Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
(Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 24/04/2021)
Γεννήθηκε στο Παντείχιον της Μικράς Ασίας το 1894, στην περιφέρεια της Κωνσταντινούπολης. Μεγάλωσε κοντά στον θείο του, διπλωμάτη στην Ελβετία. Για τον εκτοπισμό του σοσιαλιστή Αβραάμ Μπεναρόγια στην Ανάφη, επέδωσε διαμαρτυρία στον Ελευθέριο Βενιζέλο, στη Γενεύη, μαζί με συμφοιτητές του. Αφού σπούδασε Ιατρική στο Παρίσι, στη Γαλλία, ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Γερμανία, όπου και σπούδασε Ιατρική με ειδίκευση στη Βιοχημεία. Επηρεάστηκε από τις σοσιαλιστικές ιδέες, ήρθε στην Ελλάδα το 1919 αρχικά στην Κρήτη (Χανιά) και στα τέλη του 1920 αναμειγνύεται ενεργά στο φοιτητικό και στο εργατικό κίνημα στην Αθήνα. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας σε πανεπιστήμια του Παρισιού και της Λειψίας της Γερμανίας.
Δεκαετίες '20, 30, '40
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
(Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 24/04/2021)
Το 1921 έγινε μέλος της Ανεξάρτητης Κομμουνιστικής Νεολαίας της Αθήνας και της ΟΚΝΕ. Συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ και Συγγρού. Το 1926 ήταν υποψήφιος βουλευτής Ιωαννίνων με το ΚΚΕ.
Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1922 με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Χαμένα κορμιά. Ως συγγραφέας εμφανίστηκε το 1921 με την πολιτική του μπροσούρα Για το ψωμί και για τη λευτεριά, την οποία υπογράφει ως Γιάννης Γενάρ.[3] Ασχολείται ευρέως με μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων (Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, Nicolas Segur, Γκαμπριέλε Ντ' Ανούντσιο, Μαξίμ Γκόρκι κ.ά.), ενώ δημοσιεύει ήδη κείμενά του και στο παιδικό περιοδικό Παιδική Χαρά (από το 1921 έως το 1936) με το ψευδώνυμο «Πέτρος Πικρός» και με άλλα ψευδώνυμα, και από το 1922 γράφει και στο νεανικό περιοδικό της Αριστεράς, Νεολαία. Από τις 5-7-1923 έως 23-10-1924 αναλαμβάνει τη θέση του αρχισυντάκτη του Ριζοσπάστη, στον οποίο και αργότερα συνεχίζει σποραδικά να δημοσιεύει έρευνες και άρθρα του. Το 1924 δημοσίευσε άρθρα κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού στο μαρξιστικού προσανατολισμού περιοδικό Βωμοί. Παράλληλα εργάζεται ως δημοσιογράφος και σε «αστικές» εφημερίδες, όπως Δημοκρατία, Αθηναϊκή, Εσπέρα, Ελεύθερος Τύπος κ.ά. Από τον Μάρτιο του 1929 έως τον Μάρτιο του 1935 δημοσιογραφεί στην εφημερίδα Πατρίς, καθιερώνοντας τα «ζωντανά ρεπορτάζ» του με το ψευδώνυμο «Ω» για τα κοινωνικά άρθρα και το «Κάθισμα 13» για τη θεατρική κριτική, ενώ δημοσιεύει και σειρά από λαϊκά μυθιστορήματά του σε συνέχειες ως «Πέτρος Πικρός» ή ως «Ω». Το «Πέτρος» μάλλον το επέλεξε για να τιμήσει τον πατέρα του που είχε αυτό το όνομα,[4] ενώ το «Πικρός» αποτέλεσε αρχικά (1919) μέρος του πρώτου του ψευδωνύμου «Βάρδος Πικρός», όταν στην Κρήτη στιχουργούσε ποιήματα βαριάς απαισιοδοξίας. Αργότερα που ήρθε στην Αθήνα και ενεπλάκη στο κίνημα της Αριστεράς, συνέδεσε το Πικρός με τον Γκόρκι, καθώς στα ρωσικά ο «πικρός» μεταφράζεται ως «γκόρκι» και ο Μαξίμ Γκόρκι ήταν ένας από τους αγαπημένους του συγγραφείς που τον επηρέασαν σημαντικά και του οποίου μετέφρασε έργα. Το 1935 εκμεταλλευόμενος τον νόμο για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες επιτυγχάνει να το νομιμοποιήσει ως επίσημο όνομά του και να βγάλει ταυτότητα ως «Πέτρος Πικρός, του Πέτρου και της Αικατερίνης, γεννηθείς το 1895». Το 1936 νυμφεύεται τη νεαρή φιλόλογο Αικατερίνη Σιδηροπούλου.
