Dvin

Dvin
urbo arkeologia loko ^vd
Administrado
Demografio
Loĝantaro	1 190  (1912) [+]
Geografio
Geografia situo	40° 0′ N, 44° 35′ O (mapo)40.00444444444444.578333333333Koordinatoj: 40° 0′ N, 44° 35′ O (mapo) [+]
Horzono	UTC+04:00 [+]
Dvin (Armenio) DEC Situo de Dvin
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Dvin (ancient city) [+]

Dvin (armene Դվին; greke Δουσιος, Τισιον; arabe دبيل [Dabil]; perse دوين) estis granda komerca urbo, tiama ĉefurbo de Armenio en la Alta Mezepoko. Ĝiaj ruinoj troviĝas en la provinco Ararat, proksime de la samnoma vilaĝo. La urbo estis konstruita de Kosroes la 3-a de Armenio, en 335, en la loko de la antikva loĝloko kaj fortikaĵo de la tria jarmilo a.K. Ekde tiam la urbo fariĝis la ĉefa rezidejo de la armenaj reĝoj de la Arsakida Dinastio. Ĝi havis 100.000 loĝantojn kiuj profesie sin dediĉis al la komercado, fiskaptado, manartaĵoj, artoj, ktp^[1].

Nomo

Praaj armenaj literaturaj fontoj preskaŭ ĉiam donas la nomon de la pratempa urbo Dvin kiel Douin, kvankam Duin aŭ Dvin fine disvastiĝis. Pli postaj aŭtoroj preferis la nomon Dvin, kiu estas la plej ofta formo donita en scienca literaturo^[2]. Laŭ Moseo de Ĥoreno, konsiderata patro de la Historio de Armenio, konsideris ke la vorto Dvin havas siajn radikojn en la mezpersa lingvo, kio signifas monteto, kaj tiu konsidero estas kutime akceptita en moderna scienca literaturo, sed efektive devenas de miskompreno de Faŭsto de Bizanco^[3][4].

Historio

Mapo de Dvin

La antikva urbo Dvin estis konstruita de Ĥosrov la 3-a Kotak en 335 sur loko de praa setlejo kaj fortikaĵo de la 3-a jarmilo a.K. Ekde tiam, la urbo estis uzata kiel la ĉefa loĝejo de la armenaj reĝoj de la dinastio arsakida. Dvin fanfaronis pri loĝantaro de ĉirkaŭ 100.000 civitanoj kiuj okupis sin pri diversaj profesioj, inkluzive de artoj kaj metioj, komerco, fiŝkaptado, ktp^[5].

Post la falo de la Armena reĝlando en 428, Dvin iĝis la loĝejo de la sasanidaj lokaj regantoj konataj kiel marzpanoj, bizancaj kuropalatoj kaj poste la vostikanoj dum la epoko de regado de umajadoj kaj abasidoj. Sub arsakida regado, Dvin prosperis kiel unu el la plej popolriĉaj kaj plej prosperaj ekonomiaj urboj oriente de Konstantinopolo. Ĝia prospero daŭris eĉ post la dispartigo de Armenio inter romianoj kaj persaj sasanidoj, kiam ĝi fariĝis la provinca ĉefurbo de Persa Armenio, kaj fine ĝi fariĝis celo dum la pinto de la islamaj konkeroj. Laŭ Sebeos kaj Katolikoso Johano la 5-a , Dvin estis kaptita en 640 dum la regado de Konstanto la 2-a kaj Katolikoso Ezra. Dum la araba konkero de Armenio, Dvin estis kaptita kaj prirabita en 640, en la unuaj atakoj. La 6-an de januaro 642 la araboj sturmis kaj prenis la urbon, kun multaj mortoj kaŭzitaj. Dvin fariĝis la centro de la provinco Arminija, la araboj nomis la urbon Dabil^[6].

Kvankam Armenio estis batalkampo inter araboj kaj bizancaj fortoj dum la venontaj du jarcentoj, en la 9-a jarcento ĝi ankoraŭ prosperis. Oftaj tertremoj kaj daŭra militado kaŭzis la malpliiĝon de la urbo ekde la komenco de la 10-a jarcento. Dum grava tertremo en 893, la urbo estis detruita, kune kun la plej multaj el ĝiaj 70.000 loĝantoj.

Post detrua atako de la dajlamidoj en 1021, kiu prirabis la urbon, Dvin estis kaptita fare de la ŝadadidoj de Ganĝa, kaj regita fare de Abu'l-Aswar Shavur ibn Fadl,  kiuj sukcese defendis ĝin kontraŭ tri bizancaj atakoj en ĉi-lasta duono de la 1040-aj jaroj.

