Ρούντολφ Βολφ

Ρούντολφ Βολφ
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Johann Rudolf Wolf (Γερμανικά)
Γέννηση	7  Ιουλίου 1816[1][2][3] Φέλαντεν[4]
Θάνατος	6  Δεκεμβρίου 1893[1][2][3] Ζυρίχη[5]
Υπηκοότητα	Ελβετία
Σπουδές	Πανεπιστήμιο Ζυρίχης και Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης
Βραβεύσεις	επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Βέρνης
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	αστρονομία
Ιδιότητα	αστρονόμος και μαθηματικός
Διδακτορικός καθηγητής	Γιόχαν Ένκε
Ακαδημαϊκός τίτλος	διδακτορικό δίπλωμα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Γιόχαν Ρούντολφ Βολφ (γερμανικά: Johann Rudolf Wolf‎‎, Φέλαντεν, 7 Ιουλίου 1816 - Ζυρίχη, 6 Δεκεμβρίου 1893) ήταν Ελβετός αστρονόμος και μαθηματικός. Θεωρείται πρωτοπόρος της αστρονομίας στη χώρα του και διετέλεσε στα 1864-93 Διευθυντής του Ομοσπονδιακού Παρατηρητηρίου (Eidgenössischen Sternwarte) στη Ζυρίχη, του οποίου και είναι ο ιδρυτής.

Βίος και επιστημονική συνεισφορά

Από το 1833 ο Βολφ, υιός προτεστάντη ιερέα, σπούδασε φυσική και αστρονομία στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, τη Βιέννη, το Βερολίνο και το Παρίσι. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, έγινε το 1839 καθηγητής φυσικής και μαθηματικών στην πρακτική σχολή της Βέρνης, το 1844 υφηγητής και το 1847 διευθυντής του Αστεροσκοπείου της Βέρνης και το 1853 αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Το διάστημα 1855-61 ήταν καθηγητής Μαθηματικών στο ανώτερο Γυμνάσιο στη Ζυρίχη. Επίσης ήταν καθηγητής Αστρονομίας στο Πολυτεχνείο της πόλης (το σημερινό ETH Ζυρίχης) και στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Επίσης ήταν επικεφαλής της βιβλιοθήκης του ETH Ζυρίχης. Διατήρησε αυτές τις θέσεις μέχρι τον θάνατό του.

Μία πολύ σημαντική συνεισφορά του ήταν ότι καθόρισε με ακρίβεια πως οι ηλιακές κηλίδες εμφανίζονται κάθε έντεκα περίπου χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων ο αριθμός τους κυμαίνεται.^[6] Το 1849 ανέπτυξε μέθοδο με την οποία είναι δυνατή η παρατήρηση της δραστηριότητας των ηλιακών κηλίδων, ενώ ήδη από το 1832 είχε ανακαλύψει πως η ημερήσια διακύμανση στις μαγνητικές βελόνες έχει σχέση με το πλήθος των ηλιακών κηλίδων. Το 1852 ο ίδιος και άλλοι επιστήμονες ανεξάρτητα από αυτόν ανακάλυψαν πως ο κύκλος της δραστηριότητας των ηλιακών κηλίδων ταυτίζεται με αυτόν του γήινου μαγνητικού πεδίου. Οι παρατηρήσεις των ηλιακών κηλίδων που έκανε θεωρούνται οι παλαιότερες συνεχόμενες μέχρι τη σημερινή εποχή.^[7][8]

Ο Βολφ παρέδωσε το πλούσιο υλικό που είχε για το Σέλας στον φίλο του Χέρμαν Φριτς, ο οποίος με τη σειρά του το αξιοποίησε σαν βάση για το έργο του Verzeichnis beobachteter Polarlichter. Από τα δεδομένα αυτά προέκυψε ο παραλληλισμός ανάμεσα στον ηλιακό μαγνητισμό, τον γήινο μαγνητισμό και τη δραστηριότητα του σέλαος.^[9]

Ο Βολφ ασχολήθηκε επίσης με την ιστορία της επιστήμης. Δημοσίευσε μάλιστα βιβλία για την ιστορία της αστρονομίας και σε τέσσερις τόμους βιογραφίες σχετικές με την πολιτιστική ιστορία της Ελβετίας, τους οποίους και συμπλήρωσε με πολυάριθμα άρθρα σε περιοδικά. Επρόκειτο για ένα ιδιαίτερα ικανό και παραγωγικό συγγραφέα. Το έργο του Geschichte der Vermessungen in der Schweiz χρησιμοποιείται ως πηγή μέχρι της μέρες μας.

