| Χάρριετ Μάρτινω |
|---|
![]() |
Όνομα στη
μητρική γλώσσα | Harriet Martineau (Αγγλικά) |
|---|
| Γέννηση | 12 Ιουνίου 1802[1][2][3]
Νόριτς[4] |
|---|
| Θάνατος | 27 Ιουνίου 1876[1][2][3]
Άμπλσαϊντ[4] |
|---|
| Υπηκοότητα | Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας |
|---|
| Γονείς | Thomas Martineau και Elizabeth Rankin |
|---|
| Επιστημονική σταδιοδρομία |
|---|
| Ερευνητικός τομέας | οικονομικά και δοκίμιο |
|---|
| Ιδιότητα | γλωσσολόγος, δημοσιογράφος, οικονομολόγος, ιστορικός, μεταφραστής, μυθιστοριογράφος, κοινωνιολόγος, δοκιμιογράφος, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των γυναικών, φιλόσοφος, γεωγράφος, συγγραφέας, σουφραζέτα και abolitionist |
|---|
| δεδομένα (π • σ • ε
) |
Η Χάρριετ Μάρτινω (Harriet Martineu, 12 Ιουνίου, 1802 – 27 Ιουνίου, 1876) υπήρξε θεωρητικός των κοινωνικών επιστημών και φέρεται ότι έγραψε την πρώτη συστηματική μεθοδολογική πραγματεία στην κοινωνιολογία. Παράλληλα επιδόθηκε σε εκτεταμένες διεθνείς συγκριτικές μελέτες κοινωνικών θεσμών και μετέφρασε στην Αγγλική έργα για τον φιλοσοφικό θετικισμό του Ωγκύστ Κοντ, εισάγοντας ουσιαστικά δομικές αρχές της κοινωνιολογίας και του θετικισμού στις Η.Π.Α. Αναφέρεται ενίοτε ως η πρώτη γυναίκα κοινωνιολόγος.[5]
Νεανικά χρόνια
Ως έκτο από οκτώ παιδιά, η Χάρριετ Μάρτινω γεννήθηκε στο Νόριτς της Αγγλίας, όπου ο πατέρας της ήταν εργοστασιάρχης. Η οικογένειά της καταγόταν από τους Γάλλους Ουγενότους ( μέλη της Προτεσταντικής Μεταρρυθμισμένης Εκκλησίας της Γαλλίας) και διακήρυττε μονιστικές αντιλήψεις. Ο αδελφός της, Τζέημς Μάρτινω, ήταν ένας διακεκριμένος κληρικός στην παράδοση των Άγγλων Σχισματικών. Όσον αφορά την ατμόσφαιρα στο σπίτι, ήταν χαρακτηριστική η εργατικότητα, η αυστηρότητα ως προς το ήθος και η πνευματική καλλιέργεια. Η Μάρτινω ήταν έξυπνη αλλά φιλάσθενη και δυστυχισμένη. Δεν είχε αίσθηση της γεύσης ούτε της όσφρησης και υπέστη κώφωση όσο ήταν νέα, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιεί ακουστικό κέρας. Στην ηλικία των 16 ετών, λόγω της υγείας και των νεύρων της, πραγματοποίησε παρατεταμένη επίσκεψη στην αδελφή του πατέρα της, δεσποινίδα Κέντις, που διεύθυνε ένα σχολείο στο Μπρίστολ. Έχοντας συντροφιά καλοσυνάτους και ταλαντούχους ανθρώπους, η ζωή της έγινε πιο χαρούμενη. Από το 1819 έως το 1830 διέμεινε κυρίως στο Νόριτς. Στο εικοστό έτος της ηλικίας της, η κώφωσή της επιβεβαιώθηκε. Το 1821 άρχισε να γράφει ανώνυμα για το περιοδικό ‘Monthly Repository’ και το 1823 δημοσίευσε το «Devotional Exercises and Addresses, Prayers and Hymns».
