François Vatable

François Vatable
Persona informo
Naskiĝo	1-an de januaro 1495 (1495-01-01) en Gamaches
Morto	16-an de marto 1547 (1547-03-16) (52-jaraĝa) en Parizo
Lingvoj	franca • latina ^vd
Ŝtataneco	Francio ^vd
Alma mater	Universitato de Parizo ^vd
Profesio
Okupo	profesoro teologo hebreisto ^vd
Doktoreca konsilisto	Girolamo Aleandro • Jacques Lefèvre d'Étaples ^vd
^vd	Fonto: Vikidatumoj

Francisko Vatablo (1495-1547) estis humanisto, erudiciulo, helenisto, hebreisto, kaj biblia eldonisto. Li estis unua profesoro en la Kolegio de Francio kaj lasis notojn ("Annotationes") faritajn de siaj lernantoj, kiuj estis publikigitaj de Robert Estienne (1503-1559), en 1545. Johano Kalvino tuj aĉetis la eldonon de la Biblio de Vatable kaj tio instigis la reformiston al la studo pri la hebrea lingvo. Vatable estis lernanto de biblia erudiciulo Jakobo Stapulenso (1455-1536). La Biblio de Vatable estis represita en 1729 de la filologo Nicolas Henri (m. 1752), reĝa profesoro pri la hebrea en la Kolegio de Francio.^[1]

"Biblia sacra", dek eldonoj publikigitaj inter 1584 kaj 1729.

Vivo

Altranga ekzegezisto, Vatable estis komence pastro en Brumetz, en la Valona regiono, kaj poste profesoro pri la hebrea en Parizo, tuj kiam Francisko la 1-a fondis la Kolegion de Francio. La granda famo kiu konserviĝis ĝis la hodiaŭaj tagoj sidas sur lia grandega erudicio, lia komunikado-kapablo, kaj lia talento por instruado kaj la kvalito de siaj lecionoj kiuj altiris lernantojn ĉie. Multaj judoj venis por aŭdi lin kaj admiris liajn konojn. Li verkaro estis malgranda sed li estis fekunda eldonisto. Unue kiel asistanto de Jakobo Stapulenso li tradukis verkojn de Aristotelo el la greka en la latinan. Kaj kiel profesoro pri la hebrea li eldonis la hebrean tekston de la Biblio (1529-1544), publikigita de Robert Estienne, kune kun notoj de la rabeno David Kimchi (1160-1235).

Oni scias ke liaj lernantoj kolektis liajn notojn rilate al la "Malnova Testamento" kaj Robert Estienne ilin presis, en 1545, en sia nova latina Biblio de Leo Jud (1482-1542) . Sed, ĉar la notoj estis partoj de tekstoj prenitaj el Caléon, Münster, Paul Fagius (1504-1549) kaj aliaj francaj germanaj protestantoj kaj kelkfoje laŭvorte kopiitaj, plej probable Robert Estienne, kiu havis ligilojn kun la reformistoj el Zuriko, el ili prunteprenis ĉi-notojn, krom la personan version de Vatable. Li eble ne faris uzon de la nomo de ĉi-lasta por ne veki la malsimpation de la parizaj doktoroj, kiuj ne ŝatis lin.

Ĉiuokaze, liaj notoj estis kondamnitaj de la Fakultato pri Teologio de Parizo. Robert Estienne, retiriĝis al Ĝenevo, pasie defendis ilin kaj tio vekis la simpation de la kalvinistoj. La doktoroj el Salamanko, malpli skrupulaj ol tiuj de Parizo, ilin reaperigas kun totala aprobo, sed post retuŝoj kaj korektoj faritaj plurloke.

Verkaro

• Logices adminicula hic contenta, Ammonius in praedicabilia Boetij eadem ..., 1511, Ammonius Hermiae, Gérard Roussel, Anicius Manlius Torquatus Severinus Boethius, Themistius, François Vatable
• Ex physiologia Aristotelis, libri duodetriginta. 1 De auscultatione naturali ..., 1518, Aristoteles, Iohannes Argyropoulos, François Vatable
• Gaietanus super Metheo. Habes solertissime lector in hoc codice libros ..., 1522, Gaetano Tiene, Thimo, Aristoteles, François Vatable
• Meteorologicorum Aristotelis libri quatuor. Francisco Vatablo interprete, 1546, Aristoteles, François Vatable
• Aristotelis Stagiritae, De sensu & sensili, Memoria & reminiscentia, Somno ..., 1546, Aristoteles, François Vatable
• S. Tho. In meteora Aristo. commentaria Rursus nuper emendatos in hoc codice ..., 1547, Tommaso d'Aquino santo (santo),Aristoteles,François Vatable
• S. Tho. Aquinatis In libros Aristotelis De generatione et corruptione ..., 1551, Tommaso d'Aquino santo (santo), Aristoteles, François Vatable
• S. Thomae Aquinatis In libros Aristotelis de generatione et corruptione ..., 1551, Tommaso d'Aquino santo (santo), Romolo Fabi, Aristoteles, François Vatable
• D. Tho. Aquinatis In Meteora Aristotelis commentaria:. Cum triplici textus ..., 1565, Tommaso d'Aquino (santo), Francesco Vimercati, Aristoteles, François Vatable
• Biblia Sacra, Hebraice, Graece, & Latine: Latina interpretatio duplex est, altera vetus, altera noua, 1586
• Testamenti Veteris Et Novi Biblia Sacra, Ex Hebraeo Et Graeco Latina facta, 1605, François Vatable, Robert Estienne
• Sancti Thomae Aqvinatis Doctoris Angelici In Libros Meteorlogicorvm ..., 1649, Tomáš Akvinský (svatý), François Vatable, Aristotelés
• Sancti Thomae Aquinatis Commentaria [a Petro de Alvernia incertoque auctore absoluta] in libros Meteorologicorum Aristotelis, cum duplici textus interpretatione, una Francisci Vatabli, antiqua altera, 1660
• Biblia sacra: cum universis Franc. Vatabli ... et variorum interpretum ..., 1729

Literaturo

• New Advent
• Bibliothèque Nationale de France
• Renaissance Arkivigite je 2014-01-03 per la retarkivo Wayback Machine
• John Calvin and the Printed Book, Jean François Gilmont

Vidu ankaŭ

• David Kimchi (1160-1235)
• Johano Reuchlin (1455-1522)
• Jakobo Stapulenso (1455-1536)
• Santes Pagninus (1470-1541)
• Jacobus Sylvius (1478-1555)
• Leo Jud (1482-1542)
• Pietro Alcionio (1487-1527)
• Mateo Aŭrogalo (1488-1560)
• Francisko la 1-a (1494-1547)
• Clément Marot (1496-1544)
• Robert Estienne (1503-1559)
• Paul Fagius (1504-1549)
• Benito Arias Montano (1527-1598)
• Jacques-Paul Migne (1800-1875)

Referencoj

1. Tablettes chronologiques de l'histoire universelle sacrée et profane ..., Nicolas Lenglet Du Fresnoy