H χρηματοοικονομική τεχνολογία (fintech) είναι η τεχνολογία και η καινοτομία που στοχεύει να ανταγωνιστεί τις παραδοσιακές οικονομικές μεθόδους στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.[1][2] Είναι μια αναδυόμενη βιομηχανία που χρησιμοποιεί τεχνολογία για τη βελτίωση των δραστηριοτήτων στη χρηματοδότηση.[3] Η χρήση έξυπνων τηλεφώνων για κινητή τραπεζική, επενδύσεις, υπηρεσίες δανεισμού[4] και κρυπτογράφηση είναι παραδείγματα τεχνολογιών που στοχεύουν να καταστήσουν τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες πιο προσβάσιμες στο ευρύ κοινό. Οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας αποτελούνται τόσο από νεοσύστατες εταιρείες όσο και από καθιερωμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εταιρείες τεχνολογίας που προσπαθούν να αντικαταστήσουν ή να βελτιώσουν τη χρήση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που παρέχονται από υπάρχουσες χρηματοοικονομικές εταιρείες.
Ορισμός
Αφού εξέτασε περισσότερες από 200 επιστημονικές εργασίες που αναφέρουν τον όρο "fintech", μια μελέτη σχετικά με τον ορισμό της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "η χρηματοοικονομική τεχνολογία είναι μια νέα χρηματοοικονομική βιομηχανία που εφαρμόζει τεχνολογία για τη βελτίωση των χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων."[5] Η χρηματοοικονομική τεχνολογία είναι οι νέες εφαρμογές, διαδικασίες, προϊόντα ή επιχειρηματικά μοντέλα στον κλάδο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, οι οποίες απότελούνται από μία ή περισσότερες συμπληρωματικές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και παρέχονται ως διατερµατική διαδικασία μέσω διαδικτύου.[4] Η χρηματοοικονομική τεχνολογία μπορεί επίσης να είναι «οποιεσδήποτε καινοτόμες ιδέες που βελτιώνουν τις διαδικασίες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών προτείνοντας τεχνολογικές λύσεις σύμφωνα με διαφορετικές επιχειρηματικές καταστάσεις, ενώ οι ιδέες θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα ή ακόμα και σε νέες επιχειρήσεις».[6] Για την Τράπεζα της Ελλάδας, χρηματοοικονομική τεχνολογία (fintech) είναι κάθε είδος χρηματοοικονομικής καινοτομίας που βασίζεται στην πρόοδο της τεχνολογίας και μπορεί να οδηγήσει σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα, νέες εφαρμογές, διαδικασίες ή νέα προϊόντα, με σημαντική επίδραση στο χρηματοπιστωτικό τομέα και στην παροχή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.[7]
Οι υπηρεσίες ενδέχεται να προέρχονται από διάφορους ανεξάρτητους παρόχους υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης τουλάχιστον μιας αδειοδοτημένης τράπεζας ή ασφαλιστικής εταιρείας. Η διασύνδεση ενεργοποιείται μέσω ανοικτών API και ανοικτής τραπεζικής και υποστηρίζεται από κανονισμούς όπως η οδηγία για τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληρωμών.
Οι ρομποτικοί σύμβουλοι είναι μια κατηγορία αυτοματοποιημένων οικονομικών συμβούλων που παρέχουν οικονομικές συμβουλές ή διαχείριση επενδύσεων στο διαδίκτυο με μέτρια έως ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση.[10] Παρέχουν ψηφιακές οικονομικές συμβουλές βάσει μαθηματικών κανόνων ή αλγορίθμων, και ως εκ τούτου μπορούν να παρέχουν μια εναλλακτική λύση χαμηλού κόστους σε σχέση με έναν ανθρώπινο σύμβουλο.
