Το ΚΑ΄ Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου ανδρών 1933 διεξήχθη στην Αθήνα, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στις 4 & 5 Ιουνίου, πολύ πριν από τους Δ΄ Βαλκανικούς Αγώνες Στίβου που έγιναν στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στις αρχές Οκτωβρίου. Για την επιλογή των αθλητών και τη συγκρότηση της εθνικής ομάδας στίβου διεξήχθησαν ειδικοί "Προβαλκανκοί Αγώνες", στις 23-24 Σεπτεμβρίου. Πρωταθλητής σύλλογος αναδείχθηκε ο Πανελλήνιος Γ.Σ. Μάλιστα πέτυχε το "νταμπλ", αφού κατέκτησε και το γυναικείο πρωτάθλημα.
Χρονικό των αγώνων
Οι Πανελλήνιοι αγώνες του 1933 άλλαξαν μορφή και απέκτησαν πάλι αυτόνομο χαρακτήρα. Τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια πριν από τους πανελληνίους διεξάγονταν τοπικά ή περιφερειακά πρωταθλήματα, οι καλύτεροι αθλητές των οποίων μετείχαν στο πανελλήνιο πρωτάθλημα και μάλιστα κάποιες φορές επί ποινή αποκλεισμού, αν δεν είχαν μετάσχει στα τοπικά. Οι αγώνες γίνονταν το Σεπτέμβριο, λίγο πριν τους Βαλκανικούς αγώνες και αποτελούσαν τρόπον τινά αγώνες επιλογής των αθλητών που θα συγκροτούσαν την εθνική ομάδα για τους βαλκανικούς. Από τη χρονιά αυτή αποδεσμεύθηκαν τόσο από τα τοπικά όσο και από τους βαλκανικούς. Για να δοθεί έμφαση στην συλλογική προσπάθεια καθιερώθηκε ξανά έπειτα από δύο δεκαετίες, ο θεσμός της απονομής του επάθλου της Νίκης του Παιωνίου στο νικητή σύλλογο. Το νέο αυτό αγαλματίδιο ονομάστηκε "Θρίαμβος". Επίσης, από το έτος αυτό εφαρμόστηκε νέο σύστημα βαθμολογίας 6-5-4-3-2-1 για τους έξι πρώτους νικητές κάθε αγωνίσματος. Πρωταθλητής σύλλογος αναδείχθηκε ο Πανελλήνιος Γ.Σ., για πρώτη φορά μετά από 14 χρόνια, από το 1919.
Στα αξιοπερίεργα των αγώνων εντάσσεται η απουσία των πρωταθλητών Χρήστου Μάντικα, Ρένου Φραγκούδη και Πετρόπουλου, οι οποίοι μετείχαν σε διεθνές μήτιγκ στην Πράγα που διοργανώθηκε προς τιμήν του αποχωρούντος Τσέχου αθλητή Μάζαρυκ. Επίσης, η επαναφορά της λιθοβολίας στο πρόγραμμα και η προσθήκη της βαλκανικής σκυταλοδρομίας 1500μ (800Χ400Χ200Χ100). Οι αγώνες ξεκίνησαν στις 4 Ιουνίου με τη διεξαγωγή της σφυροβολίας στο γυμναστήριο του Πανελληνίου Γ.Σ. Το κυρίως πρόγραμμα διεξήχθη στις 5 & 6 Ιουνίου.
Συμμετοχές
Στους αγώνες μετείχαν 300 περίπου αθλητές από 29 αθλητικά σωματεία από όλη την Ελλάδα. Οι αθλητές ανά σύλλογο ήταν:
Το Πανελλήνιο πρωτάθλημα πεντάθλου στις 2 Ιουλίου στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Το 2ο Πανελλήνιο πρωτάθλημα δεκάθλου και το 1ο για τα 3000μ στιπλ στις 25-26 Νοεμβρίου στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
Πανελλήνιοι αγώνες πάλης
Ταυτόχρονα με τους πανελλήνιους αγώνες στίβου διεξήχθησαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο και οι "Πανελλήνιοι αγώνες πάλης" (ελληνορωμαϊκής και ελευθέρας), καθώς παραδοσιακά το άθλημα συμπεριλαμβανόταν στα αγωνίσματα κλασικού αθλητισμού. Όμως, από χρόνια τα αποτελέσματά του δεν μετρούσαν στο πρωτάθλημα στιβου. Οι αγώνες εξελίχθηκαν σε μια ακόμα μονομαχία μεταξύ των αθλητών του Πανελληνίου και του Εθνικού Γ.Σ.[2]
Γυμναστικές επιδείξεις
Ταυτόχρονα με τους πανελλήνιους αγώνες στίβου διεξήχθησαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο και οι "γυμναστικές επιδείξεις", όπως αποκαλούνταν οι πανελλήνιοι αγώνες γυμναστικής, με συμεμτοχή των συλλόγων: Πανελλήνιος, Εθνικός Γ.Σ., Πανιώνιος, ΑΕ Εμποροϋπαλλήλων, Παναθηναϊκός, Παναχαϊκή, Α.Ο.Π. Φαλήρου, ΑΕ Αμπελοκήπων κ.ά.[3]
Σημείωση:*Η βαθμολογία μετά την 9η θέση δεν είναι γνωστή.
