Τουρκικό συνταγματικό δημοψήφισμα του 2017

Τουρκικό συνταγματικό δημοψήφισμα του 2017
Δημοψήφισμα για την έγκριση 18 προτεινόμενων τροποποιήσεων του Συντάγματος της Τουρκίας
Περιοχή	Τουρκία και τουρκική διασπορά
Ημερομηνία	Κυριακή 16 Απριλίου 2017
Αποτελέσματα Αποτελέσματα Ψήφοι Ποσοστό ΝΑΙ 25.157.025 51,41% ΟΧΙ 23.777.091 48,59% Έγκυρα 48.934.116 98,26% Άκυρα ή λευκά 865.047 1,74% Ψήφισαν 49.799.163 100,00% Προσέλευση 85,32% Εκλογικό σώμα 58.366.647
Αποτελέσματα ανά νομό   Ναι   Όχι

Στην Τουρκία, διεξήχθη συνταγματικό δημοψήφισμα την Κυριακή 16 Απριλίου 2017.^[1][2] Οι ψηφοφόροι κλήθηκαν να προεγκρίνουν ή να απορρίψουν ένα σύνολο από 18 προτεινόμενες τροποποιήσεις του τουρκικού συντάγματος^[3], που θα μετατρέψουν το πολίτευμα της χώρας από προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρική κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όσοι ενέκριναν την αλλαγή του πολιτεύματος ψήφιζαν "ναι", ενώ όσοι την απέρριπταν, ψήφιζαν "όχι". Το αποτέλεσμα, σε ποσοστά, ήταν οριακά υπέρ του "ναι", με το 51,4% των ψηφισάντων να συντάσσονται με αυτή την επιλογή, ενώ "όχι" ψήφισε το 48,59% των πολιτών. Σε απόλυτους αριθμούς, το "ναι" συγκέντρωσε περί τα 25,2 εκατομμύρια ψήφους, ενώ υπέρ του "όχι" τάχθηκαν 23,8 περίπου εκατομμύρια πολίτες^[4].

Οι τροποποιήσεις αποτελούν πρόταση του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP, προφ. Α-Κε-Πε) και του ηγέτη του και προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Υπέρ των αλλαγών τάχθηκε και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP).^[5][6] Στο στρατόπεδο του "όχι" συντάχθηκαν, από διαφορετική σκοπιά, τα άλλα δύο κόμματα του τουρκικού κοινοβoυλίου, το κεμαλικής ιδεολογίας Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το αριστερό HDP (Χα-Ντε-Πε).

Οι τροποποιήσεις, όταν περάσουν και από τη βουλή, αφενός ενισχύουν τις εκτελεστικές εξουσίες του προέδρου της δημοκρατίας, αφετέρου μειώνουν αυτές του Κοινοβουλίου και καταργούν το αξίωμα του πρωθυπουργού. Βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, θα διεξάγονται πλέον ταυτόχρονα, κάθε πέντε χρόνια^[7]. Ακόμη, αυξάνεται ο αριθμός των βουλευτών από 550 σε 600 και αναμορφώνεται το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK) της Τουρκίας.

Πράσινος φάκελος και χαρακτηριστικό λευκο-καφέ ψηφοδέλτιο, δείγμα από αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στο δημοψήφισμα. (Evet=Nαι, Hayir=Όχι )

Συνταγματικές τροποποιήσεις

Αρχικές προτάσεις

Στις 10 Δεκεμβρίου 2016, το AKP και το MHP κατέθεσαν 21 προτεινόμενες τροποποιήσεις του συντάγματος και ξεκίνησαν να συλλέγουν υπογραφές από μέλη του κοινοβουλίου, προκειμένου να ξεκινήσουν οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες που απαιτούνται για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Σε ψηφοφορίες που ακολούθησαν, 3 από αυτές τις προτάσεις απορρίφθηκαν, με τις υπόλοιπες 18 να παραμένουν. Συνοπτικά οι προτεινόμενες τροποποιήσεις είναι οι εξής:^{[8][9][10][11][12]}

