Ο Φραντίσεκ Γιόζεφ Στουντνίτσκα γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 1836 στο Γιάνοβ κοντά στο Σόμπεσλαβ και πέθανε στις 21 Φεβρουαρίου 1903 στην Πράγα και ήταν Τσέχος μαθηματικός, δάσκαλος και συγγραφέας.
Βιογραφία
Ο Φράντισεκ Γιόζεφ Στουντνίτσκα, γιος δασκάλου ενοριακού σχολείου, ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του στο γυμνάσιο του Jindřichův Hradec (Neuhaus στα γερμανικά εκείνη την εποχή). Εκεί διακρίθηκε για τις άριστες επιδόσεις του σε όλα τα μαθήματα ( θρησκευτικά, λατινικά, ελληνικά, γερμανικά, τσεχικά, μαθηματικά, φυσική, φυσική ιστορία και φιλοσοφία)[13]. Ήδη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου άρχισε να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις θετικές επιστήμες χάρη στον δάσκαλό του, Εντουάρντ Σόμπλ, και στα τέλη του 1857 εισήχθη στη Σχολή Τεχνών του Πανεπιστημίου της Βιέννης, όπου τα μαθηματικά και η φυσική εκπροσωπούνταν καλύτερα[14].
Ο Στουντνίτσκα παθιάστηκε τόσο πολύ με τη γεωγραφία που στις 6 Μαρτίου 1860 εξελέγη μέλος της Γεωγραφικής Εταιρείας της Βιέννης[15]. Τον επόμενο έτος απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα, καθώς και τα προσόντα του ως καθηγητής μαθηματικών και φυσικής.
Τίτλος σελίδας της Μαθηματικής γεωγραφίας(Géographie mathématique) του Στουντνίτσκα το 1882.
Καθώς εμφάνισε άσθμα κατά την περίοδο της παραμονής του στη Βιέννη, επέστρεψε στη Βοημία κατόπιν συμβουλής του γιατρού του, δουλεύοντας εκεί ως ιδιωτικός δάσκαλος[14]. Στη συνέχεια, από το 1862 έως το 1864, αντικατέστησε τον Βινσέντ Σιμέρκα στο Γερμανικό Γυμνάσιο του Τσέσκε Μπουντεγιόβιτσε- εκεί δίδασκε κυρίως μαθηματικά, αλλά λειτουργούσε επίσης ως αναπληρωτής καθηγητής σε άλλα μαθήματα και παρέδιδε δωρεάν μαθήματα στενογραφίας, μια σημαντική τεχνική για τη διοίκηση του Μπουντεγιόβιτσε3.
Παντρεύτηκε την Ζοζεφίνα Ποσπισίλοβα στις 7 Αυγούστου 1865, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά μεταξύ 1869 και 1884- ένας από τους γιους τους έγινε καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Μπρνο[16].
Στη συνέχεια ο Στουντνίτσκα εργάστηκε στο Πολυτεχνείο της Πράγας, αρχικά ως λέκτορας στα ανώτερα μαθηματικά και την αναλυτική μηχανική και στη συνέχεια ως τακτικός καθηγητής μετά το θάνατο του τιτλούχου καθηγητή μαθηματικών, Gustav Skřivan, το 1866- δίδαξε εκεί στα τσεχικά[17].
Το 1871 διορίστηκε τακτικός καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα, αντικαθιστώντας τον Βίλχελμ Μάτζκα. Όταν το πανεπιστήμιο χωρίστηκε σε ένα γερμανικό και ένα τσεχικό πανεπιστήμιο το 1882, ο Στουντνίτσκα έγινε κοσμήτορας της Σχολής του τσεχικού τμήματος- ήταν επίσης πρύτανης του πανεπιστημίου το 1888-1889.
Ο Στουντνίτσκα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και λειτουργία της Ένωσης Τσέχων Μαθηματικών[18] , δίνοντας δημόσιες διαλέξεις για τη συγκέντρωση κεφαλαίων για την έκδοση επιστημονικών έργων στα τσεχικά και διευθύνοντας το περιοδικό Časopisu pro pěstování mathematiky a fysikyj μέχρι το 18817[19] για δέκα χρόνια. Ήταν επίσης μέλος, στο εξωτερικό, της Deutsche Mathematiker-Vereinigung, της Γαλλικής Μαθηματικής Εταιρείας, του Μαθηματικού Κύκλου του Παλέρμο και της Μαθηματικής Εταιρείας του Πανεπιστημίου της Μόσχας[14]. Είναι επίσης Γραμματέας για την Αυστρία-Ουγγαρία της Διεθνούς Ένωσης για τη Μελέτη των Τετραδίων και των σχετικών θεμάτων.