Λονδίνο και ΗΠΑ
Ο πατέρας της, Τόμας Μάρτινω, προσπάθησε να την πείσει να παντρευτεί τον Τζον Χιου Ουόρδινγκτον. Έπειτα από κάποιον δισταγμό δέχτηκε, αλλά αργότερα άλλαξε γνώμη. Αντί για γάμο, η Χάρριετ συνέχισε να γράφει άρθρα για την “Monthly Repository”. Ύστερα από τον θάνατο του πατέρα της, η Μάρτινω μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου ο Ουίλλιαμ Φοξ, ο εκδότης του περιοδικού, της έδωσε έναν μικρό μισθό. Εκεί ήρθε σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες της εποχής όπως τον Χένρυ Χάλλαμ, τον Χένρυ Χαρτ Μίλμαν, τον Σίντνεϋ Σμιθ, τον Έντουαρντ Τζορτζ Μπούλβερ-Λύττον και τον Τόμας Κάρλαϋλ. Άρχισε να γράφει θρησκευτικά βιβλία και στη συνέχεια στράφηκε στη συγγραφή βιβλίων με πολιτικά και οικονομικά θέματα, στα οποία φαινόταν τόσο το πάθος της για κοινωνική μεταρρύθμιση όσο και η επίδραση των Τζέρεμυ Μπένθαμ και Τζον Στιούαρτ Μιλ. Μετά λοιπόν την επιτυχία των πρώτων της έργων, αποφάσισε να περάσει τα επόμενα δύο χρόνια ταξιδεύοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου γνώρισε ανθρώπους όλων των τάξεων και είδε πράγματα άγνωστα σε αυτήν, με αποτέλεσμα να αποφασίσει να καταγράψει όλα της τα ευρήματα.
Πριν και μετά την ασθένεια
Από το 1839 έως το 1844 υπέφερε από πόνους στις ωοθήκες. Χρησιμοποιούσε ναρκωτικά για να ελαττώσει τον πόνο, αλλά τίποτα δεν σταματούσε το γράψιμό της. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε ένα μυθιστόρημα, μια σειρά από παιδικά βιβλία και το γνωστό εγχειρίδιο “Life in the Sick-Room”, στο οποίο περιέγραφε τη δική της πρόσφατη εμπειρία, συμβουλεύοντας τους άλλους πως να αντιμετωπίζουν με θάρρος την αρρώστια και πώς να συμπεριφέρονται όταν επισκέπτονται έναν ασθενή. Κατά το 1844 η Χάρριετ αποφάσισε να υποβληθεί σε ύπνωση[6]. Προς μεγάλη της ευχαρίστηση ανακάλυψε ότι ο πόνος εξαφανίστηκε. Η Χάρριετ Μάρτινω μετακόμισε το 1845 στο Λέιν Ντίστρικτ, όπου έχτισε ένα σπίτι, το Knoll κοντά στο Άμπλσαϊντ. Το 1846 πραγματοποίησε με φίλους ένα ταξίδι διάρκειας 8 μηνών στην Εγγύς Ανατολή, όπου έμαθε για την αιγυπτιακή θρησκεία και επισκέφτηκε μέρη αναφερόμενα στη Βίβλο στην Παλαιστίνη. Αυτό το ταξίδι την έπεισε ότι η θρησκεία δεν έχει αποκαλυφθεί, άλλα έχει εξελιχθεί. Οι αλλαγές στις θρησκευτικές της πεποιθήσεις, κάτι που φάνηκε και στα έργα της, οδήγησε στη ρήξη της σχέσης με τον αδελφό της.