Οι νεο-τράπεζες σε μια ευρύτερη κατηγορία, γνωστές ως challenger banks, είναι ψηφιακές τράπεζες είτε χωρίς, είτε με πρόσφατη άδεια τραπεζικής. Διαθέτουν μόνο ή κυρίως ψηφιακό κανάλι για την αλληλεπίδραση με τους πελάτες και αμφισβητούν είτε τα προϊόντα, είτε την εμπειρία χρήστη είτε τα επιχειρηματικά μοντέλα των παραδοσιακών τραπεζών και άλλων οργανισμών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.[11]
Τεχνολογίες
Οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας χρησιμοποιούν διάφορες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), τα μεγάλα δεδομένα, οι αυτοματοποιημένες ρομποτικές διαδικασίες και το blockchain .
Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης (AI) μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τις καταναλωτικές συνήθειες, επιτρέποντας στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να κατανοήσουν καλύτερα τους πελάτες τους. Οι αυτόματοι ψηφιακοί βοηθοί είναι ένα άλλο εργαλείο βασισμένο στην τεχνητή νοημοσύνη που οι τράπεζες χρησιμοποιούν για να βοηθήσουν στην εξυπηρέτηση πελατών.[12]
Τα μεγάλα δεδομένα (big data) μπορούν να προβλέψουν επενδύσεις πελατών και αλλαγές στην αγορά προκειμένου να δημιουργήσουν νέες στρατηγικές και χαρτοφυλάκια, να αναλύσουν τις καταναλωτικές συνήθειες των πελατών, να βελτιώσουν τον εντοπισμό απάτης και να δημιουργήσουν στρατηγικές μάρκετινγκ.[13]
Οι αυτοματοποιημένες ρομποτικές διαδικασίες είναι μια τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης που εστιάζει στην αυτοματοποίηση συγκεκριμένων επαναλαμβανόμενων εργασιών.[14] Μια τέτοια διαδικασία βοηθά στην επεξεργασία οικονομικών πληροφοριών όπως τιμολόγια και αποδείξεις με τρόπο πιο αποτελεσματικό από τη χειροκίνητη διαδικασία και συχνά με λιγότερα λάθη.[15]
Το blockchain είναι μια αναδυόμενη τεχνολογία που έχει οδηγήσει σε σημαντικές επενδύσεις από πολλές εταιρείες.[16] Η αποκεντρωμένη φύση του blockchain μπορεί να εξαλείψει την ανάγκη των μεσαζόντων κατά την εκτέλεση οικονομικών συναλλαγών.[17]
Η διαδικτυακή πληθοχρηματοδότηση (crowdfunding) είναι η πρακτική χρηματοδότησης ενός έργου ή επιχείρησης συγκεντρώνοντας μικρά χρηματικά ποσά από μεγάλο αριθμό ανθρώπων.[18][19] H πληθοχρηματοδότηση είναι μια μορφή εναλλακτικής χρηματοδότησης. Το 2015, συγκεντρώθηκαν περισσότερα από 34 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως μέσω πληθοχρηματοδότησης.[20]
Επενδύσεις
Οι παγκόσμιες επενδύσεις στη χρηματοοικονομική τεχνολογία αυξήθηκαν ραγδαία από 930 εκατομμύρια δολάρια το 2008 σε περισσότερα από 22 δισεκατομμύρια δολάρια το 2015[21], 110 δισεκατομύρια δολάρια το 2018[22] και 150 δισεκατομύρια δολάρια το 2019[23]. Η νεοσύστατη βιομηχανία χρηματοοικονομικής τεχνολογίας στο Λονδίνο έχει σημειώσει ραγδαία ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Το 40% του εργατικού δυναμικού στο Σίτι του Λονδίνου απασχολείται σε χρηματοοικονομικές και τεχνολογικές υπηρεσίες.[24]
