Makaravank (armeneՄակարավանք, «monaĥejo de Makario ») estas monaĥejo kiu situas en la kampara vilaĝo Aĉaĝur, en la marzoTavuŝo, en Armenio. Ĝi estis fondata en la 9-a jarcento sur plataĵo kaj poste estis ampleksigita en la 13-a jarcento. Ĝi havas 4 preĝejojn, gaviton kaj aliajn konstruaĵojn por sekundaraj aferoj.
Kvankam la monaĥeja komplekso ne estas uzata nuntempe kiel religia konstruaĵo, la komplekso bone konserviĝas. Ĝi estis restaŭrita en la 20-a jarcento dufoje kaj estas sufiĉe fame konata pro ĝiaj elstaraj ornamaĵoj. Kune kun aliaj monaĥejoj de la regiono ĝi estas turisma allogaĵo sed ne tiel konataj kiel aliaj, kiel ekzemple la monaĥejo Hagharcin.
Makaravank
La monaĥeja komplekso konsistas el malnova preĝejo, ĉefa preĝejo Surb Astvacacin ("Sankta Dipatrino") kaj ilia komuna gavito, same kiel malgranda preĝejo Surb Astvacacin kaj diversaj ruinigitaj konstruaĵoj, ĉi tiu monaĥejo havas muregojn kaj estas aparte fama pro la skulptitaj ornamoj. Ĝia turisma potencialo tamen estas ankoraŭ malmulte ekspluatata kaj ne tro vizitata kompare kun aliaj proksimaj monaĥejoj de la regiono.
Geografia situo
Makaravank en aŭtuno.
La monaĥejo situas sur arbara altebenaĵo proksime al deklivo de Monto Pajtatap, nordoriente de la Armena altebenaĵo[1] kaj sur la ekstera rando de la Malgranda Kaŭkazo. De ĝia situo, larĝa vido malfermiĝas al la valo Aghstev kaj, preter la azera limo, al tiu de la rivero Kura[2].
Makaravank situas 3 kilometrojn sudokcidente de la loĝloko Aĉaĝur, en la teritorio de la samnoma kampara komunumo, en la provinco Tavuŝo, en la nordoriento de Armenio[3]..
Historie Makaravank situas en la kantono Mec Kuenk de la provinco Arcaĥo, kiu en la mezepoko fariĝis la kantono Kolbopor de la provinco Gugarko, ĉi tiuj du provincoj kalkuliĝis inter la dek kvin provincoj de historia Armenio[4] laŭ la geografo de la 7-a jarcento Anania Ŝirakaci[1]..
Toponimio
Armenio dum la dinastio de la familio Zakarjan, ĉirkaŭ 1203.
En la armena lingvo, Makaravank signifas "monaĥejo de Makario"[5]. Laŭ loka tradicio, Makario, aŭ Makar, estis unu el la masonistoj en la monaĥejo, kiu, divenante la morton de sia filo, kiun siaj parencoj provis kaŝiĝi de ĝi, ĵetis sin de la supro de unu el la konstruaĵoj kaj estis entombigita sub unu el la muroj de la monaĥejo, donante al ĝi sian nomon[6]. Tamen estas pli verŝajne, ke la nomo de la monaĥejo devenas de la sanktulo, al kiu ĝi estis dediĉita, Sankta Makario[7]..
Historio
La loko de la monaĥejo ŝajnas esti okupita ekde paganaj tempoj laŭ spuroj malkovritaj proksime de lokaj fontoj; restaĵoj de lignaj konstruaĵoj ankaŭ atestas ĝian okupadon en la 4-a jarcento[8].
La nuna monaĥeja komplekso Makaravank estis fondita en la 9a jarcento, sed nur la "malnova preĝejo", probable de la 10a jarcento, restas el ĉi tiu periodo[9]. Fine de la 12a kaj komenco de la 13a jarcento ĝi estis vaste pligrandigita sub la gvidado de ĝiaj abatoj Johano la 1-a[10] kaj Davido kaj parte danke al la patroneco de la loka nobelaro, tiel partoprenante la renovigon de la Zakarida Armenio[11]. Renovigoj estis farataj sub pastro Johano la 2-a (1250-1276). La tempo, kiam la monaĥejo estis forlasita, ne estas konata[12][1].