Περιγραφή των προτεινόμενων τροποποιήσεων
#	Άρθρο	Περιγραφή τροποποίησης
1	Άρθρο 9	Η δικαστική εξουσία είναι υποχρεωμένη να ενεργεί υπό τον όρο της αμεροληψίας.
2	Άρθρο 75	Ο αριθμός των βουλευτών αυξάνεται από τους 550 στους 600.
3	Άρθρο 76	Η απαιτούμενη ηλικία για να είναι κάποιος υποψήφιος σε εκλογές μειώνεται από τα 25 στα 18 έτη, ενώ πλέον δεν απαιτείται να έχει εκπληρώσει την στρατιωτική του θητεία. Στρατιωτικοί δεν μπορούν να θέτουν υποψηφιότητα σε εκλογές.
4	Άρθρο 77	Η κοινοβουλευτική θητεία παρατείνεται από τα 4 στα 5 έτη. Οι βουλευτικές και οι προεδρικές εκλογές θα διεξάγονται την ίδια μέρα κάθε πέντε χρόνια, με τις προεδρικές να διεξάγονται και σε δεύτερο γύρο, σε περίπτωση μη εξασφάλισης πλειοψηφίας.
5	Άρθρο 87	Ο ρόλος του κοινοβουλίου είναι να: Συντάσσει, μεταβάλει, καταργεί νόμους. Αποδέχεται διεθνείς συμβάσεις. Συζητά, αυξάνει ή μειώνει τον προϋπολογισμό σε ειδική επιτροπή και να αποδέχεται ή απορρίπτει αυτόν στην ολομέλειά του. Διορίζει 7 μέλη του HSYK και χρησιμοποιεί άλλες εξουσίες που περιγράφονται στο σύνταγμα
5	Άρθρο 89	Για να ξεπεραστεί το προεδρικό βέτο, το κοινοβούλιο πρέπει να εγκρίνει το ίδιο νομοσχέδιο με απόλυτη πλειοψηφία (301 βουλευτών).
6	Άρθρο 98	Το κοινοβούλιο διορίζει το υπουργικό συμβούλιο και τον αντιπρόεδρο της χώρας μέσα από κοινοβουλευτική έρευνα, γενική συζήτηση και γραπτές ερωτήσεις. Συγκεκριμένα, ο προτεινόμενος αντιπρόεδρος θα πρέπει να απαντήσει σε γραπτές ερωτήσεις εντός 15 ημερών.
7	Άρθρο 101	Προκειμένου κάποιος να μπορεί να θέσει υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές θα πρέπει να έχει την στήριξη ενός ή περισσότερων κομμάτων που κέρδισαν 5% ή περισσότερο στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές και 100.000 ψηφοφόρους. Ο εκλεγμένος πρόεδρος δεν χρειάζεται πλέον να τερματίσει τη συμμετοχή στο κόμμα του, σε περίπτωση που έχει κάποια.
8	Άρθρο 104	Ο πρόεδρος γίνεται ο αρχηγός του κράτους και ο επικεφαλής της κυβέρνησης, με εξουσία να διορίζει και να απολύει τους υπουργούς και τον αντιπρόεδρο. Ο πρόεδρος μπορεί να εκδίδει εκτελεστικά διατάγματα.
9	Άρθρο 105	Το κοινοβούλιο μπορεί να ξεκινήσει κοινοβουλευτική έρευνα με απόλυτη πλειοψηφία (301). Μετά την ολοκλήρωση σχετικής έρευνας, το κοινοβούλιο μπορεί να παραπέμψει σε δίκη τον πρόεδρο, εφόσον υπάρχει πλειοψηφία 400 βουλευτών.
10	Άρθρο 106	Ο πρόεδρος μπορεί να διορίσει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους. Εάν η προεδρία χηρεύσει, τότε πρέπει να πραγματοποιηθούν νέες προεδρικές εκλογές εντός 45 ημερών.
11	Άρθρο 116	Ο πρόεδρος και τα τρία πέμπτα της βουλής μπορούν να αποφασίσουν την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
12	Άρθρο 119	Η πράξη του προέδρου να εφαρμόζει στη χώρα κατάσταση εκτάκτου ανάγκης πρέπει να διαθέτει κοινοβουλευτική έγκριση.
13	Άρθρο 125	Οι πράξεις του Προέδρου υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο.
13	Άρθρο 142	Τα στρατιωτικά δικαστήρια καταργούνται, εκτός αν έχουν συγκροτηθεί για να διερευνήσουν ενέργειες στρατιωτικών σε περίοδο πολέμου.
13	Άρθρο 146	Οι δικαστές του συνταγματικού δικαστηρίου μειώνονται από τους 15 στους 17. Ο πρόεδρος διορίζει τους 12 από τους δικαστές, ενώ οι υπόλοιποι 3 διορίζονται από το κοινοβούλιο.
14	Άρθρο 159	Το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων μετονομάζεται σε "Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων", τα μέλη του μειώνονται στα 13 από 22 και τα τμήματά του στα 2 από 3. 4 από τα μέλη του διορίζονται από τον πρόεδρο και 7 από το κοινοβούλιο.
15	Άρθρο 161	Ο πρόεδρος καταθέτει το σχέδιο του προϋπολογισμού 75 ημέρες πριν την έναρξη του νέου φορολογικού έτους.
16	Διάφορα άρθρα	Προσαρμογή διαφόρων άρθρων του συντάγματος, που αφορούν κυρίως μεταφορά εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την κυβέρνηση προς τον πρόεδρο.
16	Άρθρο 123	Ο πρόεδρος έχει την εξουσία να δημιουργεί ομόσπονδα κρατίδια.
17	Προσωρινό άρθρο 21	Οι επόμενες προεδρικές και βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν στις 3 Νοεμβρίου 2019.
18	Εφαρμογή των τροποποιήσεων 1-17	Οι τροποποιήσεις (2, 4 και 7) να τεθούν σε ισχύ μετά τις επόμενες εκλογές, ενώ οι υπόλοιπες μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου.

