Σε ηλικία περίπου 20 ετών του έγινε πρόταση να παντρευτεί την Ευδοκία Λασκαρίνα μικρότερη κόρη του Αυτοκράτορα της ΝίκαιαςΘεόδωρου Β΄ Λάσκαρη. Η συμφωνία διαλύθηκε όταν ο αδελφός της Ευδοκίας έχασε τον αυτοκρατορικό θρόνο (1261), η Ευδοκία παντρεύτηκε στη συνέχεια τον κόμη του Τένντε. Ο Πέτρος Γ΄ παντρεύτηκε την Κωνσταντία Χοενστάουφεν της Σικελίας κόρη και διάδοχο του Μανφρέδου της Σικελίας (13 Ιουνίου 1262). Στη νεότητα του διακρίθηκε με τη συμμετοχή του σε στρατιωτικές εκστρατείες στη Ρεκονκίστα εναντίον των Μαυριτανών στο πλευρό του πατέρα του.[2] Ο πατέρας του μοίρασε τα εδάφη που κυβερνούσε στο Στέμμα της Αραγωνίας ανάμεσα στους δυο γιους του.
Ο μεγαλύτερος γιος Πέτρος Γ΄ κληρονόμησε το Βασίλειο της Αραγωνίας, το βασίλειο της Βαλένθιας και τις Καταλανικές κομητείες, ο μικρότερος Ιάκωβος Β΄ της Μαγιόρκας κληρονόμησε τις Καταλανικές κομητείες πέρα από τα Πυρηναία και την ηγεμονία του Μονπελιέ. Ο Πέτρος ο Μέγας και η Κωνσταντία της Σικελίας στέφτηκαν βασιλείς τον Νοέμβριο του 1276 από τον αρχιεπίσκοπο της Ταρραγόνα στη Σαραγόσα την πρωτεύουσα του στέμματος της Αραγωνίας. Ο Πέτρος ήθελε αμέσως να φέρει την ειρήνη στις περιοχές της Βαλένθια, οι προσπάθειες είχαν ξεκινήσει πριν από τον θάνατο του πατέρα του. Μια εξέγερση ξέσπασε σύντομα στο Πριγκιπάτο της Καταλωνίας από τον υποκόμη της Καρντόνα που υποκινήθηκε από τον Ρογήρο-Βερνάρδο Γ΄ της Φουα και τον Ερμενγκόλ Ι΄ του Ουρζέλ.[2] Οι επαναστάτες είχαν παλιότερες διαφορές με τον Πέτρο από συνομιλίες την εποχή του πατέρα του, δυσαρεστήθηκαν έντονα επειδή δεν συγκάλεσε τα Καταλανικά Κορτές για να επιβεβαιώσει τα προνόμια τους.
Κυρίαρχος του Ουρζέλ
Την ίδια εποχή με τον θάνατο του κόμητος Αλβάρο (1268) ξέσπασε κρίση διαδοχής στην Κομητεία του Ουρζέλ ανάμεσα στις οικογένειες των δυο συζύγων του, της Κωνσταντίας κόρης του Πέντρο Μονκάντα του Μπηρν και της Καικιλίας, κόρης του Ρογήρου-Βερνάρδου Β΄ κόμη της Φουά. Ο Ιάκωβος Α΄ πατέρας του Πέτρου Γ΄ είχε κατακτήσει ένα μεγάλο τμήμα της κομητείας το οποίο κληρονόμησε ο Πέτρος (1276). Ο μεγαλύτερος γιος του Αλβάρο Ερμενγκόλ Ι΄ ανέκτησε το μεγαλύτερο τμήμα της πατρικής κληρονομιάς, έκανε συμφωνία με τον Πέτρο και τον αναγνώρισε σαν επικυρίαρχο.[2] Το 1280 ξέσπασε εξέγερση από τον Ρότζερ Μπέρναρντ Β΄, οι επαναστάτες πολιόρκησαν περίπου έναν μήνα την πρωτεύουσα της κομητείας του Ουρζέλ Μπαλαγέ, οι περισσότεροι επαναστάτες φυλακίστηκαν στη Λιέιδα μέχρι το 1281, ο ίδιος ο Ρότζερ Μπέρναρντ φυλακίστηκε μέχρι το 1284.