Εργασίες
Η βιβλιογραφία του Φραντίσεκ Γιόζεφ Στούντνιτσκα περιλαμβάνει περισσότερους από 300 τίτλους[20],[14]. Εκτός από ερευνητικά άρθρα, έγραψε αρκετά βιβλία μαθηματικών για το λύκειο και το πανεπιστήμιο.
Στη δική του γενιά, τα μαθηματικά και οι θετικές επιστήμες στο σύνολό τους διδάσκονταν στα γερμανικά και η ορολογία στα τσεχικά έλειπε ακόμη και για τη συγγραφή σύγχρονων εγχειριδίων για το λύκειο, πόσο μάλλον για τα πανεπιστήμια. Από αυτή την άποψη, ο Στουντνίτσκα κληρονόμησε το έργο του προκατόχου του Σκριβάν, δηλαδή την ανάγκη να παρέχει στους Τσέχους μαθητές καλά βιβλία στη γλώσσα τους.
Ξεκίνησε το 1865 με τη θεμελίωση της σφαιρικής τριγωνομετρίας[21] και αναγκάστηκε να εκδώσει με δικά του έξοδα ένα έργο του οποίου το περιεχόμενο θεωρούσε απαραίτητο, ένα μάθημα διαφορικού και ολοκληρωτικού λογισμού, μεταξύ 1867 και 1871. Ένα πιο προχωρημένο μάθημα, η ολοκλήρωση διαφορικών εξισώσεων, αποτελεί τη βάση του τρίτου μέρους του έργου του. Στόχος του Στουντνίτσκα ήταν αφενός να παράσχει τις απαραίτητες γνώσεις για τη χρήση των μαθηματικών στην επιστήμη και την τεχνολογία και αφετέρου να δώσει τη δυνατότητα στους λίγους φοιτητές που το επιθυμούσαν να συνεχίσουν την προχωρημένη μαθηματική έρευνα[22]. Η παιδαγωγική του προσέγγιση επικεντρώνεται στο να δίνει προτεραιότητα, όχι στις πιο γενικές θεωρίες, αλλά σε λεπτομερή παραδείγματα που παρουσιάζει τους συσχετισμούς τους. Οι προσδιορισμοί και οι χρήσεις τους εμφανίζονται σε μεταγενέστερες εκδόσεις του μαθήματός του.
Το 1869 ο Στουντνίτσκα δημοσίευσε επίσης πίνακες λογαρίθμων, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στα σχολεία και κυκλοφόρησαν επτά εκδόσεις μέχρι το 1898[23]. Το 1874 συμπλήρωσε το έργο του Σκρίβαν για την επίπεδη γεωμετρία με μια εισαγωγή στη γεωμετρία του χώρου.
Τιμητικές διακρίσεις
Επίτιμο μέλος της Ένωσης Τσέχων Μαθηματικών το 1870.
Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Επιστημών της Βοημίας.
Ανταποκρινόμενο μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Επιστημών της Λιέγης το 1880.
Μέλος της Τσεχικής Ακαδημίας του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ για την επιστήμη, τη λογοτεχνία και την τέχνη το 1890.
Αυτοκρατορικό και Τσαρικό Τάγμα του Αγίου Στανισλάβου Β΄, τάξη της 17ης Νοεμβρίου 1886[24].
Τάγμα του Σιδηρού Στέμματος (Αυστρία) τρίτης τάξης[24].
Βιβλιογραφία
(cs) Jaroslav Folta et Pavel Šišma, « Biographie de František Josef Studnička » archive, sur Významní matematici v českých zemích (Mathématiciens notables des pays tchèques), 2003.
(cs) Martina Němcová, František Josef Studnička 1836-1903, Prague, Prometheus, 1998. (ON LINE)
(cs) Augustin Pánek, « Dr. František Josef Studnička », Časopis pro pěstování matematiky a fysiky, vol. 33, no 4, 1904, p. 369-480 (ON LINE ).
(cs) F. Jáchym, « Zásluhy Františka Josefa Studničky o rozvoj meteorologie v Čechách », Matematika a fyzika ve škole, vol. 19, 1988-89, p. 483-484.
(cs) F. Jáchym, « Astronomie v díle Františka Josefa Studničky », Matematika a fyzika ve škole, vol. 19, 1988-89, p. 616-620.
(cs) F. Jáchym, « František Josef Studnička », Matematika, fyzika, informatika, vol. 5, 1995-96, p. 498-500.
(cs) Martina Bečvářová, Česká matematická komunita v letech 1848–1918, Prague, Matfyzpress, 2008, 355 p. (ISBN 978-80-7378-028-9).
