggiori dettagli vedi qui Il simbolo → indica un trasferimento in prestito.   Modifica dati su Wikidata · Manuale Viktor Ivanovič Čukarin (in russo Виктор Иванович Чукарин?, in ucraino Віктор Іванович Чукарін?; Krasnoarmejskoe, 9 novembre 1921 – Leopoli, 25 agosto 1984) è stato u...

توبال قايين   معلومات شخصية الأب لامك[1][2][3][4][5]  إخوة وأخوات امرأة نوح[1][6][7][2]،  ويابال،  ويوبال  الحياة العملية المهنة حدّاد[8]  تعديل مصدري - تعديل   توبال قايين (بالعبرية: תּוּבַל קַיִן) هو شخصية ذُكرت في سفر التكوي...

English politician For other people named Giles Strangways, see Giles Strangways (disambiguation). Arms of Strangways: Sable, two lions passant paly of six argent and gules Giles Strangways (3 June 1615 – 20 July 1675) of Melbury House in Somerset, was an English politician who sat in the House of Commons variously between 1640 and 1675. He fought on the Royalist side during the Civil War Origins He was the son of Sir John Strangways (1585-1666) of Melbury and his first wife Grace Trenc...

Former administrative region of France For the Ferry, see MS Nord Pas-de-Calais. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Nord-Pas-de-Calais – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2010) (Learn how and when to remove this template message) Region of FranceNord-Pas-de-CalaisRegion of Franc...

Sword USMC Model 1859 NCO Sword TypeSwordPlace of originUnited StatesService historyIn service1859–presentUsed byUnited States Marine Corps non-commissioned officersWarsMid-19th and early-20th centuriesProduction historyDesignerModeled on U.S. Army M1850 foot officers' swordDesignedIntroduced 1859, notable design changes 1875, 1918ManufacturerHorstmann, Ames, various othersProduced1859–presentVariantsUnetched blades until 1875, wide blades until 1918SpecificationsLengt...