Σύνοδος της Ιερείας

Η εικονομαχική σύνοδος της Ιερείας ήταν μία χριστιανική σύνοδος του 754, που θεωρούσε τον εαυτό της ως Οικουμενική, αλλά αργότερα απορρίφθηκε από τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια (787) και από Καθολικές και Ορθόδοξες εκκλησίες, καθώς κανένας από τους πέντε μεγάλους πατριάρχες δεν εκπροσωπούνταν στην Ιερά.

Η Σύνοδος της Ιερείας συγκλήθηκε από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε΄ το 754 στο παλάτι της Ιερείας στη Χαλκηδόνα. ^[1] Το συμβούλιο υποστήριξε την εικονομαχική θέση τού Αυτοκράτορα στη διαμάχη της Εικονομαχίας, καταδικάζοντας την πνευματική και λειτουργική χρήση της εικονογραφίας ως αιρετική.

Οι πολέμιοι του συμβουλίου την περιέγραψαν ως Ψευδή Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης ή Ακέφαλο Συμβούλιο, επειδή δεν ήταν παρόντες πατριάρχες ή εκπρόσωποι των πέντε μεγάλων πατριαρχείων: η έδρα της Κωνσταντινούπολης ήταν κενή. Η Αντιόχεια, η Ιερουσαλήμ και η Αλεξάνδρεια ήταν υπό ισλαμική κυριαρχία, ενώ η Ρώμη δεν κλήθηκε να συμμετάσχει. Οι αποφάσεις της αναθεματίστηκαν στη Σύνοδο του Λατερανού του 769 πριν ανατραπούν σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 787, η οποία υποστήριξε την Ορθοδοξία και ενέκρινε τη λατρεία των ιερών εικόνων.

Εικόνες

Τριακόσια τριάντα οκτώ μέλη παρευρέθηκαν το 754 στη Σύνοδο. Σε αυτή υποστηρίχθηκε η εικονομαχική θέση του Κωνσταντίνου Ε΄, με τους επισκόπους να διακηρύσσουν, ότι «η παράνομη τέχνη της ζωγραφικής των ζωντανών πλασμάτων βλασφημούσε το θεμελιώδες δόγμα της σωτηρίας μας, δηλαδή την Ενσάρκωση του Χριστού, και έρχεται σε αντίθεση με τις έξι Ιερές Συνόδους. . . . Αν κάποιος προσπαθήσει να αναπαραστήσει τις μορφές των Αγίων σε άψυχες εικόνες με υλικά χρώματα, που δεν έχουν καμία αξία (γιατί αυτή η έννοια είναι μάταιη και εισήχθη από τον διάβολο), και δεν αντιπροσωπεύει μάλλον τις αρετές τους ως ζωντανές εικόνες στον εαυτό του κ.λπ. . . . ας είναι αναθεματισμένος». Αυτή η Σύνοδος αυτοανακηρύχτηκε ως «Εβδόμη Οικουμενική Σύνοδος». ^{[2] [1]}

Παρόμοιες δηλώσεις για το θέμα των θρησκευτικών εικόνων είχαν γίνει στη Σύνοδο της Ελβίρας (περί το 305) που έλεγε, «Οι εικόνες δεν πρέπει να τοποθετούνται σε εκκλησίες, ώστε να μην γίνονται αντικείμενα προσευχής και λατρείας». ^[3]

Νομιμότητα του Συμβουλίου

Μετά τον μετέπειτα θρίαμβο των Εικόνων, το συμβούλιο αυτό έγινε γνωστό ως ληστικό συμβούλιο, δηλαδή ως αντικανονικό.

Ο Έντουαρντ Τζ. Μάρτιν γράφει, ^[4] «Σχετικά με τον οικουμενικό χαρακτήρα της Συνόδου υπάρχουν σοβαρότερες αμφιβολίες. Πρόεδρός της ήταν ο Θεοδόσιος, αρχιεπίσκοπος Εφέσου, γιος του αυτοκράτορα Αψίμαρου. Τον υποστήριξαν ο Σισίνιος, επίσκοπος Πέργης, γνωστός και ως Παστίλας, και ο Βασίλειος της Αντιόχειας στην Πισιδία, ο ονομαζόμενος Τρικάκαβος. Ούτε ένας Πατριάρχης δεν ήταν παρών. Η έδρα της Κωνσταντινούπολης ήταν κενή. Το αν προσκλήθηκαν ή όχι ο πάπας και οι πατριάρχες Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων είναι άγνωστο. Δεν ήταν παρόντες ούτε αυτοπροσώπως, ούτε από αντιπρόσωπο. Η [Ζ΄ Οικουμενική] Σύνοδος της Νίκαιας θεώρησε, ότι αυτό ήταν ένα σοβαρό ελάττωμα στη νομιμότητα του Συμβουλίου. «Δεν είχε τη συνεργασία του πάπα της Ρώμης της περιόδου ούτε τού κλήρου του, είτε με αντιπρόσωπο είτε με εγκύκλιο, όπως απαιτεί ο νόμος των Συμβουλίων. ^[5] Ο Βίος τού Στεφάνου δανείζεται αυτήν την αντίρρηση από τις Πράξεις και τη θέτει, για να ταιριάζει στο πνεύμα της εποχής του Θεόδωρου. Δεν είχε την έγκριση του πάπα της Ρώμης, αν και οι σύγχρονοι Καθολικοί θεολόγοι ισχυρίζονται, ότι υπάρχει κανόνας, ότι κανένα εκκλησιαστικό μέτρο δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς τον πάπα». ^[6] Έτσι γίνεται αντιληπτή η απουσία των άλλων πατριαρχών» ^[5]

Μερικοί Προτεστάντες ασπάζονται τη νομιμότητα του συμβουλίου. ^[7]

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Cormack 2009, σελ. 751.
2. Medieval Sourcebook: Iconoclastic Council, 754 Αρχειοθετήθηκε 2014-10-23 στο Wayback Machine., Fordham University
3. Canon 36, http://www.conorpdowling.com/library/council-of-elvira Αρχειοθετήθηκε 2018-11-06 στο Wayback Machine.
4. Edward J. Martin, A History of the Iconoclastic Controversy, p.46
5. citing J. D. Mansi, XIII, 207d
6. citing Vit Steph, 1144c
7. Ed Hindson and Dan Mitchell, "The Popular Encyclopedia of Church History", page 129. See also: https://heidelblog.net/2018/12/the-case-of-the-8th-century-iconoclasts-against-images-of-christ/

Πηγές

• Cormack, Robin (2009). «Art and Iconoclasm». Στο: Jeffreys, επιμ. The Oxford Handbook of Byzantine Studies (Oxford Handbooks). Oxford University Press. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• CCEL