Στην Ευρώπη, 1,5 δισεκατομμύρια δολαρια επενδύθηκαν σε εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας το 2014, με τις εταιρείες με έδρα το Λονδίνο να λαμβάνουν 539 εκατομμύρια δολάρια, τις εταιρείες με έδρα το Άμστερνταμ 306 εκατομμύρια δολάρια, και τις εταιρείες με έδρα τη Στοκχόλμη 266 εκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις. Μετά το Λονδίνο, η Στοκχόλμη είναι η δεύτερη πόλη με τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση στην Ευρώπη τα τελευταία 10 χρόνια. Οι συμφωνίες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας της Ευρώπης έφτασαν στο υψηλό των πέντε τριμήνων, από 37 το 4ο τρίμηνο του 2015 σε 47 το πρώτο τρίμηνο του 2016.[25][26]Η Λιθουανία αρχίζει να γίνεται κόμβος της Βόρειας Ευρώπης για εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας μετά το 2016 και τα νέα για την πιθανή έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Λιθουανία έχει εκδώσει 51 άδειες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας από το 2016, 32 από αυτές το 2017.[27]
Οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες έλαβαν κεφάλαια ύψους 12,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018, αύξηση 43% σε σχέση με τα στοιχεία του 2017.[28]
Η Κριστίν Λαγκάρντ, Διευθύνουσα Σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, απευθύνεται το 2018 στο Singapore FinTech Festival, το μεγαλύτερο συνέδριο χρηματοοικονομικής τεχνολογίας στον κόσμο.
Στην Αυστραλία, δημιουργήθηκε ένας νέος κόμβος χρηματοοικονομικής τεχνολογίας στο Σίδνεϊ, τον Απρίλιο του 2015.[29] Σύμφωνα με την KPMG, ο τομέας των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών του Σίδνεϊ το 2017 δημιουργεί το 9% του εθνικού ΑΕΠ και είναι μεγαλύτερος από τον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών είτε στο Χονγκ Κονγκ είτε στη Σιγκαπούρη.[30] Ένα εργαστήριο καινοτομίας χρηματοοικονομικής τεχνολογίας εγκαινιάστηκε στο Χονγκ Κονγκ το 2015.[31] Το 2015, η Νομισματική Αρχή της Σιγκαπούρης ξεκίνησε μια πρωτοβουλία με την ονομασία Fintech and Information Group για να προσελκύσει νεοσύστατες επιχειρήσεις από όλο τον κόσμο. Δεσμεύθηκε να δαπανήσει 225 εκατομμύρια δολάρια στον τομέα της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας τα επόμενα πέντε χρόνια.[32]
Ενώ η Σιγκαπούρη υπήρξε ένας από τους κεντρικούς κόμβους της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας στην Ασία, οι νεοσύστατες επιχειρήσεις στον τομέα από το Βιετνάμ και την Ινδονησία προσελκύουν περισσότερες επενδύσεις από κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών τα τελευταία χρόνια. Από το 2014, οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας της Νοτιοανατολικής Ασίας έχουν αυξήσει τη χρηματοδότησή τους από 35 εκατομμύρια σε 679 εκατομμύρια δολάρια το 2018 και 1,14 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019.[8]
Βραβεία και αναγνώριση
Το οικονομικό περιοδικό Forbes δημιούργησε μια λίστα με τους κορυφαίους καινοτόμους της οικονομικής τεχνολογίας για την ειδική έκδοση Forbes 2019 Global Fintech 50.[33] Στην Ευρώπη υπάρχει μια λίστα που ονομάζεται FinTech 50,[34] που στοχεύει στην αναγνώριση των πιο καινοτόμων εταιρειών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας.[35]