En 1064, la selĝukoj okupis la urbon. La ŝadadidoj daŭre regis la urbon kiel selĝukaj vasaloj ĝis la kartvela reĝo Georgo la 3-a konkeris la urbon en 1173. En 1201–1203, dum la regado de reĝino Tamara, la urbo denove estis sub kartvela regado. En 1236, la urbo estis tute detruita de mongoloj^[7].

Dvin estis la naskiĝloko de Najm ad-Din Ayyub kaj Asad ad-Din Shirkuh bin Shadhi, kurdaj generaloj je la servo de la selĝukoj; La filo de Najm ad-Din Ayyub, Saladino, estis la fondinto de la ajubida dinastio. Saladino naskiĝis en Tikrit, Irako, sed lia familio originis de la antikva urbo Dvin.

Strukturo

La diversaj ĉefurboj de historia Armenio.

Palaco de la Katolikoso

Dvin havis unikan strukturon kompare kun aliaj tiuepokaj urboj de la regiono: ĝia interna strukturo. En ĝia centro, sur monteto de relativa alteco 30-35 m, staris la citadelo kun altegaj muroj. La bariloj estis ĝis 16 m dikaj kaj 6-7 etaĝoj alte konstruitaj. Sur la monteto ĉe la supro de la citadelo konstruiĝis sur ĝiaj deklivoj staranta palaco de la armenaj reĝoj kiuj apartenis al la dinastio de arŝakunidoj, kie post ilia falo loĝis la guberniestroj kaj la vostikanoj, kaj en la fortikaĵo de la malsupra platformo, alt-rangaj palacaj oficialuloj. La malsupra platformo havis grandan areon por militaj ekzercoj kaj paradoj. La citadelo estis tute ĉirkaŭita de duobla murfosaĵo protektita de puto. kiu estis 30-70 m larĝa kaj 5-6 m profunda ekstere. La akvo estis inundita de la rivero Azat en artefarita baseno. La fortikaĵo estis ligita kun la urbo per levponto kies du restaĵoj konserviĝis^[8].

Dvin ankaŭ havis fortikaĵojn protektantajn ĝiajn enirejojn. La plej granda parto de la urbo ankaŭ estis barita. Belaj ŝtonaj konstruaĵoj estis konstruitaj. La plej fama el ili estis la palaco de la reĝoj de arŝakunida dinastio (4-a jarcento), de kiu konserviĝis la ruinoj de la reĝa trono (kun areo de 272 kvadrataj metroj). La halo kun kvar paroj da kolonoj estis dividita en tri navojn kiuj etendiĝis de oriento ĝis okcidento, kies centro havis duoble la larĝon de la randoj. La palaca halo de la Katolikoso, konstruita en la dua duono de la 5-a jarcento, havis preskaŭ la saman grandecon kaj strukturon, kie la kolonoj kaj unu el la palmornamitaj ĉapoj estis konservitaj surloke. La arkitektura ĉefverko de Dvin estis la Patrina Katedralo, konstruita sur la loko de pagana templo komence de la 6-a jarcento, kiu estis transformita je centra kupola preĝejo komence de la 7-a jarcento, kaj estis detruita meze de la 13-a jarcento^[9].

La centra distrikto ankaŭ havis malgrandan ununavan templon kaj aliajn konstruaĵojn apartenantajn al la Katolikoso (verŝajne muzeo, Matenadarano, seminario, kancelario, trezorejo ktp.), Kies ruinojn hodiaŭ malfacilas distingi. Unu el la plej famaj arkitekturaj konstruaĵoj en Dvin estis la ĉefa bazaro, kun tri internaj stratoj kaj ses vicoj de butikoj. Ĝi estis konstruita el ŝtono kaj plumbo, ornamita per multaj kolonoj. Ĝi estis detruita de tertremo en 893, poste rekonstruita per bakitaj kvadrataj brikoj. La plej potenca strukturo estis la citadelo, kun kvar grandegaj turoj, belaj pordoj kaj multaj piramidoj, kiuj estis ligitaj per du-vica muro. Ĉiuj distriktoj de la urbo estis provizitaj per trinkakvo per argilaj tuboj de la ĉirkaŭaj montoj. La domoj havis frontonhavajn tegmentojn, Putoj (iuj en la centro de la ĉambroj) estis fositaj en la domoj por sorbi humidon aŭ kiel fridujo por stoki trinkakvon aŭ manĝaĵojn. Estis putoj kun mallarĝaj truoj, drakoj kiel ornamaĵo, kiuj larĝiĝis en la profundo. Ĉi tiuj servas kiel kaŝejoj aŭ kel-karceroj^[10].