En la dudeka jarcento, jam tre kaduka[10], la loko estis restarigita en 1940[1] kaj en la 1970-aj jaroj[13] plua renovigo fariĝis. Krome, la tereno sur kiu la monaĥejo estis konstruita estis submetita al fenomeno de solifluksio, intervenoj estis faritaj por firmigi ĝin per betono. Terglita studprogramo estis efektivigita de 2003 ĝis 2005[14]. Malgraŭ ĉi tiu laboro, la turisma potencialo de la reto ankoraŭ estas subuzata[15][16].
Konstruaĵoj
La ĉefaj konstruaĵoj de la komplekso estas la « malnova preĝejo », la « ĉefa preĝejo » (Surb Astvacacin) kaj ties gavito, samkiel la eta preĝejo Sankta Dipatrino. La ŝtonoj uzitaj estas andesito, tofo kaj la felsito[8].
Plano de la monaĥejo
Sur ĉi plano, la nordo troviĝas maldekstre.
Malnova preĝejo.
Ĉefpreĝejo, Surb Astvacacin (« Sankta Dipatrino »).
Surb Astvacacin (« Sankta Dipatrino »).
Ruinigita kapelo.
Gavito.
Sakristio.
Civilaj konstruaĵoj en ruinoj.
Ĉefa enirejo.
Muregoj.
Fontano.
Malnova preĝejo
La plej malnova pluvivanta konstruaĵo de Makaravank estas la "malnova preĝejo" (1), probable devenanta de la 9a aŭ 10a jarcentoj[1] kaj oni ne scias, al kiu sanktulo ĝi estis dediĉita[11]. Ĉi tiu surskribita fermita dividita kruco de la skolo de la Loria reĝlando[17] estas kompletigita ĉe la anguloj per kvar kapeloj[1] kaj subtenas tamburon superitan de kupolo[7]. La skulptita dekoracio estas relative diskreta tie kompare kun la aliaj konstruaĵoj kaj estas limigita al la fenestrokadroj[11], al la pendaĵoj de la volbo (reprezentantaj la evangeliistojn Mateo, Luko, Johano kaj Marko[18]), al la interplektita bendo de la tamburo, kaj precipe ĉe ĝia bem (speco de altaro en armenaj preĝejoj) ornamita per geometriaj kaj plantaj motivoj[3]. La supra parto de la konstruaĵo, la ornamado de la tamburo kaj la skulptaĵoj de la altaro indikas restarigon en la 13-a jarcento[1].
La preĝejon laŭflankas norde pli posta sakristio[7] (6), uzata precipe kiel bakejo, kie estis preparitaj la hostioj[11].
Ĉefpreĝejo Surb Astvcacin
Sudokcidente de la malnova preĝejo staras la plej impona el la konstruaĵoj de la loko, la preĝejo Surb Astvacacin ("Sankta Dipatrino") aŭ "ĉefa preĝejo" ((2), 13,5 × 9 , 5 m ekstere)[8], starigita en 1205 fare de Vardan, filo de princo Bazaz. Ĉi tiu preĝejo estas enskribita malferma dispartigita kruco kun duoncirkla absido oriente kun dek tri arkaj niĉoj, kompletigitaj per dispartigitaj angulaj ĉambroj, el kiuj tiuj situantaj oriente havas du etaĝojn[19]. Ĝi estas dominita en sia centro per cilindra tamburo kun kupolo sur la pinto[20]..
Okcidenta fasado.
Okdicenta portalo.