Την περίοδο 1861-93 διετέλεσε πρόεδρος της Γεωδαιτικής Επιτροπής της Ελβετίας και συμμετείχε σε νέα αποτύπωση ακριβείας του ελβετικού εδάφους. Θεωρείται επίσης πρωτοπόρος του κλάδου της μετεωρολογίας στη χώρα του και ήταν μέλος της Ελβετικής Μεωρολογικής Επιτροπής από την ίδρυσή της το 1861. Μάλιστα ήταν πρόεδρός της την περίοδο 1866-81 και πρώτος Διευθυντής του Κεντρικού Μετεωρολογικού Ινστιτούτου.

Το 1850 διεξήγαγε εκτεταμένη σειρά δοκιμών για το πρόβλημα της βελόνας Μπουφόν για να υπολογίσει την τιμή του π.^[10][11][12]

Ο Βολφ ήταν για 38 χρόνια (1856-1893) συντάκτης του Vierteljahresschrift der Naturforschende Gesellschaft στη Ζυρίχη, ενώ στα 1841-54 ήταν γραμματέας της Εταιρείας Φυσικών Επιστημών της Βέρνης.

Βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις

Το 1864 έγινε μέλος της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας και το 1885 της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Η Εταιρεία Φυσικών Επιστημών του Έμντεν τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος το 1870, ενώ το 1852 έγινε επίτιμος διδάκτορας στη Βέρνη.

Έργα

• Ως συντάκτης: Taschenbuch der Mathematik, Physik, Geodäsie und Astronomie (1852)
• Biographien zur Kulturgeschichte der Schweiz, Zürich: Orell, Füssli & Comp., 4 Τόμοι, (1858–1862), Vierter Band
• Herausgeber: Handbuch der Mathematik, Physik, Geodäsie und Astronomie, Zürich: F. Schulthess, 2 Bände, 1870 bis 1872, Erster Band Zweiter Band
• Geschichte der Astronomie. München (1877)
• Geschichte der Vermessungen in der Schweiz, als historische Einleitung zu den Arbeiten der schweiz. geodätischen Commission. Zürich: Commission von S. Höhr, 1879.
• Handbuch der Astronomie, ihrer Geschichte und Litteratur. Zürich: F. Schulthess, 1890 bis 1893. (Ψηφιακά: 1. Buch, 2. Buch, 3. Buch, 4. Buch; ((ISBN 978-3-487-05007-2))

