Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου

Συντεταγμένες: 35°05′00″N 25°50′00″E

Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου
Εικόνα Η θέση του νομού στην Ελλάδα
Διοίκηση
Χώρα:	Ελλάδα
Περιφέρεια:	Κρήτης
Αριθμός δήμων:	4
Νομάρχης:	Οι νομαρχίες καταργήθηκαν στις 31 Δεκεμβρίου 2010
Γεωγραφία και στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμα:	Κρήτη
Αριθμός επαρχιών:	4
Αριθμός κοινοτήτων	89
Πρωτεύουσα:	Άγιος Νικόλαος Λασιθίου
Πληθυσμός:	77.819 (2021)
Έκταση:	1.827 χλμ²
Άλλα
Ταχυδρομικοί κώδικες:	72***
Τηλεφωνικοί κωδικοί:	284x
Πινακίδες αυτοκινήτων:	AN, ΑΕ
Κωδικ. ISO 3166-2:	GR-92

Η Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου ή Λασηθίου είναι η ανατολικότερη και η λιγότερο κατοικημένη περιφερειακή ενότητα της Κρήτης. Βρεχόμενη από θάλασσα στις τρεις πλευρές του, με το Κρητικό πέλαγος βόρεια, το Καρπάθιο ανατολικά και το Λιβυκό νότια, συνορεύει δυτικά με την περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου, έχοντας ως φυσικό σύνορο την οροσειρά Δίκτη. Πρωτεύουσά της είναι ο Άγιος Νικόλαος.

Οι μέσες συντεταγμένες της είναι Ν 35°05΄, Ε 25°50΄ και η έκτασή της 1.818 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα οποία 23,58 αποτελούν τα γύρω νησιά του.

Οικονομία

Στον νομό συγκεντρώνεται περίπου το 0,7% του πληθυσμού της Ελλάδος. Μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 ο πληθυσμός του νομού αυξήθηκε κατά 7,1% (ΕΣΥΕ). Έχει τον μικρότερο πληθυσμό και ταυτόχρονα το μεγαλύτερο ΑΕΠ κατά κεφαλή (14,8 χιλ. ευρώ) από τους άλλους νομούς της Κρήτης και αυτό τον κατατάσσει 8ο στην Ελλάδα, ως προς το κριτήριο αυτό (115% του Μ.Ο της Ελλάδας και 90% του Μ.Ο της ΕΕ-25).

Στο νομό Λασιθίου παράγεται το 0,8% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ελλάδος. Το 75% του προϊόντος του προέρχονται από τις υπηρεσίες, με σημαντική τη συμβολή του τουρισμού (16% από υπηρεσίες ξενοδοχείων και εστιατορίων). Το 2002 το 14% του προϊόντος του προέρχονταν από τη γεωργία (16% το 1997). Στο Λασίθι παράγεται το 1,5% του συνολικού γεωργικού προϊόντος της χώρας. Είναι η 6η παραγωγός περιοχή ελαιολάδου στη χώρα με 4,8% το 2004 , η 6η στην παραγωγή πατάτας με 5% το 2004 και 7η στην παραγωγή ντομάτας.

Διοίκηση

Ο Νομός Λασιθίου έως το 1998.

Η Π.Ε. Λασιθίου σήμερα

Στο Νομό Λασιθίου τρία είναι τα μεγάλα αστικά κέντρα, ο Άγιος Νικόλαος, η Σητεία και η Ιεράπετρα, που είναι και η μεγαλύτερη πόλη του νομού. Πρωτεύουσα του Νομού είναι ο Άγιος Νικόλαος. Πολυπληθέστερος Δήμος, μετά το "Σχέδιο Καλλικράτης" και τη διχοτόμηση του νέου Δήμου Ιεράπετρας (ΦΕΚ A 239 - 07.11.2011), είναι ο Δήμος Ιεράπετρας.

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση Π.Ε. Λασιθίου.