Katedralo Sankta Gregorio

Kapitelo de la katedralo Sankta Gregorio de Dvin

Troviĝis sur la centra placo de la antikva urbo la Katedralo Sankta Gregorio. Ĝi estis origine konstruita en la 3-a jarcento kiel tri- nava pagana templo kun sep paroj de internaj strukturaj subteniloj. La templo estis rekonstruita en la 4-a jarcento kiel kristana preĝejo, kun kvinflanka absido, kiu elstaris akre sur ĝia orienta flanko. Meze de la 5-a jarcento, ekstera arka galerio estis aldonita al la ekzistanta strukturo. Tiutempe kiam la katedralo estis konstruita, ĝi estis la plej granda en Armenio kaj mezuris 30,41 metrojn per 58,17 metroj.

Dumetra kruco elfosita en Dvin

Ornamitaj dekoraciaĵoj beligis la internon kaj la eksteron de la konstruaĵo. La kapiteloj de la kolonoj estis ornamitaj per filikeca reliefo, dum la kornicoj estis ĉizitaj laŭ la desegno de tri interplektitaj fadenoj. La interna planko de la strukturo konsistis el mozaikaj plurkoloraj mol-koloraj platoj en geometria ŝablono, dum la planko de la absido estis ornamita en la 7-a jarcento per mozaiko de pli malgrandaj ŝtonaj kaheloj reprezentantaj la Sanktan Virgulinon. Ĝi estas la plej antikva mozaika bildigo de ŝi en Armenio. Meze de la 7-a jarcento, la katedralo estis rekonstruita laŭ krucoforma kupola preĝejo kun absidoj, kiuj elstaris de ĝiaj flankaj fasadoj. Restas nur hodiaŭ la katedralo la ŝtonaj fundamentoj malkovritaj dum arkeologiaj elfosejoj en la 20-a jarcento^[11].

Metioj kaj komerco

La administra kaj politika graveco de Dvin pliiĝis dum la komenca periodo de araba regado, en la 7-a kaj 8-a jarcentoj, kiam ĝi iĝis la centro de multe pli granda administra unuo, la registaro de Armenio. Armenio ankaŭ kunigis orientan Kartvelion kaj Kaŭkazan Albanion. Dvin estis unu el la plej famaj urboj de la Oriento. Ĝi estis granda centro de artmetioj kaj transitkomerco. Ses internaciaj aŭtovojoj kruciĝis ĉi tie, tra kiuj Armenio komercis en Malgranda Azio kaj Suda Eŭropo, Norda Kaŭkazio kaj Centra Azio, Mezopotamio kaj eĉ kun nordafrikaj landoj. Metioj kaj komerco disvolviĝis dum la periodo kiam regis la marzpanoj. La metiistoj kuniĝis en malsamaj grupoj, formis apartajn distriktojn^[12].

Laŭ la "Mileage" de Anania Ŝirakaci, estis ses gravaj vojoj en Dvin. Dvin komercis kun Kaŭkazo, Malgranda Azio, Suda Azio, Suda Rusio, Suda Eŭropo, Norda Afriko, Bizanco, Mezopotamio kaj kun aliaj mezaziaj landoj. Ĝi havis precipe intimajn ligojn kun Kartvelio, por kio unu el la urbaj pordegoj nomiĝis Tpĥis (Tbiliso). Tamen la ekonomia progreso de Dvin estis tre damaĝitaj de la arabaj invadoj. La urbo estis detruita kaj la loĝantoj foriris. Fine de la 7-a jarcento, kiam Dvin fariĝis la centro de la administra unuo de Kalifujo, la situacio plimalboniĝis pro la peza araba imposta politiko. La lokoj de la armenoj forpelitaj de Dvin estis okupataj de islamaj triboj, metioj kaj komerco malfortiĝis. Tamen, post la starigo de la dinastio de la bagratidoj (862) kaj la restarigo de la sendependeco de Armenio (885), Dvin floris denove^[13].

En Dvin fariĝis multaj lanaj kaj silkaj ŝtofoj, litkovriloj, sofoj, delikataj kaj multekostaj tapiŝoj, ceramikaĵoj el ruĝa absinto estis eksportitaj al fremdaj landoj, kiuj estis tre aprezataj en fremdaj landoj. Tamen, fine de la 11-a kaj frua 12-a jarcentoj, Dvin iom post iom perdis sian rolon, kio estis faciligita per la translokado de Dvin-metiistoj kaj komercistoj al Anio, same kiel la oftaj ribeloj kaj detruo de eksterlandaj triboj kaj najbaraj aŭtoritatoj. La urbo estis fine detruita de la invadoj de Ĝalal Ed Din (1225), kaj en 1236, post la mongola-tatara invado, pluraj vilaĝoj aperis en la Dvin-areo. Laŭ arabaj kronikistoj, lanaj kaj silkaj ŝtofoj, litkovriloj kaj tapiŝoj, vitro, ceramiko kaj ceramiko estis produktitaj en Dvin kaj eksportitaj al fremdaj landoj. Vermruĝa farbo, metalurgiaj (feraj kaj kupraj) produktoj, arĝentaj juvelaĵoj kaj pluraj aliaj varoj^[14].