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12516673t. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
3. MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
4. MacTutor History of Mathematics archive. Wolf. Ανακτήθηκε στις 21  Μαρτίου 2024.
5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
6. Wolf, R. (1852). «Neue Untersuchungen über die Periode der Sonnenflecken und ihre Bedeutung» (στα γερμανικά). Mittheilungen der Naturforschenden Gesellschaft in Bern 255: 249–270. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3221594;view=1up;seq=707.  Οι υπολογισμοί του Βολφ για την περίοδο του ήλιου είναι στις σελίδες 250 και 251.
7. Wolf, R. (1852). «Sonnenflecken-Beobachtungen in der ersten Hälfte des Jahres 1852; Entdeckung des Zusammenhanges zwischen den Declinationsvariationen der Magnetnadel und den Sonnenflecken» (στα γερμανικά). Mittheilungen der Naturforschenden Gesellschaft in Bern 245: 179–184. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b3221594;view=1up;seq=635. 
   Οι παρατηρήσεις του Βολφ εμφανίζονται στις εξής δημοσιεύσεις:
   • Wolf, R. (1853). «Ueber den Zusammenhang magnetischer Erscheinungen mit dem Zustande der Sonne» (στα γερμανικά). Astronomische Nachrichten 35 (820): columns 59–60. doi:10.1002/asna.18530350407. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=pst.000055399616;view=1up;seq=254. 
   • Wolf (1852). «Liaison entre les taches du Soleil et les variations en déclinaison de l'aiguille aimantée» (στα γαλλικά). Comptes rendus 35: 364. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035450900;view=1up;seq=376. 
   • Wolf, Rod. (1852). «Sur le retour périodique de minimums des taches solaires; concordance entre ces périodes et les variations de déclinaison magnétique» (στα γαλλικά). Comptes rendus 35: 704–705. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035450900;view=1up;seq=714. 
8. Οι άλλοι τρεις αστρονόμοι που παρατήρησαν μία σχέση μεταξύ του ηλιακού κύκλου και της μαγνητικής απόκλισης στη γη, ήταν οι εξής:
   • Ο Johann von Lamont (1805–1879) από τη Σκωτία και τη Γερμανία: Lamont (1851). «Ueber die zehnjährige Periode, welche sich in der Gröβe der täglichen Bewegung der Magnetnadel darstellt» (στα γερμανικά). Annalen der Physik. 2nd series 84: 572–584. doi:10.1002/andp.18511601206. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015035504649;view=1up;seq=588. 
   • Ο Edward Sabine (1788–1883) από την Ιρλανδία: Sabine, Edward (1852). «On the periodical laws discoverable in the mean effects of the larger magnetic disturbances». Philosophical Transactions of the Royal Society of London 142: 103–124. doi:10.1098/rstl.1852.0009. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015034593494;view=1up;seq=123.  Στη σελίδα 103: " … Είχα την ικανοποίηση να διαπιστώσω ότι οι παρατηρήσεις [της μαγνητικής απόκλισης] αυτών των ετών [δηλαδή, 1846-1848] επιβεβαιώνουν … την ύπαρξη μιας «περιοδικής παραλλαγής», η οποία … αντιστοιχεί ακριβώς τόσο σε περίοδο όσο και σε εποχή, με τη διακύμανση στη συχνότητα και το μέγεθος των ηλιακών κηλίδων, που ανακοινώθηκε πρόσφατα από τον M. Schwabe… "
   • Ο Jean-Alfred Gautier (1793–1881) από την Ελβετία: Gautier, Alfred (1852). «Notice sur quelques recherches récentes, astronomiques et physiques, relative aux apparences que présente le corps du soleil» (στα γαλλικά). Archives des sciences physiques et naturelles 20: 177–207, 265–282. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.hw2b7n;view=1up;seq=189.  Στις σελίδες 189–190, μετά τη συζήτηση για την ανακάλυψη του ηλιακού κύκλου από τον Schwabe, ο Gautier παρουσιάζει τα ευρήματα του Lamont για τη σχέση μεταξύ του ηλιακού κύκλου και των περιοδικών παραλλαγών στη μαγνητική απόκλιση. Ο Gautier αναφέρει ότι ο Αυστριακός αστρονόμος Augustin Reslhuber (1808–1875) επιβεβαίωσε τα ευρήματα του Lamont. (Η επιβεβαίωση του Reslhuber εμφανίζεται στο: Reslhuber, A. (1852). «Ueber die vom Dr. Lamont beobachtete zehn-jährige Periode in der Größe der täglichen Bewegung der Declinationsnadel» (στα γερμανικά). Annalen der Physik. 2nd series 85: 412–420. doi:10.1002/andp.18521610311. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015065411194;view=1up;seq=428. )
9. Wilfried Schröder (1984). Das Phänomen des Polarlichts. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. 
10. «Wolf biography». www-history.mcs.st-andrews.ac.uk. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2017. 
11. Riedwyl, Hans (1990). «Rudolf Wolf's Contribution to the Buffon Needle Problem (an Early Monte Carlo Experiment) and Application of Least Squares». The American Statistician 44 (2): 138–139. doi:10.2307/2684154. 
12. J.V. Uspensky (1937). Introduction To Mathematical Probability. σελίδες 112–113. 

Βιβλιογραφία

• Siegmund Günther: Wolf, Rudolf. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 43, Duncker & Humblot, Leipzig 1898, S. 785–788.
• Erwin Neuenschwander: Wolf, Rudolf im Historischen Lexikon der Schweiz, 2013.