Δημοσιογραφική καριέρα
Η ασθένεια της Μάρτινω επέστρεψε το 1854, αφήνοντάς την ανάπηρη για το υπόλοιπο της ζωής της. Παρ΄ όλα αυτά αποφάσισε να συνεχίσει τη δημοσιογραφική της καριέρα, την οποία είχε αρχίσει δύο χρόνια νωρίτερα εργαζόμενη για την “Daily News”. Για τα επόμενα 16 χρόνια έγραψε πάνω από 1500 άρθρα για την εφημερίδα. Επίσης έγραψε άρθρα σχετικά με την εργασία των γυναικών για την “Edinburgh Review” και για τη δημόσια εκπαίδευση των κοριτσιών στο “Cornhill Magazine”. Το 1866 υπέβαλε αίτηση μαζί με τις Ελίζαμπεθ Γκάρρετ Άντερσον, Έμιλυ Ντέηβις, Ντοροθία Μπηλ και Φράνσες Μαίρυ Μπους ζητώντας από το Κοινοβούλιο να αναγνωρίσει στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου. Ακόμα έγραψε άρθρα για το δικαίωμα των γυναικών να ασχοληθούν με το ιατρικό επάγγελμα.
Τελευταία χρόνια
Η Χάρριετ Μάρτινω πάντα υπέφερε λόγω της κακής υγείας της. Η εξέλιξη της ασθένειας την ανάγκασε να αποσυρθεί από το γράψιμο το 1866. Ακόμα και μετά όμως έγραψε γράμματα για δημοσίευση και δάνεισε το όνομά της σε πολυάριθμους αγώνες. Πέθανε από βρογχίτιδα στις 27 Ιουνίου 1876 στο Άμπλσαϊντ. Η αυτοβιογραφία της δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό της, το 1877. Παρότι η Χάρριετ Μάρτινω υπήρξε ενόσω ζούσε μια δημοφιλής και σημαντική διανοούμενη και συγγραφέας, οι συμβουλές της στην κοινωνιολογία περιθωριοποιήθηκαν από το ανδροκρατούμενο κατεστημένο εκείνης της πρώιμης περιόδου της επιστήμης, το οποίο απέκλειε γυναίκες από τις σημαντικές θέσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας. Έτσι ο ρόλος της Μάρτινω στα πρώτα στάδια ανάπτυξης της κοινωνιολογίας μόνο πρόσφατα άρχισε να αναγνωρίζεται πλήρως.
Οι ιδέες της
Η Χάρριετ Μάρτινω ήταν από τους πρώτους που διεξήγαγαν συστηματική επιστημονική κοινωνική έρευνα για τα συστήματα κοινωνικής διαστρωμάτωσης της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Συγκεκριμένα η Μάρτινω σημάδεψε την επιστήμη της κοινωνιολογίας, όχι μόνο επειδή μετέφρασε ποικίλα γραπτά του Αύγουστου Κοντ (August Comte), αλλά και λόγω της ολιστικής της άποψης ότι «Όταν κάποιος μελετά μια κοινωνία, πρέπει να επικεντρώνεται σε όλες τις διαστάσεις, περιλαμβανομένων πολιτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών παραδόσεων». Έδειξε πώς οι θεμελιώδεις ηθικές αξίες του νεαρού αμερικανικού έθνους συνέβαλαν στη διαμόρφωση των βασικών θεσμικών του διευθετήσεων. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της η Μάρτινω στάθηκε ένθερμη υποστηρίκτρια των δικαιωμάτων των γυναικών. Η συγκριτική ανάλυση που πραγματοποίησε πάνω στη δουλεία και στη θέση των γυναικών στον δυτικό κόσμο, άνοιξε τον δρόμο στην ανάπτυξη των θεωριών του φεμινισμού και έδωσε νόημα στον αγώνα για την ισότητα των δύο φύλων. Μάλιστα διατύπωσε το αίτημα της καθολικής ελευθερίας και δικαιοσύνης, σε μια εποχή στην οποία τα αγαθά αυτά απολάμβαναν αποκλειστικά οι λευκοί εκπρόσωποι του ανδρικού φύλου. Χάρη σε αυτήν άλλαξαν οι κοινωνιολογικές κρίσεις πάνω σε θέματα που προηγουμένως ο κόσμος αγνοούσε, όπως τον γάμο, τα παιδιά, την οικογενειακή και θρησκευτική ζωή, καθώς και τις φυλετικές διακρίσεις. Επέμενε ότι η μελέτη της κοινωνίας αποτελεί ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο. Μία από τις συμβολές της στην επιστήμη ήταν το πρώτο της βιβλίο με τίτλο How to Observe Manners and Morals, που εκδόθηκε το 1838 και αφορούσε τη μεθοδολογία της κοινωνικής έρευνας.