Το Fintech100, μια συνεργατική προσπάθεια μεταξύ H2 Ventures και KPMG, αναλύει τον χώρο της χρηματοοικονομικής τεχνολογίας παγκοσμίως. Το Fintech100 περιλαμβάνει ένα «Top 50» και ένα «Emerging 50» και περιλαμβάνει εταιρείες από όλο τον κόσμο που εκμεταλλεύονται την τεχνολογία και προκαλούν διαταραχές στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Στη λίστα του 2019 υπήρχαν 42 εταιρείες από την Ασία και την Ωκεανία, 36 εταιρείας από την Ευρώπη, τη Μέση Ανταολή και την Αφρική και 22 εταιρείες από τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική. Στις 10 κορυφαίες εταιρείες του 2019, τρεις είναι από την Κίνα, δύο από την Ινδία και τις ΗΠΑ, και μια από την Σιγκαπούρη, την Ινδονησία και τη Βρετανία.[36]
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2016 από την Ernst & Young που ανέθεσε το Υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου σύγκρινε επτά κορυφαίους κόμβους χρηματοοικονομικής τεχνολογίας: το Ηνωμένο Βασίλειο, την Καλιφόρνια, τη Νέα Υόρκη, τη Σιγκαπούρη, τη Γερμανία, την Αυστραλία και το Χονγκ Κονγκ. H Καλιφόρνια κατατάχθηκε πρώτη για στις κατηγορίες «ταλέντο» και «πρωτεύουσα», το Ηνωμένο Βασίλειο πρώτο στη «κυβερνητική πολιτική» και η Νέα Υόρκη πρώτη στη «ζήτηση».[37]
Η Κίνα έχει κορυφαίες επιδόσεις στον τομέα της χρηματοδότησης με χρήση τεχνολογίας. Το 2020 η εταιρεία Ant Financial της Alibaba είχε 1,3 δισεκατομμύρια χρήστες[38] και πραγματοποιούσε 500.000 συναλλαγές το δευτερόλεπτο. Επίσης η WeBankΑρχειοθετήθηκε 2021-06-24 στο Wayback Machine., μια νεο-τράπεζα που ίδρυσε η Tencent το 2015, ξεπέρασε τα 200 εκατομμύρια πελάτες με κόστος $0,47 σεντ ανά λογαριασμό για τη διαχείριση.[22]
Προοπτική
Ο χρηματοοικονομικός τομέας θεωρείται ως μία από τις βιομηχανίες που είναι πιο ευάλωτες σε διαταραχές από λογισμικό επειδή οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, όπως και οι εκδόσεις, αποτελούνται από πληροφορίες και όχι από υλικά προϊόντα. Ειδικότερα, τα blockchain έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν δραματικά το κόστος συναλλαγών σε ένα χρηματοοικονομικό σύστημα.[39] Ενώ η χρηματοδότηση έχει προστατευτεί ρυθμιστικά μέχρι τώρα, και έχει ξεπεράσει την φούσκα του dot-com χωρίς μεγάλη αναταραχή, ένα νέο κύμα νεοσύστατων εταιρειών προσπαθεί να υποκαταστήσει όλο και περισσότερο τις παγκόσμιες τράπεζες.[40] Ωστόσο, η επιθετική επιβολή του νόμου περί τραπεζικού απορρήτου στις ΗΠΑ και οι κανονισμοί μεταφοράς χρημάτων αποτελούν συνεχή απειλή για τις εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας.[41] Σε απάντηση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα παρουσίασαν από κοινού την ατζέντα Bali Fintech στις 11 Οκτωβρίου 2018 [42] που αποτελείται από 12 στοιχεία πολιτικής που λειτουργούν ως κατευθυντήριες γραμμές προς τις κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες για να υιοθετήσουν και να αναπτύξουν "γοργές προόδους στη χρηματοοικονομική τεχνολογία".[43]
Προκλήσεις
Εκτός από τους καθιερωμένους ανταγωνιστές, οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας αντιμετωπίζουν συχνά αμφιβολίες από χρηματοοικονομικές ρυθμιστικές αρχές όπως οι τράπεζες έκδοσης και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση.[44][45] Τον Ιούλιο του 2018, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι επιτρέπει στις εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας να υποβάλουν αίτηση για πιστοποίηση εθνικής τράπεζας ειδικού σκοπού από το ομοσπονδιακό γραφείο νομισματικού ελέγχου.[46] Η ομοσπονδιακή προτίμηση ισχύει για την κρατική νομοθεσία σχετικά με τις ομοσπονδιακά πιστοποιημένες τράπεζες.[47]