Σικελικός Εσπερινός
Ο βασιλιάς Πέτρος Γ΄ της Αραγωνίας - Καταστατικά του Καταλανικού Συντάγματος (1315 - 1325)
Όταν πέθανε ο εμίρης της Τυνησίας Μωάμεθ Α΄ αλ-Μουστανσίρ (1277) που είχε υποταχθεί στον πατέρα του Ιάκωβο Α΄ οι Τυνήσιοι επαναστάτησαν και αποκήρυξαν την Αραγωνέζικη κυριαρχία.[3] Ο Πέτρος Γ΄ έκανε εκστρατεία στην Τυνησία με τον Κονράδο ντα Λάνσα για να αποκαταστήσει την εξουσία του (1280).[2] Την επόμενη χρονιά (1281) ο Πέτρος συγκέντρωσε 140 πλοία με 15.000 άντρες και επιτέθηκε στην Τύνιδα, στο πλευρό του ήταν ο κυβερνήτης της Κωνσταντίνης.[4] Ο στόλος του προσάραξε στο Κόλλο (1282) αλλά την ίδια εποχή ξέσπασε ο Σικελικός Εσπερινός και ο Πέτρος δέχτηκε αποστολή Σικελών με αίτημα να έρθει να αναλάβει τον θρόνο του νησιού μετά την ανατροπή του Καρόλου του Ανδεγαυού (30 Μαρτίου 1282). Ο Γάλλος πρίγκιπας Κάρολος ο Ανδεγαυός είχε επιτεθεί στο βασίλειο της Σικελίας με την έγκριση του πάπα Κλήμη Δ΄ όταν το κυβερνούσε ο Οίκος των Χοενστάουφεν (1266). Η σύζυγος του Πέτρου Κωνσταντία Χοενστάουφεν της Σικελίας, μεγαλύτερη κόρη του Μανφρέδου της Σικελίας ήταν η νόμιμη κληρονόμος του νησιού. Ο πατέρας της και ο ξάδελφος της σκοτώθηκαν διαδοχικά σε μάχες εναντίον των Ανδεγαυών, ο Μανφρέδος στη μάχη του Μπενεβέντο (1266) και ο μικρός Κορραδίνος δυο χρόνια αργότερα (1268), η Κωνσταντία και ο σύζυγος της έγιναν οι νόμιμοι κληρονόμοι των Χοενστάουφεν.
Ο γνωστός Ιταλός φυσικός και διπλωμάτης Ιωάννης του Προτσίντα είχε αναλάβει να υποστηρίξει τον Πέτρο στη Σικελία και μετά τις επιτυχίες του Καρόλου στη νότια Ιταλία δραπέτευσε στην Αραγωνία. Ο Ιωάννης του Προτσίντα ταξίδευσε στην Ιταλία για να ακούσει τις διαμαρτυρίες των κατοίκων εναντίον του Καρόλου του Ανδεγαυού, στη συνέχεια πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει συμμαχία με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄.[5] Ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος αρνήθηκε να υποστηρίξει τους Αραγωνέζους χωρίς παπική άδεια, ο Ιωάννης πήγε στη Ρώμη και πήρε την άδεια από τον πάπα Νικόλαου Γ΄ που φοβόταν την άνοδο του Καρόλου στη νότια Ιταλία. Ο Ιωάννης επέστρεψε στη Βαρκελώνη αλλά ο Νικόλαος πέθανε και τον διαδέχτηκε ο Πάπας Μαρτίνος Δ΄ που ήταν Γάλλος και σύμμαχος του Καρόλου με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν σκληρές συγκρούσεις.
