Karlo la 5-a (Francio)

Karlo la 5-a
Reĝo de Francio
Regado	1364–1380
Antaŭulo	Johano la 2-a
Sekvanto	Karlo la 6-a
Persona informo
Charles V de France
Naskiĝo	21-an de januaro 1338 (1338-01-21) en Vincennes
Morto	16-an de septembro 1380 (1380-09-16) (42-jaraĝa) en Parizo
Mortis per	Infekta malsano ^vd
Tombo	Baziliko de Saint-Denis ^vd
Religio	kristanismo ^vd
Lingvoj	franca ^vd
Ŝtataneco	Francio ^vd
Familio
Dinastio	Dinastio de Valois ^vd
Patro	Johano la 2-a de Francio ^vd
Patrino	Jutta (Bonna) de Bohemio ^vd
Gefratoj	Izabela de Valois, Johana de Valois, reĝino de Navaro, Maria de Valois, dukino de Berry, Filipo la 2-a de Burgonjo, Johano, duko de Berry kaj Ludoviko la 1-a de Anjou ^vd
Edz(in)o	Johana de Burbono (1350, 1350 ^(Gregoria)–1378) ^vd
Amkunulo	Biette de Cassinel ^(en) ^vd
Infanoj	Karlo la 6-a de Francio  ( Johana de Burbono) Isabelle of Valois ^(en)  ( Johana de Burbono) Oudard d'Attainville ^(en)  ( Biette de Cassinel ^(en) ) Marie of Valois ^(en)  ( ) Ludoviko de Valois  ( Johana de Burbono) Catherine of Valois, Countess of Montpensier ^(en)  ( Johana de Burbono) Jean de France ^(en)  ( Johana de Burbono) ^vd
Parencoj	Karolo la 4-a (patrina onklo) ^vd
Profesio
Okupo	monarko politikisto ^vd
Laborkampo	Ŝtata administrado, politiko kaj militaj aferoj ^vd
Postenoj Postenoj reĝo de Francio (1364–1380) regent of France ^(en) (1356, 1364–1360, 1364) duko de Normandio Duke of Touraine ^(en) list of dauphins of France ^(en) ^vd
^vd	Fonto: Vikidatumoj

Karlo la 5-a de Francio (n. la 21-an de januaro 1338 en Vincennes – m. la 16-an de septembro 1380 en Beauté-sur-Marne), kromnomita Karlo la Saĝa (franclingve Charles V le Sage) estis la reĝo de Francio ekde 1364 ĝis 1380. Lia reĝado kongruas kun la fino de la unua parto de la Centjara milito : li sukcese rekonkeris ĉiujn landojn perditajn de siaj antaŭuloj, restarigis la aŭtoritaton de la franca ŝtato kaj signife rekonstruis la reĝlandon.

Lia patro kaj antaŭulo, Johano la 2-a la Bona, estis venkita de la angloj kaj fariĝis ostaĝo en Londono. Kiel dauphin de enkarcerigita reĝo, li provis reformi la francan monarkion, sed malsukcesis pro la ambicioj de Karlo de Navaro kaj pro la kontraŭagado de Étienne Marcel. Karlo estis oficiale kronita en 1364, kaj interalie daŭrigis la efikan monpolitikon iniciatitan de la konsilistoj de sia patro. La reĝado de Karlo estas ofte komparita kun tiu de Sankta Ludoviko, kiel ekzemploj de sukcesaj mezepokaj reĝadoj.

Li kreis seninterrompan francan armeon, kiun li financis per novaj impostoj. Kune kun la armeoj de siaj fratoj, li plurfoje venkis Anglion. Li plie soligis Anglion diplomatie, kiam li aliancis sin al la gaskonjaj vasaloj antaŭe favoraj al la angloj. La reĝo cetere kuraĝigis la naskiĝon de franca naciismo, kaj prezentis la anglojn kiel invadintojn.

La reĝado de Karlo estis finfine markita de la granda okcidenta skismo, kiun li ne povis – aŭ volis – malhelpi.

Vidu ankaŭ

• Listo de monarkoj de Francio
• Christine de Pizan

Reĝoj de Francio, reĝoj de la Francoj kaj imperiestroj de la Francoj ekde 987 ĝis 1870

987 996 1031 1060 1108 1137 1180 1223 1226    Hugo Kapeto Roberto la 2-a Henriko la 1-a Filipo la 1-a Ludoviko la 6-a Ludoviko la 7-a Filipo la 2-a Ludoviko la 8-a

1226 1270 1285 1314 1316 1316 1322 1328 1350    Ludoviko la 9-a Filipo la 3-a Filipo la 4-a Ludoviko la 10-a Johano la 1-a Filipo la 5-a Karlo la 4-a Filipo la 6-a

1350 1364 1380 1422 1461 1483 1498 1515 1547 1559    Johano la 2-a Karlo la 5-a Karlo la 6-a Karlo la 7-a Ludoviko la 11-a Karlo la 8-a Ludoviko la 12-a Francisko la 1-a Henriko la 2-a

1559 1560 1574 1589 1610 1643 1715 1774 1792    Francisko la 2-a Karlo la 9-a Henriko la 3-a Henriko la 4-a Ludoviko la 13-a Ludoviko la 14-a Ludoviko la 15-a Ludoviko la 16-a

1792 1804 1814 1824 1830 1848 1852 1870      -   Napoleono la 1-a Ludoviko la 18-a Karlo la 10-a Ludoviko-Filipo - Napoleono la 3-a

Historio de Francio - Kapetidoj - Valois - Burbonoj - Bonaparte