Jan Matejko

Jan Matejko
Memportreto de Jan Matejko
Persona informo
Jan Matejko
Naskiĝo	24-an de junio 1838 (1838-06-24) en Respubliko Krakovo
Morto	1-an de novembro 1893 (1893-11-01) (55-jaraĝa) en Krakovo, Reĝlando Galicio kaj Lodomerio,  Aŭstrio-Hungario
Tombo	Tombejo Rakowicki en Krakovo ^50.0746469 °N, 19.9517375 °O / 50.0746469; 19.9517375 (mapo) ^vd
Religio	katolikismo ^vd
Etno	poloj ^vd
Lingvoj	pola • germana ^vd
Loĝloko	Krakovo ^vd
Ŝtataneco	Respubliko Krakovo Cislajtio ^vd
Alma mater	Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow ^(en) (1852–1858) Akademio de Belartoj Munkeno Jagelona Universitato Bartłomiej Nowodworski High School ^(en) ^vd
Subskribo
Familio
Patro	Franciszek Ksawery Matejko ^(en) ^vd
Patrino	Joanna Karolina Rossberg ^(en) ^vd
Gefratoj	Franciszek Matejko ^(en) ^vd
Edz(in)o	Teodora Matejko ^(en) ^vd
Infanoj	Helena Unierzyska ^(en) ^vd
Profesio
Okupo	pentristo universitata instruisto ^vd
Laborkampo	Pentrado, desegnado kaj eduko ^vd
Aktiva en	Vieno • Parizo • Munkeno ^vd
Verkado
Verkoj	Prusa Omaĝo ❦ Batalo de Grunwald ❦ Constitution of May 3, 1791 ❦ Stańczyk ^vd
Honorigoj Honorigoj  Kavaliro de Honora Legio  Ordeno de la Fera Krono (Aŭstrio) ^vd
Membrecoj Membrecoj Serba Akademio de Sciencoj kaj Artoj Krakova Scienca Societo Serbian Learned Society ^(en) Akademio de Belartoj de Francio ^vd
^vd	Fonto: Vikidatumoj

Jan Alojzy MATEJKO (naskiĝis la 28-an de julio 1838 en Krakovo, mortis la 1-an de novembro 1893 en Krakovo) estis la plej fama pola pentristo de historiaj eventoj kaj bataloj. Li estas la aŭtoro de pentraĵoj kiuj interalie prezentas polajn reĝojn, batalon de Grunwald kaj la plej faman polan bufonon, Stańczyk.

Deveno kaj infanaĝo

Liaj geavoj estis ĉeĥaj kamparanoj de la loko Roudnice. Lia patro Franciszek naskiĝinta en Hradec Králové venis al Galicio. Li estis guvernisto kaj instruisto de muziko. Komence li laboris ĉe familio Wodzicki en Kościelniki kaj poste venis al Krakovo. Tie li edziĝis kun Katarzyna Rosenberg, devenanta de riĉa germana familio.

Jan estis la naŭa el dek unu gefiloj kiujn havis gesinjoroj Matejko. Ekde sia junulaĝo Jan estis tre talenta je arto. Ĝi estis lia ununura talento, ĉar li neniam eklernis fremdajn lingvojn kaj eĉ li malflue parolis la polan.

Pentrado kaj historio

En 1848 Jan Matejko travivis la aŭstran bombardadon de Krakovo kaj la Januaran Ribelon en kiu li ne povis partopreni pro malsano (tamen li helpis ĝin finance kaj transportis militilojn). Pro naciaj malvenkoj li ĉesis sian inklinon (pentradon pri religio) kaj dediĉis sin al pentrado pri historio.

Matejko en siaj pentraĵoj ofte uzis personojn ne estintajn en tiuj lokoj (ekz. Hugo Kołłątaj kaj generalo Wodzicki en la Batalo de Racławice).

Pola reĝo Johano la 3-a Sobieski sendas la mesaĝon pri la venko en la Batalo de Vieno al la Papo Inocento la 11-a, pentraĵo de Jan Matejko (en la Vatikana Muzeo)

Privata vivo

En 1864 Matejko edziĝis kun Teodora de Giebułtowski Matejko. Ili havis kvin gefilojn: Beata, Helena, Tadeo, Georgo kaj Regina, kiu forpasis mallongan tempon poste. La edzino estis inspiro al pentraĵoj, ekz. la Batalo de Racławice.

Ĝis la morto li estis bone konata tiel en Pollando kiel en la tuta mondo. Oni omaĝis lin per multaj premioj, ia. dum ekspozicioj en Parizo.

Li ekkverelis kun urbestraro de Krakovo (pro tio, ke kontraŭ protestoj oni detruis mezepokan klostron kaj anstataŭis ĝin per la Urba Teatro) kaj ne konsentis sian entombigon ĉe Skałka. Finfine oni enterigis Jan Matejko en Rakowicki Tombejo en Krakovo.

Famaj pentraĵoj de Matejko

Batalo de Grunwald	Prusa Omaĝo. En la jaro 1525 en Krakovo Albreĥto (Prusio) kiel feŭdo (vasalo) de Pollando omaĝe al pola reĝo Sigismondo la 1-a (Pollando) genuis antaŭ li kaj pagis tributon
Aprobo de Konstitucio de la 3-a de Majo	Pendigo de la Sonorilo de Sigismundo
Rejtan	Stefano Batory ĉe Psków
Lublina Unio	Nikolao Koperniko
Prediko de pastro Piotr Skarga	Stańczyk en la festo de reĝino Bona Sforza