Η Κωνσταντία και ο σύζυγος της διεκδίκησαν τον θρόνο της Σικελίας αλλά όλες οι προσπάθειες έμειναν μάταιες, ο Κάρολος με την υποστήριξη του πάπα παρέμεινε πάντα ισχυρότερος. Η εκλογή του Νικολάου Γ΄ (1277) είχε δώσει στους Αραγωνέζους ένα αίσθημα ελπίδας αλλά ο θάνατος του σε τρία χρόνια και η εκλογή του Μαρτίνου Δ΄ διέγραψε όλες τις ελπίδες (1280). Ο Πέτρος ο Μέγας προσπάθησε να εξασφαλίσει σταδιακά συμμαχίες με ισχυρούς ηγεμόνες, με συνθήκη που υπέγραψε στο Περπινιάν έκανε τον μικρότερο αδελφό του Ιάκωβο Β΄ της Μαγιόρκας υποτελή του. Μετά τον Σικελικό Εσπερινό ο Πέτρος εκμεταλλεύτηκε το πλεονέκτημα και τον Φεβρουάριο του 1283 κατέλαβε την Καλαβρία. Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός έστειλε γράμμα στον Πέτρο και του ζήτησε να λύσουν τις διαφορές τους σε προσωπική μονομαχία, ο Πέτρος Γ΄ δέχτηκε, η μονομαχία θα γινόταν στις 1 Ιουνίου στην Μπορντώ, κάθε βασιλιάς θα είχε στη συνοδεία του 100 ιππότες. Ο Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας που είχε οριστεί διαιτητής της μονομαχίας από τον πάπα αρνήθηκε ωστόσο να πάει. Ο Πέτρος αποβιβάστηκε στην Μπορντώ μεταμφιεσμένος για να μην πέσει στην παγίδα των Γάλλων, η μονομαχία δεν έγινε ποτέ και ο Πέτρος επέστρεψε στην Αραγωνία που βρισκόταν σε μεγάλες ταραχές.[6]
Ο Πέτρος Γ΄ είχε μακρόχρονες φιλικές σχέσεις με το γειτονικό Βασίλειο της Καστίλης στα δυτικά του βασιλείου της Αραγωνίας και στο κέντρο της Ιβηρικής χερσονήσου. Οι συνθήκες που υπέγραψαν στην Καμπιγιό και την Αγκρέντα ο Πέτρος και ο Αλφόνσος Ι΄ της Καστίλης από την άλλη με τον γιο του ινφάντη Σάντσο επικύρωσαν τη συμμαχία ανάμεσα στα δυο βασίλεια. Συμμάχησε με το βασίλειο της Πορτογαλίας παντρεύοντας τη μεγαλύτερη κόρη του Ελισάβετ της Αραγωνίας με τον βασιλιά Διονύσιο της Πορτογαλίας. Ο Πέτρος Γ΄ προσπάθησε να προχωρήσει σε νέα γαμήλια συνθήκη με την Αγγλία αρραβωνιάζοντας τον γιο και διάδοχο του Αλφόνσο Γ΄ με την Ελεονώρα της Αγγλίας, κόμισσα του Μπαρ κόρη του βασιλιά Εδουάρδου Α΄. Οι σχέσεις του με το βασίλειο της Γαλλία παρά τις συμμαχίες με τα άλλα κράτη παρέμειναν εχθρικές.