Γεωγραφία

Το Φαράγγι του Χα, στο 24ο χιλιόμετρο Αγίου Νικολάου-Ιεράπετρας, στην πλαγιά Παπούρα

Το νησί Ψείρα.

Το έδαφος είναι κυρίως ορεινό, με την οροσειρά Δίκτη (2148 μ.) (ή αλλιώς Λασιθιώτικα όρη) που κυριαρχεί στα δυτικά, να καταλαμβάνει εξολοκλήρου την επαρχία Λασιθίου και μέρος των επαρχιών Μιραμπέλλου και Ιεράπετρας. Μια δεύτερη οροσειρά , τα Στειακά όρη, βρίσκονται στα ανατολικά του νομού.

Κοιλάδες με ελαιόδενδρα υπάρχουν πολλές, με τις δύο μεγαλύτερες στην Ιεράπετρα και τη Νεάπολη, αλλιώς και κοιλάδα Μεραμπέλλου κι άλλες μικρότερες ανάμεσα στα βουνά ,συχνά κοντά στα παράλια.

Υπάρχουν πολλά οροπέδια,το μεγαλύτερο είναι το οροπέδιο του Λασιθίου και το οροπέδιο του Καθαρού (στο Δ.Δ. Κριτσάς του Δήμου Αγίου Νικολάου).

Φαράγγια υπάρχουν αρκετά με πιο εντυπωσιακό αυτό του Χα (στο 24ο χιλιόμετρο Αγίου Νικολάου-Ιεράπετρας στην πλαγιά Παπούρα).

Δεν υπάρχουν αξιόλογα ποτάμια, παρά μόνο χείμαρροι και τα μόνο εμφανή νερά είναι διάφορες πηγές που εκμεταλλεύονται στην ύδρευση και την άρδευση.

Η ακτογραμμή του Νομού Λασιθίου είναι ποικίλη με ένα μεγάλο κόλπο (Μεραμπέλλου), μια λιμνοθάλασσα (Βουλισμένη Αγίου Νικολάου) εκτεταμένες παραλίες, μικρά και μεγάλα λιμάνια στο βορρά (Ελούντας, Σητείας, Πόρου και Φανερομένης), τα λιμάνια Γκράντε, Καρούμπι και Ζάκρος στα δυτικά και στα νότια Μακρυγιαλός και Καλά Νερά.

Τα ακρωτήρια του νομού είναι του Αγίου Ιωάννη, Φανερωμένης, Σίδερου (Αγίου Ισιδώρου), Ζάκρου και Πλάκα.

Το οροπέδιο του Λαισιθίου την άνοιξη.

Τα νησιά που ανήκουν στο νομό είναι πολλά και ενδιαφέροντα, το καθένα για δικό του λόγο. Η Σπιναλόγκα, το νησί ενετικό οχυρό που χρησιμοποιήθηκε και ως τόπος συγκέντρωσης των χανσενικών (λεπρών), οι Άγιοι Πάντες που είναι καταφύγιο των κρητικών αιγάγρων (κρι κρι), η Κολοκύθα, η Ψείρα, οι Διονυσάδες με αρχαία ευρήματα, η Ελάσα, το Κουφονήσι, η Χρυσή με ένα ενδημικό είδος κέδρου κ.α.

Προστατευόμενες τοποθεσίες

GR4320006

Οι περιοχές στο Βορειοανατολικό άκρο Κρήτης: Διονυσάδες, Ελάσα και Χερσόνησος Σίδερο – Άκρα Μαυροβούνι – Βάι – Άκρα Πλάκα και η θαλάσσια ζώνη τους, συνολικής έκτασης 394,16 τ.χλμ., είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000.^[1][2]