Αποτελέσματα

Επαρχία	Εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι	Ψηφοφόροι	Έγκυρα	Λευκά	Ναι	Ναι (%)	Όχι	Όχι (%)	Συμμετοχή (%)
Άδανα	1.510.122	1.302.288	1.281.151	21.137	535.932	41,83%	745.219	58,17%	86,24%
Αντιγιαμάν	390.493	336.098	329.957	6.141	230.176	69,76%	99.781	30,24%	86,07%
Αφιόν Καραχισάρ	500.722	446.104	435.854	10.250	281.392	64,56%	154.462	35,44%	89,09%
Αγρί	292.701	208.469	202.528	5.941	87.257	43,08%	115.271	56,92%	71,22%
Ακσαράι	261.111	220.403	215.895	4.508	162.985	75,49%	52.910	24,51%	84,41%
Αμάσειας	242.414	219.528	215.727	3.801	121.360	56,26%	94.367	43,74%	90,56%
Άγκυρα	3.853.894	3.467.364	3.415.752	51.612	1.668.601	48,85%	1.747.151	51,15%	89,97%
Αττάλεια	1.636.742	1.429.076	1.403.836	25.240	574.421	40,92%	829.415	59,08%	87,31%
Αρνταχάν	67.435	54.178	52.984	1.194	23.455	44,27%	29.529	55,73%	80,34%
Αρτβίν	127.944	108.868	106.478	2.390	49.974	46,93%	56.504	53,07%	85,09%
Αϊδίνιο	794.509	699.942	687.056	12.886	245.016	35,66%	442.040	64,34%	88,09%
Μπαλίκεσιρ	917.350	824.390	810.339	14.051	368.741	45,50%	441.598	54,50%	89,87%
Μπαρτίν	144.809	124.867	120.904	3.963	67.744	56,03%	53.160	43,97%	86,23%
Μπατμάν					96.139	36,35%	168.376	63,65%
Μπαϊμπούρτ					37.629	81,70%	8.431	18,30%
Μπιλετσίκ					65.867	48,86%	68.954	51,14%
Μπινγκιόλ					95.987	72,57%	36.273	27,43%
Μπιτλίς					87.852	59,35%	60.170	40,65%
Μπολού					120.685	62,26%	73.162	37,74%
Μπουρντούρ					87.451	51,75%	81.550	48,25%
Προύσα					987.904	53,21%	868.788	46,79%
Τσανάκκαλε					139.974	39,54%	213.991	60,46%
Τσανκιρί					79.760	73,35%	28.980	26,65%
Τσορούμ					219.394	64,49%	120.814	35,51%
Ντενιζλί					289.984	44,53%	361.198	55,47%
Ντιγιαρμπακίρ					251.733	32,41%	525.089	67,59%
Ντούζτζε					164.122	70,56%	68.476	29,44%
Αδριανούπολη					78.907	29,51%	188.513	70,49%
Έλαζιγ					240.774	71,79%	94.620	28,81%
Ερζινκάν					80.903	60,50%	52.816	39,50%
Ερζερούμ					300.589	74,48%	103.007	25,52%
Εσκίσεχιρ					236.994	42,43%	321.623	57,57%
Γκαζιαντέπ					603.954	62,45%	363.136	37,55%
Κερασούντα					164.567	61,66%	102.329	38,34%
Γκιουμούσχανε					54.601	75,16%	18.050	24,84%