Όταν ξέσπασε ο Σικελικός Εσπερινός (30 Μαρτίου 1282) οι ευγενείς ζήτησαν από τον Πέτρο να τον στέψουν νέο βασιλιά της Σικελίας χάρη στα δικαιώματα της συζύγου του Κωνσταντίας. Μετά την υποδοχή της αποστολή από τους κατοίκους του Παλέρμο ο Πέτρος έφτασε στο Τράπανι (30 Αυγούστου 1282) και ανακηρύχτηκε βασιλιάς στο Παλέρμο (4 Σεπτεμβρίου 1282).[7] Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός δραπέτευσε από τo Στενό της Μεσσήνης και κράτησε μόνο το βασίλειο της Νεαπόλεως. Ο νέος πάπας Μαρτίνος Δ΄ αφόρισε τον Πέτρο Γ΄ και τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ που του χορήγησε 60.000 χρυσά νομίσματα για να επιτεθεί στη Σικελία (18 Νοεμβρίου 1282).[8]
Οι Καταλανοί συγκρότησαν τον στρατό τους υπό την ηγεσία του Γουίλιαμ Γκαλσεράν ντε Καρτέλλα με σκληρούς Αλμογάβαρους, τοξότες και λογχοφόρους. Ο Ρουτζέρο ντι Λαούρια που υπηρετούσε το στέμμα της Αραγωνίας διορίστηκε διοικητής στον ισχυρό στόλο του Πέτρου και απέκρουσε τις συνεχείς επιθέσεις των Ανδεγαυών στο νησί. Ο στόλος του Ρουτζέρο ντι Λαούρια νίκησε τις Γαλλικές δυνάμεις στον κόλπο της Μάλτας (1283) (τα νησιά Μάλτα και Γκόζο είχαν σχέση με το βασίλειο της Σικελίας) και στον κόλπο της Νάπολης (1284), ο Κάρολος ο Ανδεγαυός πιάστηκε αιχμάλωτος.
Σύγκρουση με τους Γάλλους
Ο βασιλιάς Πέτρος Γ΄ φτάνει στο Τράπανι στη Σικελία. Ο βασιλιάς απεικονίζεται στο πάνω πλοίο δεύτερος από αριστερά, φοράει το στέμμα και έναν κόκκινο χειτώνα, δίπλα του είναι η σύζυγος του Κωνσταντία Χοενστάουφεν της Σικελίας νόμιμη διάδοχος του Μανφρέδου της Σικελίας - "Νέα Χρονικά" (1348)
Η κατάκτηση της Σικελίας χρηματοδοτήθηκε από τις Ιουδαικές κοινότητες και με φόρους στα "Αλζάμας", χριστιανικές κοινότητες στα μουσουλμανικά κρατίδια της Ιβηρικής. Ο ινφάντης Αλφόνσο ζήτησε 200.000 Σόλιδα (1282), τα Αλζάμας του βασιλείου της Βαλένθιας συγκέντρωσαν 20.000 Σόλιδα, τα Αραγωνέζικα 75.000 και τα Καταλανικά 100.000, το βασίλειο της Σικελίας θα διεκδικηθεί από τον Οίκο της Αραγωνίας τους επόμενους πέντε αιώνες. Την εποχή που οι Γάλλοι ήταν έτοιμοι να κάνουν εισβολή στην Αραγωνία ο Πέτρος Γ΄ ήταν απασχολημένος με εσωτερικές αναταραχές και ανανέωσε τη συμμαχία του με τον Σάντσο Δ΄ της Καστίλης. Επιτέθηκε στην Τουντέλα σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τον Βασιλιά της ΝαβάρραςΦίλιππο τον Ωραίο μεγαλύτερο γιο και διάδοχο του Φιλίππου Γ΄ της Γαλλίας να κάνει επίθεση από τα βόρεια. Ο Πέτρος συναντήθηκε στην Ταρραγόνα και στη Σαραγόσα με τα Κορτές (1283) και έδωσε προνόμια στην "Αραγωνική Ένωση" που δημιουργήθηκε πρόσφατα.[6] Ο μικρότερος αδελφός του Πέτρου Ιάκωβος Β΄ της Μαγιόρκας συμμάχησε με τους Γάλλους και αναγνώρισε την κυριαρχία τους στο Μονπελιέ, οι Γάλλοι μπορούσαν να περάσουν τώρα στην Καταλονία μέσω της Ρουσιγιόν και είχαν πρόσβαση στις Βαλεαρίδες, ο Πέτρος ετοίμασε την άμυνα της Καταλωνίας. Ο πάπας Μαρτίνος Δ΄ παραχώρησε το βασίλειο της Αραγωνίας στον Κάρολο Βαλουά δεύτερο γιο του Γάλλου βασιλιά και μικρανεψιό του Καρόλου του Ανδεγαυού και ταυτόχρονα ανακήρυξε Σταυροφορία για να την κατακτήσει.