Το 1927 επιτέθηκε εναντίον του Κώστα Βάρναλη από τις σελίδες του περιοδικού του Αντρέα Ζεβγά (Αιμίλιος Χουρμούζιος) Λογοτεχνική Επιθεώρηση, κατηγορώντας τον για προσποιητή επαναστατικότητα και υπονόμευση του μαρξιστικού κινήματος. Μετά το κλείσιμο του περιοδικού, ο Πικρός συνέχισε τη συνεργασία του με τον Ζεβγά, αυτή τη φορά από τη Νέα Επιθεώρηση, περιοδικό που παρουσιάστηκε ως συνέχεια της Λογοτεχνικής Επιθεώρησης και τάθηκε εναντίον του Δημήτρη Γληνού στην υπόθεση της δίκης για το θέμα της επίσκεψης του Παναΐτ Ιστράτι στην Ελλάδα. Το 1930 κυκλοφόρησε το περιοδικό Πρωτοπόροι (πάλι σε συνεργασία με τον Ζεβγά), ευαγγελιζόμενος μια διαλλακτικότερη μαρξιστική προοπτική και αναθεωρώντας στην πράξη τις επιθέσεις του εναντίον των Βάρναλη και Γληνού. Μετά από την κυκλοφορία τριών τευχών, οι Πρωτοπόροι διέκοψαν και επανεμφανίστηκαν τον Φεβρουάριο του 193,1 με αρχισυντάκτρια τη Γαλάτεια Καζαντζάκη, φιλολογική διεύθυνση του Πικρού και αποχώρηση του Ζεβγά. Μετά από δέκα τεύχη ο Πικρός απομακρύνθηκε λόγω ανεξιχνίαστων οικονομικών ατασθαλιών και το περιοδικό επανακυκλοφόρησε με τον τίτλο Νέοι Πρωτοπόροι τον Δεκέμβρη του 1931 και με τη δημοσίευση λιβέλου κατά του Πικρού. Κατά άλλη εκδοχή, τον Δεκέμβριο του 1931 συγκρούστηκε με τον νέο τότε Γεν. Γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκο Ζαχαριάδη, για τον έλεγχο του περιοδικού. Η αντιπαράθεση ήταν σκληρή, με αποτέλεσμα την εκδίωξη του Π. Πικρού από το κόμμα, την ανταλλαγή ύβρεων εκατέρωθεν, το σταμάτημα της έκδοσης των Πρωτοπόρων από τον Πικρό μετά από ένα ακόμα τεύχος, και την έκδοση των Νέων Πρωτοπόρων από τον κομματικό μηχανισμό. Έκτοτε ο Πέτρος Πικρός υπήρξε μαύρο προβατο για την οργανωμένη Αριστερά και όποτε προσπάθησε να επανέλθει στους κόλπους της, η άρνηση του Ζαχαριάδη σταματούσε κάθε του απόπειρα. Αρχικά επιχείρησε να επανενταχθεί με δημόσια δήλωση μετανοίας - αυτοκριτική το 1933, δημοσιευμένη ως επιστολή στον Ριζοσπάστη[5], με την οποία να απολογείτο για την προηγούμενη «αντικομματική του πλάνη», πράγμα το οποίο έκανε σε βαθμό σχεδόν αυτοεξευτελιστικό, αλλά επειδή στο τέλος της επιστολής έγραψε τη λέξη «αυτά», θεωρήθηκε ότι ειρωνευόταν και δεν έγινε δεκτή η αίτησή του.