Χακάρι					41.104	32,42%	85.689	67,58%
Χατάι					401.405	45,65%	477.978	54,35%
Ιγδίρ					30.817	34,80%	57.736	65,20%
Ισπάρτα					148.917	56,04%	116.809	43,96%
Κωνσταντινούπολη					4.479.272	48,65%	4.728.318	51,35%
Σμύρνη					870.658	31,20%	1.919.745	68,80%
Καχραμάνμαρας					458.349	73,96%	161.395	26,04%
Καραμπούκ					88.969	60,68%	57.646	39,32%
Καραμάν					94.289	63,85%	53.386	36,15%
Καρς					70.920	50,98%	68.189	49,02%
Κασταμονής					147.530	64,82%	80.078	35,18%
Καισάρεια					557.397	67,76%	265.239	32,24%
Κιλίς					44.461	64,09%	24.912	35,91%
Κιρίκαλε					103.784	62,42%	62.478	37,58%
Σαράντα Εκκλησιές					68.552	26,87%	170.574	71,33%
Κίρσεχιρ					72.363	53,25%	63.520	46,75%
Κοτζάελι					650.336	56,69%	496.925	43,31%
Ικόνιο					928.602	72,88%	345.610	27,12%
Κιουτάχεια					261.275	70,31%	110.314	29,69%
Μαλάτεια					323.638	69,57%	141.539	30,43%
Μανίσα					417.386	45,67%	496.622	54,33%
Μαρντίν					149.733	40,98%	215.653	59,02%
Μερσίνη					387.611	35,98%	689.748	64,02%
Μούγλα					184.507	30,70%	416.584	69,30%
Μους					87.314	50,56%	85.370	49,44%
Νεβσεχίρ					117.548	65,59%	61.663	34,41%
Νίγδη					118.141	59,80%	79.427	40,20%
Ορντού					275.328	61,89%	169.544	38,11%
Οσμανίγιε					169.918	57,84%	123.860	42,16%
Ριζούντα					155.028	75,55%	50.158	24,45%
Σαγγάριος					413.078	68,06%	193.897	31,94%
Σαμψούντα					507.303	63,55%	290.932	36,45%
Σανλιούρφα					599.073	70,82%	246.835	29,18%
Σιίρτ					69.121	47,81%	74.365	52,19%
Σινώπη					73.324	57,75%	53.651	42,25%
Σιρνάκ					58.607	28,30%	148.482	71,70%
Σεβάστεια					262.404	71,28%	105.730	28,72%
Ραιδεστός					242.247	38,91%	380.348	61,09%
Τοκάτη					226.835	63,18%	132.188	36,82%
Τραπεζούντα					316.308	66,45%	159.681	33,55%
Τουνσελί					9.859	19,59%	40.478	80,41%
Ουσάκ					109.263	47,03%	123.053	52,97%
Βαν					193.584	42,72%	259.575	57,28%
Γιάλοβα					71.929	49,73%	72.708	50,27%
Γιοζγκάτ					179.911	74,27%	62.338	25,73%
Ζονγκουλντάκ					186.197	49,35%	191.117	50,65%
Πανεθνικά αποτελέσματα	58.366.647	49.799.163	48.934.116	865.047	25.157.025	51,41%	23.777.091	48,59%	85,32%