Συντριβή των Γάλλων
Ο Γαλλικός στρατός με τον Φίλιππο Γ΄ και τον Κάρολο Βαλουά μπήκε στη Ρουσιγιόν (1284) με 16.000 ιππείς, 17.000 τοξότες, 100.000 πεζούς και 100 πλοία από τα Γαλλικά λιμάνια του νότου.[9] Οι Γάλλοι είχαν την υποστήριξη του Ιακώβου της Μαγιόρκας αλλά ο τοπικός πληθυσμός στράφηκε εναντίον τους, την πόλη του Έλνε υπερασπίστηκε ο "μπάσταρδος της Ρουσιγιόν", νόθος γιος του μετέπειτα κόμη Νούνιο Σάντσεθ. Η αντίσταση ωστόσο εξουδετερώθηκε, ο Καθεδρικός ναός κάηκε και οι βασιλικές δυνάμεις προχώρησαν.
Ο Φιλιππος Γ΄ εισήλθε στη Ζιρόνα σε μια προσπάθεια να την κατακτήσει, συνάντησε σκληρή αντίσταση, τελικά η πόλη αλώθηκε και ο Κάρολος των Βαλουά στέφτηκε βασιλιάς αλλά χωρίς στέμμα. Οι Γάλλοι στη συνέχεια γνώρισαν σκληρή εκδίκηση με την αντεπίθεση του Ρουτζέρο ντι Λαούρια που τους συνέτριψε στη μάχη του Λες Φορμίγκ (4 Σεπτεμβρίου 1285). Ο Γαλλικός στρατός χτυπήθηκε στη συνέχεια από επιδημία δυσεντερίας και διαλύθηκε, ο βασιλιάς Φίλιππος Γ΄ χτυπήθηκε και ο ίδιος από την επιδημία. Ο διάδοχος του Γαλλικού θρόνου και βασιλιάς της Ναβάρρας ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για την ασφαλή διάβαση των Γαλλικών δυνάμεων από τα Πυρηναία, οι Αραγωνέζοι αρνήθηκαν και τους συνέτριψαν ξανά. Ο βασιλιάς Φίλιππος Γ΄ πέθανε τον Οκτώβριο στην Περπινιάν την πρωτεύουσα του Ιακώβου Β΄ στη Μαγιόρκα και τάφηκε στη Ναρμπόν, ο Ιάκωβος Β΄ δήλωσε υποτελής του αδελφού του.
Τέχνες
Ακρόαση του βασιλιά Πέτρου Γ΄ της Αραγωνίας - Καταστατικά του Καταλανικού Συντάγματος (1315 - 1325)
Ο Πέτρος ο Μέγας ήταν προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών όπως ο πατέρας του αλλά σε αντίθεση με εκείνον είχε αδυναμία στους στίχους, λάτρευε τους Τροβαδούρους και έγραψε και ο ίδιος δυο τραγούδια. Το πρώτο με τον τροβαδούρο Πειρονέτ και το δεύτερο με άλλους τέσσερις : τον Μπερνάτ ντ΄Ωριάκ, τον Περ Σαλβάτζ, τον Ρογήρο-Βερνάρδο Γ΄ της Φουα και άλλον έναν ανώνυμο. Οι πόλεμοι με τον Φίλιππο Γ΄ και τον αδελφό του έδωσαν στον Πέτρο πλούσιο υλικό για τα τραγούδια του, τα χρησιμοποίησε περισσότερο σαν εργαλείο πολιτικής προπαγάνδας με αλληγορικό τρόπο.