Elfosadoj

Restaĵoj

La unuaj elfosadoj en la arkeologia areo de la antikva ĉefurbo de Armenio, Dvin, estis faritaj de Nikolaj Jakovleviĉ Marr en 1899. La eksteraj muroj de la granda preĝejo aŭ eble katedralo, la ununava templo kaj la palaco de la Katolikoso estis elfositaj. La tri tavoloj de la citadela urba areo, la restaĵoj de la praa setlejo de la antaŭurba areo, estis elfositaj, kaj la centra distrikto, kie la Armena Katolikosato kun ĝiaj du preĝejoj, sanktejo kaj helpkonstruaĵoj estis preskaŭ komplete elfositaj. La centra butiko de internacia komerco troviĝis en unu el la sudaj distriktoj de la urbo. En diversaj urbopartoj, grandaj amasoj da kripligitaj objektoj estis eltrovitaj en ceramika metiejo, pagana tombo kun fragmentoj de ŝtonaj statuoj kaj skulptaĵoj. La skorio-amasoj trovitaj dum la elfosadoj indikas ke Dvin havis ferfandejon kie armiloj estis produktitaj (sagoj, lancoj, sagetoj, ponardoj, glavoj), granda nombro da hejmaj uzaĵoj (ĉenoj, ĉarniroj, hakiloj, tondiloj). Kupro-minado estis unu el la evoluintaj metioj en Dvin . Estis potoj, kruĉoj, bovloj, kaseroloj, olivoleaj lampoj, ornamaĵoj (preskaŭ ĉiuj kun gravuritaj ŝablonoj, bestformaj teniloj), juvelaĵoj (braceletoj, bidoj)^[15]

Fragmento de ŝtono kun surskribo.

La urbo estis multfoje studita kaj elfosita.

• En 1899 ĝin studis Nikolaj Marr
• En 1907-1908, Episkopo Dadjan
• En 1936-1939 la elfosadojn gvidis Ter-Avetisjan
• En 1946-1976, K. Ghafadarjan gvidis ĝin
• Ekde 1976, A. Kalantarjan

Restaĵoj de religiaj kaj sekularaj arkitekturaj konstruaĵoj en la centra distrikto de la centra citadelo de la urbo estis elfositaj kaj malkovritaj dum jardekoj. Diversaj elfositaj materialoj ĉefe konserviĝas en la Historia Muzeo de Armenio.

Juvelaĵoj kaj arĝent-arto estis tre disvolvitaj en Dvin: Ĉenaj kolĉenoj, braceletoj, krucoj, arĝentaj zonoj, kuleroj, ringoj, orelringoj estis eltrovitaj. Plej multaj manĝilaroj estis eksportitaj al diversaj landoj. Malsamaj specoj de ŝtonoj estis uzataj en la hejmo: loka grejso, tofo, kvarco, marmoro, rivera ŝtono, muelŝtono. Granatoj estis faritaj el kvarco. Speco de malmola ŝtono estis eksportita de Dvin al fremdaj landoj, per kiuj oni faris gravuraĵojn sur rokoj.

Galerio

• 
  Vilaĝo Vedi vidata el Dvin
• 
  Piramidforma monteto de Dvin
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Referencoj

1. (1991) Duin, p. 665–666. ISBN 978-0-19-504652-6.
2. Faŭsto de Bizanco, historiisto de la 5-a jarcento
3. Chaumont 1986, pp. 418–438.
4. Van Lint 2018.
5. Kettenhofen 1996.
6. Walker, C. Armenia-The Survival of a Nation, 2a eldono., Routledge, Londono, jaro 1990, paĝo 28
7. (2005) A History of Persian Earthquakes. Cambridge University Press, p. 38. ISBN 978-0-521-02187-6.
8. Ter-Ghewondyan 1976, p. 120.
9. Ter-Ghewondyan 1976, p. 122.
10. Minorsky 1977, pp. 53–56, 59–64.
11. (2016) The Eerdmans Encyclopedia of Early Christian Art and Archaeology, eld., Paul Corby Finney. Grand Rapids, Miĉigano: William B. Eerdmans Publishing, p. 446. ISBN 978-0-8028-9016-0.
12. (2010) Historical Dictionary of Armenia. Lanham, Marilando: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7450-3.
13. Lyons, Malcolm Cameron and David Edward Pritchett Jackson, Saladin: The Politics of the Holy War, (Cambridge University Press, 1982), 2.
14. (1947) Architectural landmarks of Dvin. Armena Akademio de Sciencoj.
15. (1953) Studies in Caucasian History. Kembriĝo: Cambridge University Press. ISBN 0-521-05735-3.

Vidu ankaŭ

• Armenio

Eksteraj ligiloj

• Artikolo Iranica en Dvin Arkivigite je 2008-09-16 per la retarkivo Wayback Machine