Παραπομπές

1. «Το συνταγματικό δημοψήφισμα στην Τουρκία: Απόλυτος θα είναι ο έλεγχος από τον Ερντογάν» (στα αγγλικά). Mignatiou.com. 2017-02-14. http://mignatiou.com/2017/02/to-sintagmatiko-dimopsifisma-stin-tourkia-apolitos-tha-ine-o-elegchos-apo-ton-erntogan/. Ανακτήθηκε στις 2017-04-17. 
2. «Συμβούλιο της Ευρώπης: Η Τουρκία με το συνταγματικό δημοψήφισμα οδηγείται στην απολυταρχία». Πρώτο Θέμα. http://www.protothema.gr/politics/article/661448/sumvoulio-tis-europis-i-tourkia-me-to-sudagmatiko-dimopsifisma-odigeitai-stin-apolutarhia-/. Ανακτήθηκε στις 2017-04-17. 
3. ηλεκτρον. εφημερίδα "iefimerida.gr" (2017-02-11). «Τουρκία: Στις 16 Απριλίου το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση». http://www.iefimerida.gr/news/318598/toyrkia-stis-16-aprilioy-dimopsifisma-gia-ti-syntagmatiki-anatheorisi. Ανακτήθηκε στις 2017-04-17. 
4. «Τουρκία: Οριακή νίκη του «ναι», την αμφισβητεί η αντιπολίτευση». Η Ναυτεμπορική. 17 Απριλίου 2017. 
5. Ρομπόπουλος, Ανδρέας. «Η πορεία προς το δημοψήφισμα στην Τουρκία». www.sigmalive.com. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2017. 
6. «Τουρκία: «Γκρίζοι Λύκοι» και Ερντογάν συμφώνησαν στην αλλαγή του συντάγματος». Πρώτο Θέμα. http://www.protothema.gr/world/article/633403/tourkia-grizoi-lukoi-kai-erdogan-sumfonisan-stin-allagi-tou-sudagmatos/. Ανακτήθηκε στις 2017-04-17. 
7. «Δημοψήφισμα στην Τουρκία: Πώς ο Ερντογάν γίνεται και επίσημα σουλτάνος». Euronews. 13 Απριλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2017. 
8. «TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ : SIRA SAYISI: 447» (PDF). Anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 2 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2017. 
9. «Anayasa Mahkemesi». Anayasa.gov.tr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2017. 
10. «TBB | Anayasa Değişikliği Teklifi'nin Karşılaştırmalı ve Açıklamalı Metni». Anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2017. 
11. «21 maddelik anayasa teklifi Meclis'te: Cumhurbaşkanı yürütmenin başı». Diken. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2017. 
12. «18 maddelik anayasa değişikliği teklifinin tam metni». Evrensel.net (στα Τουρκικά). 10 Ιανουαρίου 2017.