GR4320009

To Boρειοανατολικό άκρο της Κρήτης είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000 κατά μία έκταση 37,14 τ.χλμ.^[3][4] Η περιοχή περιλαμβάνει το φοινικόδασος του Βάι, τις ακτές του Παλαιόκαστρου και τις νησίδες Ελάσα και Γράντες.^[5] Το ενδιαφέρον εστιάζεται στο φοινικόδασος, όπου κυριαρχούν οι Κρητικοί φοίνικες, και πέρα από αυτό η βλάστηση είναι ξηροφυτική με φρύγανα, κεφαλοθύμαρα και χινοπόδια.^[6] Η περιοχή είναι σημαντική για την αναπαραγωγή και τη μετανάστευση πτηνών. Στα προστατευόμενα είδη της ορνιθοπανίδας περιλαμβάνονται: ποταμότρυγγες, αλκυόνες, ωχροκελάδες, σκεπαρνάδες, μαυροσταχτάρες, χρυσαετοί, κραυγαετός, πορφυροτσικνιάδες, κρυπτοτσικνιάδες, γερακίνες, αετογερακίνες, τρασιηλούδες, λασποσκαλίδρες, δρεπανοσκαλίδρες, κοινές και σταχτιές νανοσκαλίδρες, αρτέμηδες, γιδοβύζια, θαλασσοσφυριχτές, αμμοσφυριχτές, μουστακογλάρονα, αργυρογλάρονα, φιδαετοί, καλαμόκιρκοι, βαλτόκιρκοι, λιβαδόκιρκοι, ορτύκια, ορτυκομάνες, λευκοχελίδονα, λευκοτσικνιάδες, βλάχοι, μαυροπετρίτες, κιρκινέζια, πετρίτες, μπεκατσίνια, σπιζαετοί, σταυραετοί, σταβλοχελίδονα, υδροβάτες, μικροτσικνιάδες, στραβολαίμηδες, αετομάχοι, σταχτοκεφαλάδες, καστανοκέφαλοι και μαυροκέφαλοι γλάροι, νανόγλαροι, αιγαιόγλαροι, δεντροσταρήθρες, μελισσοφάγοι, τσίφτες, κιτρινοσουσουράδες, τουρλίδες, νυχτοκόρακες, συκοφάγοι, χωραφοσπουργίτες, σφηκιάρηδες, θαλασσοκόρακες, μαχητές, χουλιαρομύτες, χαλκόκοτες, μαυροβουτηχτάρια, μικροπουλλάδες, μύχοι της Μεσογείου, οχθοχελίδονα, νανογλάρονα, ποταμογλάρονα, τρυγόνια, μαυρότρυγγες, λασπότρυγγες, κοκκινοσκέληδες, κ.α.

GR4320016

Τα Όρη Ζάκρου είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000 κατά μία έκταση 38,79 τ.χλμ.^[7][8][9]

Συλλογή φωτογραφιών

• 
  Η παραλία Βάι
• 
  Η παραλία Βάι
• 
  Παραλία Τέντα
• 
  Όρη Ζάκρου, προς τον αμπελώνα

Αναφορές

1. «N2K GR4320006 dataforms». natura2000.eea.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019. 
2. «Voreioanatoliko Akro Kritis: Dionysades; Elasa Kai Chersonisos Sidero (Akra Mavro Mouri – Vai – Akra Plakas) Kai Thalassia Zoni». Protected Planet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2019. 
3. «N2K GR4320009 dataforms». natura2000.eea.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019. 
4. «Voreioanatoliko Akro Kritis». Protected Planet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019. 
5. votaniki (23 Δεκεμβρίου 2018). «Βορειοανατολικό άκρο Κρήτης (GR4320009) - Βοτανική» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019. 
6. cretanlexiko (5 Φεβρουαρίου 2017). «σκινοπόδι, ασκινοπόδι, αχινοπόδι, χινοπόδι (το)». Cretanlexiko.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2019. 
7. «N2K GR4320016 dataforms». natura2000.eea.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2019. 
8. votaniki (23 Δεκεμβρίου 2018). «Όρη Ζάκρου (GR4320016) - Βοτανική» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2019. 
9. «Ori Zakrou». Protected Planet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2019.