Ορογένεση της Ανατολικής Αφρικής

Οι ορογενέσεις της Ανατολικής Αφρικής και της Κούουνγκα^[1].

Η Ορογένεση της Ανατολικής Αφρικής (ΟΑΑ) είναι το κύριο στάδιο της Νεοπροτεροζωικής ορογένεσης της Δυτικής και Ανατολικής Γκοντβάνα (Αυστραλία–Ινδία–Ανταρκτική και Αφρική–Νότια Αμερική) κατά μήκος της Ζώνη της Μοζαμβίκης^[2].

Ορογένεση της Γκοντβάνα

Η ιδέα ότι η Γκοντβάνα δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της Ύστερης Προκάμβριας από δύο παλαιότερα θραύσματα κατά μήκος της Ζώνης της Μοζαμβίκης προτάθηκε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1980^[3]. Μια δεκαετία αργότερα αυτή η ηπειρωτική σύγκρουση ονομάστηκε Ορογένεση της Ανατολικής Αφρικής, αλλά έγινε επίσης αντιληπτό ότι δεν ήταν η απλή συνένωση δύο μισών. Μάλλον, ήταν η αποσπασματική ένωση πολλών αρκετά μικρότερων σε μέγεθος κρατονικόν στοιχείων που κάποτε σχημάτισαν μια παλαιότερη υπερήπειρο (σήμερα γνωστή ως Ροδινία), μια διαδικασία που τελικά κορυφώθηκε στη σχετικά βραχύβια υπερήπειρο Γκοντβάνα^[4].

Για αυτή τη συνέλευση έχουν προταθεί δύο εν μέρει ασύγκριτα σενάρια^[5]. Σε ένα μοντέλο, η Ορογένεση της Ανατολικής Αφρικής εξελίχθηκε από μια προσαυξητική ορογένεση που περιελάμβανε τη συγχώνευση τόξων και εξελίχθηκε σε μια σύγκρουση ορογένεσης όταν η νεοπρωτοζωική ήπειρος Αζανία συγκρούστηκε με το Κονγκό-Τανζανία-Μπανγκελούου Μπλοκ πριν από π. 640 εκατομμύρια χρόνια^[6]. Σύμφωνα με την άλλη γνώμη, η ορογένεση της Ανατολικής Γκοντβάνα (π. 750 με 530 Ma) ήταν μια πολυφασική διαδικασία που περιελάμβανε δύο κύριες περιόδους ορογένεσης: την παλαιότερη ΟΑΑ (π. 750 με 620 Ma) και τη νεότερη Ορογένεση της Κούουνγκα (π. 570 με 530 Ma)^[7]. Αναφορικά με το πρώτο σενάριο, η Ορογένεση της Κούουνγκα του δεύτερου σεναρίου είναι δύο συνομήλικα γεγονότα: οι συγκρούσεις μεταξύ της Ινδίας και της Αυστραλίας-Ανατολικής Ανταρκτικής και της Αζανίας και της Ινδίας. Επιπλέον, οι δύο ορογενέσεις του τελευταίου σεναρίου τέμνονται στη Μαδαγασκάρη, την προτεινόμενη τοποθεσία της σύγκρουσης Αζανίας-Ινδίας. Αυτό το τμήμα της ορογένεσης Κούουνγκα έχει μετονομαστεί σε Ορογένεση της Μαδαγασκάρης^[8].

Διάβρωση και Κάμβρια Έκρηξη

Η ορογένεση της Ανατολικής Αφρικής είχε ως αποτέλεσμα το σχηματισμό μιας τεράστιας οροσειράς, γνωστής ως Υπερβουνό, η οποία ήταν πάνω από 8000 χιλιόμετρα μήκος και 1000 χιλιόμετρα πλάτος. Η εναπόθεση ιζημάτων από αυτή την οροσειρά, ξεπέρασε τα 100 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα, διήρκεσε για 260 εκατομμύρια χρόνια και συνέπεσε με την έκρηξη της Κάμβριας, την ξαφνική ακτινοβολία ζωικής (Μεταζωικής) ζωής (π. 550 Ma). Αυτές οι άνευ προηγουμένου ιζηματογενείς εναποθέσεις, πιθανώς κατέστησαν δυνατή τη διαφοροποίηση της πρώιμης ανάπτυξης των ζώων^[9].

Η ορογένεση διαβρώθηκε σε τέτοιο βαθμό που από την εποχή των Ορδοβίκων είχε ισοπεδωθεί σε μια επίπεδη επιφάνεια στην Αιθιοπία^[10][11].

Παραπομπές

1. Meert 2003, Fig. 10, p. 19
2. Stern 1994, σελίδες 320–321, 324
3. McWilliams 1981
4. Stern 1994
5. Για μία συζήτηση δείτε Meert 2003, Collins & Pisarevsky 2005; Meert & Lieberman 2008; Nance, Murphy & Santosh 2014
6. Η Αζανία ορίστηκε από τους Collins & Windley 2002 και ονομάστηκε από τους Collins & Pisarevsky 2005
7. Meert 2003
8. Collins & Pisarevsky 2005
9. Squire και άλλοι 2006
10. Abbate, Ernesto· Bruni, Piero (2015). «Geology of Ethiopia: A Review and Geomorphological Perspectives». Στο: Billi, Paolo, επιμ. Landscapes and Landforms of Ethiopia. World Geomorphological Landscapes. σελίδες 33–64. ISBN 978-94-017-8026-1. 
11. Coltorti, M.; Dramis, F.; Ollier, C.D. (2007). «Planation surfaces in Northern Ethiopia». Geomorphology 89 (3–4): 287–296. doi:10.1016/j.geomorph.2006.12.007.