Ο Τζόζεφ Γκασπάρ Τίσο (σλοβακικά: Jozef Gašpar Tiso, 13 Οκτωβρίου 1887 – 18 Απριλίου 1947) ήταν Σλοβάκος πολιτικός και ρωμαιοκαθολικός ιερέας που υπηρέτησε ως πρόεδρος της Σλοβακικής Δημοκρατίας, από το 1939 έως το 1945, όντας η Σλοβακία αυτόνομο κράτος μέσα στο Ράιχ. Το 1947, μετά τον πόλεμο, εκτελέστηκε για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην Μπρατισλάβα, οι δίκες είχαν ήδη ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 1945, έπειτα από τη σύλληψή του από τους Αμερικανούς.[11]
Γεννημένος το 1887 από Σλοβάκους γονείς στο Nagybiccse (σήμερα Bytča), τότε μέρος της Ουγγαρίας, μέρος της Αυστροουγγαρίας, ο Τίσο έμαθε αρκετές γλώσσες στα σχολικά του χρόνια , συμπεριλαμβανομένων των εβραϊκών και των γερμανικών. Εισήχθη στην ιεροσύνη από νεαρή ηλικία και βοήθησε στην καταπολέμηση της φτώχειας και του αλκοολισμού στη Σλοβακία. Εντάχθηκε στο Σλοβακικό Λαϊκό Κόμμα το 1918 και έγινε αρχηγός του κόμματος το 1938 μετά τον θάνατο του Andrej Hlinka. Στις 14 Μαρτίου 1939, η Σλοβακική Συνέλευση στην Μπρατισλάβα υιοθέτησε ομόφωνα τον νόμο 1/1939 που μετατρέπει την αυτόνομη Σλοβακική Δημοκρατία (που μέχρι τότε ήταν μέρος της Τσεχοσλοβακίας) σε ανεξάρτητη χώρα. Δύο ημέρες αφότου η ναζιστική Γερμανία κατέλαβε τα υπόλοιπα εδάφη της Τσεχίας, ανακηρύχθηκε το Προτεκτοράτο της Βοημίας και της Μοραβίας.
Ο Τίσο, ο οποίος ήταν ήδη Πρωθυπουργός της αυτόνομης Σλοβακίας, έγινε πρωθυπουργός της Σλοβακικής Δημοκρατίας και, τον Οκτώβριο του 1939, εξελέγη Πρόεδρός της.
Ο Τίσο συνεργάστηκε με τους Γερμανούς σε πογκρόμ Εβραίων, στέλνοντας πολλούς Σλοβάκους Εβραίους σε στρατόπεδα εξόντωσης και συγκέντρωσης στη Γερμανία και την κατεχόμενη από τους Γερμανούς, Πολωνία, ενώ μερικοί Εβραίοι στη Σλοβακία εξοντώθηκαν. Οι απελάσεις διήρκεσαν από τις 25 Μαρτίου 1942 έως τις 20 Οκτωβρίου 1942.
Όταν ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε τα τελευταία μέρη της δυτικής Σλοβακίας τον Απρίλιο του 1945, ο Τίσο κατέφυγε στην Αυστρία και εν συνεχεία στη Γερμανία, όπου συνελήφθη από Αμερικανούς και εκδόθηκε πίσω στην ελεύθερη Τσεχοσλοβακία, όπου καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία και δωσιλογισμό, και εν συνεχεία εκτελέστηκε με απαγχονισμό το 1947 και ετάφη στην Μπρατισλάβα.
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12269456x. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jozef-Tiso. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 www.britannica.com/EBchecked/topic/596984/Jozef-Tiso.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 6,0 6,1 biography/Jozef-Tiso.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12269456x. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn20000720301. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 «A Priest at the Front. Jozef Tiso Changing Social Identities in the First World War». Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ 10,0 10,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/22180. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
- ↑ Ward (2013) pp. 258-9.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Jozef Tiso στο Wikimedia Commons