Συγγραφικό έργο
Το 1839 η Μάρτινω δημοσίευσε το πρώτο της μυθιστόρημα “Deerbrook”. Ακολούθησε στη συνέχεια το “The Hour and the Man” (1840), βασισμένο στη ζωή του ηγέτη των δούλων, Τουσαίν λ' Ουβερτύρ, και το “Playfellow”, ένας τόμος παιδικών ιστοριών, που δημοσιεύτηκε το 1841. Η πιο επιστημονικά συγκροτημένη όμως εργασία της είναι “Η θετική φιλοσοφία του Ωγκύστ Κοντ, ελεύθερα μεταφρασμένη και συνεπτυγμένη” (The Positive Philosophy of Auguste Comte, freely translated and condensed, 1853), που περιέχει μια δική της ερμηνεία του έργου του Κοντ “Cours de philosophie positive”. Η Μάρτινο έγινε επίσης γνωστή με μια εκτεταμένη σειρά ανεκδότων και διαλόγων που εκλαΐκευαν την κλασική οικονομική επιστήμη, ειδικά τις ιδέες του Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους και του Ντέηβιντ Ρικάρντο και κυκλοφόρησαν με τον τίτλο “Διασαφηνίσεις πολιτικής οικονομίας” (Illustrations of Political Economy, 1832-1834) και “Διασαφηνίσεις στη φορολογία” (Illustrations of Taxation, 1834-1836). Μετά την επίσκεψή της στις ΗΠΑ (1934-1936) συνέγραψε δύο μελέτες, τις «Κοινωνία στην Αμερική» (Society in America, 1837) και «Ανασκόπηση του ταξιδιού στη Δύση» (Retrospect of Western Travel, 1838) και υιοθέτησε την τότε μη δημοφιλή «Κίνηση Κατάργησης της Δουλείας» (Abolition Movement), απορρίπτοντας τον οικονομικό φιλελευθερισμό, υποστηρίζοντας ένα πιο ουτοπικό σύστημα. Η κυριότερη ιστορική της εργασία, «Η Ιστορία της Τριακονταετούς Ειρήνης, 1816-1846» (The History of the Thirty Years Peace, 1849) διαβάστηκε ευρύτατα.
Βιβλιογραφία
- Hill, M. R. 1991, Women in Sociology: A Bio-Bibliographical Sourcebook, Greenwood Press, ISBN 0313260850
- James F. Brennan, Ψυχολογία, Ιστορία & Συστήματα, Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ, 2009.
- Michael Hughes – Carolyn J. Kroehler, Κοινωνιολογία, οι βασικές έννοιες, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, 2007.
- Εγκυκλοπαίδεια Larousse Britannica, Τόμος 40, Εκδόσεις Πάπυρος.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12032222d. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w6nz8904. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 International Music Score Library Project. Category:Martineau,_Harriet. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 «Oxford Dictionary of National Biography» (Αγγλικά) Oxford University Press. Οξφόρδη. 2004. 18228.
- ↑ Hill, M. R. 1991, 290
- ↑ Winter, Alison (September 1995). "Harriet Martineau and the Reform of the Invalid in Victorian England". The Historical Journal 38 (3): 597–616. JSTOR 264004