Ο επεισοδιακός μαραθώνιος
Ως πανελλήνιο πρωτάθλημα μαραθωνίου μέτρησε η κατάταξη στον μαραθώνιο των Δ΄ Βαλκανικών Αγώνων. Ο αγώνας διεξήχθη στις 8 Οκτωβρίου στην κλασική διαδρομή: Μαραθώνας-Παναθηναϊκό Στάδιο και ήταν επεισοδιακός. Οι Έλληνες κατέβηκαν οργανωμένοι. Χρησιμοποίησαν ένα αθλητή ως "λαγό", το Γιώργο Ράμμο, ως το 15ο χλμ, ο οποίος παρέσυρε τους δυνατούς Ρουμάνους σε γρήγορο ρυθμό, για να τους εξαντλήσει. Ως την Αγ. Παρασκευή προηγούνταν οι Στέλιος Κυριακίδης του Γ.Σ. Ολύμπια και Στέφανος Στεφανιάν ή Στεφάνου της ΑΕΚ μαζί με το Ρουμάνο Γκαλ, νικητή της προηγούμενης Βαλκανιάδας. Εκεί ένας θεατής κατάβρεξε με παγωμένο νερό τον Κυριακίδη νομίζοντας πως θα τον δροσίσει. Εκείνος αιφνιδιάστηκε, πάγωσε και έχασε το ρυθμό του, με αποτέλεσμα να ξεφύγουν οι Στεφανιάν και Γκαλλ.
Πρώτος μπήκε στο Στάδιο ο Στεφανιάν 20 μέτρα μπορστά από το Ρουμάνο αλλά πολύ εξαντλημένος. Πενήντα χιλιάδες θεατές παραληρούν στις εξέδρες. Δεκάδες φωτογράφοι κλείνουν το δρόμο στο Στεφανιάν θεωρώντας τον βέβαιο νικητή. Εκείνος σαστίζει, καθυστερεί και ο Ρουμάνος τον φτάνει, έχει πιο πολλές δυνάμεις και στα 200μ ως τον τερματισμό τον προσπερνά και τερματίζει πρώτος με 3:02.41. Ο Στεφανιάν απογοητευμένος από την εξέλιξη και αποκαμωμένος, σωριάζεται λιπόθυμος λίγο πριν τον τερματισμό. Αμέσως τον ανασηκώνουν οι κριτές και τερματίζει 2ος, με 3:02.43. Όμως, όπως ήταν επόμενο ακυρώνεται. Ακολουθούν: ο Κυριακίδης (2ος βαλκανιονίκης και πανελληνιονίκης) με 3:03.05, ο Σέρβος Στάνισλαβ Σπορν με 3:14.45, ο Βούλγαρος Φινγκάροφ με 3:17.50, ο Ευάγγελος Παπαδόπουλος (2ος πανελληνιονίκης) με 3:20.25 και έκτος ο Γιουγκοσλάβος Μπέλλες με 3:21.45.
Εκτός των παραπάνω μετείχαν, χωρίς να είναι γνωστό αν τερμάτισαν, οι Έλληνες: Γεώργιος Τρικάλης (ΕΓΣ), Χρήστος Σάρρας (ΕΓΣ), Φώτης Αδαμίδης (Άρης Θ.) και ο Μενέλαος Αναστασιάδης από τη Βόρεια Ήπειρο που έτρεχε με τα χρώματα της Αλβανίας.