Η ασφάλεια των δεδομένων είναι ένα άλλο ζήτημα που ανησυχεί τις ρυθμιστικές αρχές λόγω της απειλής εισβολής και της ανάγκης προστασίας ευαίσθητων καταναλωτικών και εταιρικών οικονομικών δεδομένων.[48][49] Οι κορυφαίες παγκόσμιες εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας στρέφονται προληπτικά στην υπολογιστική νέφους για να ικανοποιήσουν τους όλο και πιο αυστηρούς κανονισμούς συμμόρφωσης.[50]
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς περί προστασίας δεδομένων, όπως ο GDPR . Οι εταιρείες πρέπει να προστατεύσουν προληπτικά τα δεδομένα των χρηστών και των εταιρειών ή να αντιμετωπίσουν πρόστιμα 20 εκατομμυρίων ευρώ, ή στην περίπτωση μιας επιχείρησης, έως και το 4% του συνολικού κύκλου εργασιών τους.[51] Εκτός από το GDPR, τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας, πρέπει να ενσωματώνουν την οδηγία για τις υπηρεσίες πληρωμών (PSD2).[52]
Οποιαδήποτε παραβίαση δεδομένων, ανεξάρτητα από το πόσο μικρή, μπορεί να οδηγήσει σε άμεση ευθύνη έναντι της εταιρείας[53] και να καταστρέψει τη φήμη της.[54]
Ο διαδικτυακός χρηματοοικονομικός τομέας είναι επίσης ένας αυξανόμενος στόχος επιθέσεων εκβιασμού άρνησης υπηρεσίας.[55][56] Αυτή η πρόκληση ασφάλειας αντιμετωπίζεται επίσης από κλασσικές τράπεζες, καθώς προσφέρουν υπηρεσίες τραπεζικής στο διαδίκτυο.[57]
Πολλές τεχνολογίες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας έχουν πολύ υψηλό κόστος εκκίνησης, αλλά πολύ χαμηλό οριακό κόστος για την προσθήκη επιπλέον πελατών, πράγμα που απαιτεί ουσιαστικά πολλες εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας να ενεργούν ως φυσικά μονοπώλια.[58]
Εκπαίδευση στην Ελλάδα
Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης διαθέτει μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών με τίτλο "Χρηματοοικονομική Τεχνολογία - FinTech" διάρκειας 12 ή 24 μηνών και καλύπτει τεχνολογικές εξελίξεις που περιλαμβάνουν τη δυνατότητα αποθήκευσης και επεξεργασίας μεγάλων δεδομένων, τη νεφοϋπολογιστική, την τεχνητή νοημοσύνη, τη μηχανική μάθηση, τα κρυπτονομίσματα, τις τεχνολογίες κατανεμημένου καθολικού (blockchain), τη διαδικτυακή πληθοχρηματοδότηση (crowdfunding), τις ομότιμες (peer-to-peer) ηλεκτρονικές πληρωμές και μεταφορές χρημάτων, και τη ρομποτική συμβουλευτική.[59]
To πρόγραμμα συμπληρωματικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (e-learning) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών διαθέτει πρόγραμμα τετράμηνης διάρκειας (90 ώρες) με τίτλο "Fintech and Digital Transformation in Financial Services" που απονέμει πιστοποιητικό εξειδικευμένης επιμόρφωσης.[60]
↑R. Jesse McWaters (June 2015). «How will the empowerment of individuals through automated systems and social networks transform the business of investment management?». The Future of Financial Services: How disruptive innovations are reshaping the way financial services are structured, provisioned and consumed (Report). Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, p. 125.
↑Xu, Lei; Gao, Runpeng; Xie, Yu; Du, Peng (January 2019). «To Be or Not to Be? Big Data Business Investment Decision-Making in the Supply Chain» (στα αγγλικά). Sustainability11 (8): 2298. doi:10.3390/su11082298.