Στην Κατοχή, επανασυνδέθηκε με τους παλιούς του συντρόφους, στο ΕΑΜ δημοσιογράφων, και, μετά την Κατοχή, όσο ακόμα έλειπε ο Ζαχαριάδης στην ομηρεία, συνεργάστηκε με πολλούς από αυτούς στο περιοδικό του Νέα Ζωή, το 1945, ενώ εξέδωσε και με τις πολιτικές βιογραφίες του Στάλιν και του Λένιν. Άρκεσε μια απλή αποστροφή του Ζαχαριάδη, χωρίς καν να τον κατονομάσει, στην ολομέλεια που συγκάλεσε μόλις ήρθε στην Αθήνα, για να κλείσουν ερμητικά οι πόρτες του κόμματος, να εξαφανιστούν οι συνεργάτες του περιοδικού του (το οποίο επίσης σταμάτησε άμεσα να κυκλοφορεί) και να πέσουν σε αφάνεια οι δύο πολυσέλιδες βιογραφίες των ηγετών του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, τις οποίες και ο ίδιος μέχρι τον θάνατό του δεν τις ανέφερε πλέον στην εργογραφία του.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής διώχτηκε και φυλακίστηκε, ενώ μετά τη λήξη του Εμφυλίου και τη Συμφωνία της Βάρκιζας κυκλοφόρησε το περιοδικό Νέα Ζωή, με τη συνεργασία πολλών αριστερών λογοτεχνών και διανοουμένων (Έλλη Αλεξίου, Ρόζα Ιμβριώτη, Ασημάκης Πανσέληνος, Μενέλαος Λουντέμης, Μέλπω Αξιώτη κ.ά.), το οποίο όμως έκλεισε όταν ο Πικρός κυκλοφόρησε το βιβλίο του για τον Ιωσήφ Στάλιν, έργο για το οποίο κατηγορήθηκε ως προβοκάτορας από τον Νίκο Ζαχαριάδη. Γενικότερα η δραστηριότητα του Πικρού στο χώρο του κομμουνιστικού τύπου και η σχέση του με το Κ.Κ.Ε. παρουσιάζει πολλά σκοτεινά σημεία.
Απογοητευμένος στρέφεται σε νέα ενδιαφέροντα γύρω από την ψυχολογία του βάθους των Άντλερ και Γιουνγκ. Ακόμα και τα λογοτεχνικά του έργα κυρίως μετά τον πόλεμο, τα διηγήματά του στη Φιλολογική Πρωτοχρονιά και το κύκνειο άσμα του, το μυθιστόρημα Η λαμπηδόνα του βυθού (1955), είναι εμπνευσμένα από την ψυχολογία του βάθους.[3]
Μετέπειτα δράση
Τάχθηκε εναντίον των τροτσκιστών του Παντελή Πουλιόπουλου. Το 1934, δεν έγινε δεκτός ως δημοσιογράφος, κατά την επίσκεψη του Χέρμαν Γκαίρινγκ στην Ελλάδα.[6] Στην Κατοχή συμμετείχε στις τάξεις του ΕΑΜ (Λογοτεχνών)[7].
Μετά την απελευθέρωση άρχισε να εκδίδει το περιοδικό Νέα Ζωή, στο οποίο συνεργάστηκε με σπουδαίους αριστερούς διανοούμενους και συγγραφείς της εποχής.[3] Τουλάχιστον για τα έτη 1950[8], 1951[9] 1952[10],1955 [11] ήταν συνεργάτης του Ε.Ι.Ρ.
Κατά τα τελευταία του χρόνια διέμενε με τη σύζυγό του σε ιδιόκτητο σπίτι στη Φιλοθέη, στον οικισμό των δημοσιογράφων, σε διώροφο που το μισό ήταν κατοικία του Παύλου Νιρβάνα και το άλλο μισό του Π. Πικρού. Πέθανε από καρκίνο του στομάχου, στις 27 Ιουνίου 1956 στην κλινική Σμπαρούνη (βρισκόταν απέναντι από το σημερινό Χημείο του Πανεπιστημίου Αθηνών), στα Εξάρχεια.
Ήταν παντρεμένος με την Αικατερίνη Σιδηροπούλου - Πικρού, η οποία ήταν φιλόλογος και απεβίωσε το 2001.[12]
↑Μπάρτζης, Γιάννης Δ. (2011). Πέτρος Πικρός, "Από την άρρωστη ζωή - Το νούμερο 11 - Ζωή με όνειρα", διηγήματα και ποιήματα αθησαύριστα - 90 χρόνια μετά. Θεσσαλονίκη. σελ. 9-41. ISBN978-960-6887-66-6.
↑Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα από το 1875-1974 ΙΙΙ Η εδραίωση του «μαρξισμού-λενινισμού» και οι αποκλίνουσες ή ετερογενείς επεξεργασίες (1926-1955) Συγγραφέας: Παναγιώτης Χ. Νούτσος, Εκδότης: Γνώση σελ 87
Γιάννης Μπάρτζης, «Συγκριτική ματιά: Πέτρος Πικρός-Πηνελόπη Δέλτα», στο: Το παιδί και το βιβλίο σήμερα-αφιέρωμα Διαβάζω,τ/χ.462, (Απρίλιος 2006), σελ.106-108
