La berbera aŭ prefere maziĥa lingvo estas foje konsiderata kiel unu sola lingvo, kiu ankaŭ ricevas la nomon tamaziɣ aŭ tamaziɣt (Esperante: 'tamaziĥta'). Plejofte tamen, oni dividas ĝin en pluraj malsamaj lingvoj, kies divido ne estas unueca el literatura kaj filologia vidpunktoj.
La 10-an de januaro 2016 la registaro de Alĝerio deklaris la "tamaziĥtan" oficiala ŝtata lingvo.[3]
Manko de norma lingvo
"Tamazight" aŭ la tamaziĥta estas la originala lingvo de la berberoj el la fruaj tagoj de Nord-Afriko, de la Oazo Siva en Egiptio ĝis Kanarioj, kie Kanarianoj ankoraŭ konsideras sin berberoj kaj ne hispanoj. Tamen ĉi tiuj berberaj popoloj evoluis tra la tempo kaj historio. Hodiaŭ Libio, Tunizio, Maroko, Alĝerio, Maŭritanio kaj eĉ parto de Senegalo efektive kreiĝis pro la koloniigo. Rezulte de tio, la origina lingvo, la tn. "Tamazight" preskaŭ ne plu estas parolata en iu ajn de tiuj landoj.
"Tamazight", nomo kiun donas marokaj berberoj de la centro (Meza Atlaso) al sia lingvo, nomiĝas
→ "Taqvaylit" por la berberoj de Kabilio en Alĝerio,
→"Tacawit" por la berberoj cawis- same flanke de la provinco Batna,
→"Tarifit" por marokaj berberoj de la RIF-montaro,
→"Tacelhit" por marokaj berberoj de la sudo kaj
La libiaj berberoj ankaŭ havas sian propran lingvon. Tio validas ankaŭ por parto de la tunizia loĝantaro.
Unuvorte, tio, kion oni devas scii, estas, ke ĉiuj ĉi berberaj lingvoj diferencas unu de la alia sekve de la evoluoj de ĉiu popolo kaj regionoj de iu lando. Ili ĉiuj kompreneble havas multajn similecojn en la vortprovizo de la gepatra lingvo, la maziĥa lingvo, sed nuntempe berbero de Kabilio ne povos fari interparolon kun berbero de Maroko, same por la aliaj. Mankas normigado tra Norda Afriko, kie la nunaj registaroj de ĉiuj ĉi landoj efektivigas politikojn kontraŭ la berbera lingvo kaj kulturo de Norda Afriko.
La berberaj popoloj de Nord-Afriko ne vere havas sian propran liberan kaj sendependan ŝtaton por disvolvi ĉi tiun normigon de la maziĥa lingvo kaj fari norman lingvon.
Norma maroka tamazigta lingvo (aŭ tamazight aŭ berbera) estas daŭra projekto por krei normigitan nacian marokan berberan lingvon.
Ĉefaj popoloj kaj lingvoj
Nomoj: [m] amaĥag; [f] Berberes; [r] berberi
Loĝloko: Grupo de nordafrikaj popoloj (kabiloj, ŝelhoj, tuaregoj, tamazigtoj, rifoj, mozabitoj kaj aliaj), ĉefloĝantoj de Nord-Afriko, Centra kaj Okcidenta Saharo
Lingvo:rifa. parolas la rifan berberan, kaj siatempe havis kiel kulturlingvon la hispanan, dum la maroka registaro pli favoris la araban kaj la francan.
Religio: Islamanoj sunaistoj.
Literaturo
(franca) L. Galand: "Les Parlers Berbères", incl. Jean Perrot, David Cohen, Les langues dans le monde ancien et moderne: langues chamito-sémitiques, Editions CNRS: Paris 1988
Referencoj
↑ Temas pri la berbera skribita en la nov-berbera alfabeto adaptita por komputiloj kaj aliaj modernaĵoj.
