Προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν στη Ζάμπια στις 20 Ιανουαρίου 2015 (και σε ορισμένα σημεία της χώρας στις 21 Ιανουαρίου), έπειτα από το θάνατο του προέδρου Μάικλ Σάτα.[1] Η θητεία του εκλεγέντος Προέδρου θα είναι για μερικά χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι ο νέος πρόεδρος θα υπηρετήσει το υπόλοιπο της πενταετούς θητείας του Σάτα, μέχρι να διεξαχθούν οι επόμενες προεδρικές εκλογές (προγραμματισμένες) το έτος 2016.[2] Ανάμεσα στους 11 υποψηφίους στις προεδρικές εκλογές κατήλθε και ο πρώτος γιος του πρώτου προέδρου της χώρας, Κένεθ Καούντα, Τιλιέντζι Καούντα.[3] Αναφορικά με τη συμμετοχή στις εκλογές, η προσέλευση των ψηφοφόρων κυμάνθηκε στα χαμηλότερα επίπεδα στην πολιτική ιστορία της χώρας[4], που μεταφράζεται σε ποσοστό γύρω στο 32%.[5] Νικητής των εκλογών αναδείχθηκε ο Έντγκαρ Λούνγκου, υποψήφιος του κυβερνώντος κόμματος, ο οποίος ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα στις 25 Ιανουαρίου 2015.
Πλαίσιο
Μετά το θάνατο του προέδρου Σάτα, στις 28 Οκτωβρίου 2014 ο αντιπρόεδρος Γκάι Σκοτ έγινε υπηρεσιακός πρόεδρος και ο πρώτος μη Άραβας λευκός αρχηγός κράτους στην Αφρική από την εποχή του απαρτχάιντ το 1994.[6] ο Σκοτ δεν μπορούσε να είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές, επειδή οι γονείς του γεννήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και όχι στη Ζάμπια.[7]
Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ζάμπιας, πρέπει να διεξαχθούν εκλογές εντός 90 ημερών από το θάνατο του προέδρου.[8] Στις 18 Νοεμβρίου ο Σκοτ ανακοίνωσε την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών και ξεκίνησε επίσημα η προεκλογική περίοδος.[9]
Στις 27 Φεβρουαρίου 2014 συστάθηκε η Δημοκρατική Συμμαχία και συμφωνήθηκε να κατέλθουν στις εκλογές με έναν κοινό υποψήφιο. Η συμμαχία αυτή αποτελείται από το Κίνημα για Πολυκομματική Δημοκρατία (MMD), τη Συμμαχία για μια Καλύτερη Ζάμπια, Ζαμπιανοί για Ενδυνάμωση και Ανάπτυξη, Κόμμα του Λαού και το Κογκρέσο Όλου του Λαού. Ωστόσο, μετά το θάνατο του Σάτα ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του MMD Τσέμπε Νιάνγκου εξέφρασε τις αμφιβολίες του αναφορικά με το αν η συμμαχία θα μπορούσε να εργαστεί για τις εκλογές του 2015 δεδομένης της βραχείας χρονικής περιόδου για να εγγραφούν οι υποψήφιοι για την επαναληπτική προεδρική εκλογή.[10]
Διεξαγωγή
Η ψηφοφορία διεξήχθη γενικά σε ειρηνικό και ήρεμο κλίμα.[11] Ωστόσο, στο κέντρο καταμέτρησης των ψηφοδελτίων στην πρωτεύουσα Λουσάκα η αστυνομία έκανε χρήση δακρυγόνων για να απωθήσει τους διαδηλωτές που ήταν προσκείμενοι στην ομάδα του Χιτσιλέμα και που είχαν κατασκηνώσει έξω από το κτήριο.[12]
Σε ορισμένες περιοχές της χώρας η ψηφοφορία παρατάθηκε για μία ημέρα (21 Ιανουαρίου) εξαιτίας των καταρρακτωδών βροχών που καθυστέρησαν τη μεταφορά εκλογικού υλικού στις περιοχές αυτές.[12] Έπειτα από παράπονα της αντιπολίτευσης, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων παρατάθηκε ως τις 22 Ιανουαρίου.[12]
Ο επικεφαλής των εκλογικών παρατηρητών της Αφρικανικής Ένωσης, Καλέμα Μοτλάντε εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών παρά τον ελάχιστο χρόνο που είχαν για την οργάνωση και ορισμένους λογιστικούς περιορισμούς.[11] Από την πλευρά τους, οι παρατηρητές της Νοτιοαφρικανικής Αναπτυξιακής Κοινότητας (SADC) δήλωσαν ότι οι εκλογές ήταν "ελεύθερες και δίκαιες" παρά τη χαμηλή συμμετοχή.[13]
Αποτελέσματα
Ο υποψήφιος του κυβερνώντος Πατριωτικού Μετώπου, Έντγκαρ Λούνγκου, επικράτησε του αντιπάλου του Χακαΐντε Χιτσιλέμα από το Ενωμένο Κόμμα για Εθνική Ανάπτυξη.[5] Συνολικά, έλαβαν μέρος 11 υποψήφιοι, από τους οποίους μόνο 1 ήταν γυναίκα (η Ίντιθ Ναουακούι).[3] Στις 24 Ιανουαρίου ανακοινώθηκε επίσημα ότι ο νικητής των εκλογών ήταν ο Λούνγκου, με καταμετρημένα όλα τα ψηφοδέλτια.[14]