Το τέλος
Ο Πέτρος Γ΄ της Αραγωνίας πέθανε από άγνωστη αιτία στην Μπιλαφράνκα δελ Πενεδές μόλις έναν μήνα μετά τον θάνατο μεγάλου του εχθρού του Φιλίππου Γ΄ της Γαλλίας (11 Νοεμβρίου 1285), τάφηκε στο μοναστήρι του Σάντα Κρέους.[1][10] Στο νεκροκρέβατο ομολόγησε ότι τις κατακτήσεις τις έκανε για να υπερασπιστεί την οικογενειακή περιουσία και όχι επειδή τις ζήτησε η εκκλησία, η σορός του τοποθετήθηκε στο μοναστήρι σε μια πορφυρή σαρκοφάγο.
Ο Πέτρος Γ΄ μοίρασε όπως ο πατέρας του το βασίλειο στους γιους του, ο μεγαλύτερος Αλφόνσος Γ΄ της Αραγωνίας κληρονόμησε την Αραγωνία και ο δεύτερος Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας τη Σικελία. Ο τρίτος γιος του Φρειδερίκος Β΄ της Σικελίας έγινε αντιβασιλιάς της Σικελίας και στη συνέχεια βασιλιάς. Ο μικρότερος νόθος και ομώνυμος γιος του Πέτρος (1275 - 1296) δεν κληρονόμησε τίποτα, παντρεύτηκε την κόρη του κυβερνήτη της πόλης του Σανταρέμ στην Πορτογαλία και εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί με την ετεροθαλή του αδελφή Ελισάβετ. Ο Πέτρος Γ΄ είχε επίσης άλλες δυο κόρες : η Ελισάβετ της Πορτογαλίας που παντρεύτηκε τον βασιλιά Διονύσιος Α΄ της Πορτογαλίας και η Γιολάντα της Αραγωνίας, δούκισσα της Καλαβρίας που παντρεύτηκε τον εγγονό του Καρόλου του Ανδεγαυού Ροβέρτο της Νεαπόλεως.
Ο Δάντης Αλιγκέρι στο έργο του Θεία Κωμωδία παρουσιάζει τον Πέτρο Γ΄ να "τραγουδά σε συμφωνία" με τον μεγάλο αντίπαλο του Κάρολο τον Ανδεγαυό έξω από το Καθαρτήριο.
Νομισματοκοπία
croat του Πέτρου Γ'. Εμπρόσθια όψη: PETRUS DEI GRACIA REX. Οπίσθια όψη: CIVITAS BACELONA
Το 1285 έκοψε στη Βαρκελώνη της Καταλωνίας το αργυρό croat (gros[sus], great) δηνάριο, ένα αργυρό νόμισμα. Ήταν το 1/11 του χρυσού φλωρινίου. Λόγω της σταθερότητάς του χρησιμοποιήθηκε στο εμπόριο της Μεσογείου.
Το croat ήταν ισοδύναμο με το Αραγωνικό real.
Cabrera Sánchez, Margarita (2011). "La muerte de los miembros de la realeza hispánica medieval a través de los testimonios historiográficos".
Chaytor, H.J. (1933). A History of Aragón and Catalonia. London: Methuen.
Harris, Jonathan (2003). Byzantium and the Crusades. London: Hambledon.
Runciman, Steven (1958). The Sicilian Vespers; a history of the Mediterranean world in the later thirteenth century. Cambridge: Cambridge University Press.
Riquer, Martín de (1951). "Un trovador valenciano: Pedro el Grande de Aragón". Revista Valenciana de Filología. 1 (4).
.svg)
.svg)