La skulptita dekoracio estas aparte riĉa en ĉi tiu preĝejo, kaj ekstere kaj interne. Ekstere elstaras la orientaj, sudaj kaj okcidentaj fasadoj: la unuaj du estas trapikitaj per duedraj niĉoj superitaj de tipe kartvelajpalmetajfestonoj kaj ĉirkaŭitaj de altreliefoj reprezentantaj bestojn, kaj havas siajn fenestrojn ornamitajn per geometriaj tabeloj[21]; la suda fasado ankaŭ havas du okulojn. La okcidenta fasado estas trapikita per portalo kun pordokadro enkadriganta marketron de verdaj kaj purpuraj kvadratoj por la timpano kaj verdaj heksagonoj kaj purpuraj trianguloj por la spandreloj. Koncerne la nordan fasadon, ĝi malantaŭeniras sur la gavito[22]. La eksteran ornamadon finfine kompletigas la arkado kun duoblaj kolonoj, la geometria friso kaj la kadrecaj fenestroj de la tamburo[23].
La interna dekoracio aparte distingiĝas per la altaro situanta en la absido kaj ornamita per du vicoj de ok-pintaj steloj enhavantaj mitajn (sfinkso, harpio) aŭ ordinarajn estaĵojn (pavoj, kolomboj, aglo, fiŝo ) kaj du viroj (el kiuj unu, glutita de baleno, povus esti la profeto Jona), "unu el la ĉefverkoj de armena arto"[24].
Detalo de la suda fasado: la du okuloj, la centra fenestro, kolombo sur ripozejo kaj la suoraĵ de unu el la niĉoj.
Bem (altaro).
Gavito
Alkroĉita al la norda fasado de la preĝejo Sankta Dipatrino (Surb Astvacacin) kaj al la okcidenta fasado de la "malnova preĝejo" estas la gavito (5), konstruita en 1224 de princo Vaĉe Vaĉutjan. Ĉi tiu kvadrato de preskaŭ 170 m2 havas kvar kolonojn origine subtenantajn kupolon kaj triangulan kofran volbon kiu estas subtenata de ses stelarkoj. Nur ĝia okcidenta fasado estas ornamita: super la portalo ornamita per frisoj kun plantaj motivoj, la centra fenestro kun kadro estas ornamita dekstre kun flugilhava kaj kronita sfinkso, kaj maldekstre kun bovo atakita de leono.
La malgranda preĝejo Sankta Dipatrino, vidata el la sudokcidento
Malgranda preĝejo Sankta Dipatrino
Sudoriente de ĉi tiu grupo de proksimaj konstruaĵoj, malgranda preĝejo dediĉita al la Sankta Dipatrino (3) estis starigita en 1198 kaj elstaras pro sia plano: ĝia absido estas enskribita en oklatero kies bazo ĉirkaŭita estas metita sur kvadraton. Pintita per cilindra tamburo kun konusa kupolo, ĉi tiu preĝejo, probable konstruita por la gepatroj de pastro Johano, havas riĉan ornamadon, kiu igas ĝin "arkitektura gemo". La okcidenta portalo estas tiel ornamita per abundo da plantaj motivoj; koncerne la oklateron, ĝi estas ĉirkaŭita de paroj de etaj kolumnoj kaj muldita bando superita de reprezentaĵoj de bestoj (cikonio mortiganta serpenton en la nordo, kolombo kaj medaljono enhavanta aglon kiu atakas alian kolombon en la sudokcidento, kaj du leonoj sude)[25].
Norde estis ligita al ĝi malgranda (4) kapelo, kiu nuntempe troviĝas en ruinoj[1] (4) aujourd'hui en ruine[6]..
Aliaj konstruaĵoj
La ensemblo estas kompletigita per la enirejo al la monaĥejo (8, huffero skulptita en la roko) 30 metrojn okcidente, fontano (10) 100 metrojn nordokcidente, civilaj konstruaĵoj (7, en ruinoj, inkluzive de 13a-jarcenta gastejo) kaj remparoj (9, duonruinaj).
↑ 8,08,18,2angle Rick Ney, Tavush marz, ArmeniaNow.com, 2006, p.55.
↑Yvan Travert kaj Raymond Haroutioun Kévorkian, Lumière de l'Arménie chrétienne, Monum, Éditions du patrimoine, Parizo, 2006 (ISBN 978-2-85822-928-4), p. 67.
↑ 10,010,1Dominique Auzias et Jean-Paul Labourdette, Arménie, Le Petit Futé, coll. « Country guide », Paris, 2007 (ISBN 978-2746919600), p.242.
