Νάσος Φωτομάρας

Ο Νάσος Φωτομάρας ή Γεροφωτομάρας ήταν αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που επί Καποδίστρια έφτασε το βαθμό του στρατηγού.

Βιογραφία

Ο Νάσος Φωτομάρας καταγόταν από το Σούλι. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και από τότε αγωνίζονταν εναντίον του Αλή πασά. Πολέμησε υπό τις διαταγές του φιλικού Χριστόφορου Περραιβού εναντίον των Τούρκων του Χουσεΐν μπέη που κατείχε την Πάργα στις 24-28 Ιουλίου 1821. Μετά τη δολοφονία του Αλή πασά από τους άνδρες του Χουρσίτ πασά τον Ιανουάριο 1822, ο τελευταίος στράφηκε κατά των Σουλιωτών. Έτσι τον Μάιο του 1822 οι Σουλιώτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους άνδρες του Ομέρ Βρυώνη, τον οποίο έστειλε πρώτο ο Χουρσίτ, ενώ ο ίδιος ακολουθούσε. Ο Νάσος Φωτομάρας έλαβε μέρος σε δύο σημαντικές μάχες, στις 16 Μαΐου στον Άγιο Νικόλαο και στις 17 Ιουνίου στο Ναβαρίκο, από όπου ο Ομέρ Βρυώνης και οι άνδρες του υποχώρησαν. Λίγες μέρες αργότερα ο Χουρσίτ αναγνώρισε την αποτυχία της εκστρατείας του εναντίον των Σουλιωτών και αναχώρησε για την Πελοπόννησο ^[1]. Κατά την αποχώρηση των Σουλιωτών, κατέφυγε στην Κέρκυρα και από εκεί πέρασε στην Πελοπόννησο.

Στο πρώτο εξάμηνο του 1824, η πολιτική κρίση μεταξύ των Ελλήνων αγωνιστών εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο. Στην πρώτη φάση του εμφυλίου ο Κολοκοτρώνης ηττήθηκε και υποχρεώθηκε να παραδώσει το φρούριο του Ναυπλίου στην Κυβέρνηση του Κουντουριώτη. Όταν λοιπόν, στις 12 Ιουνίου 1824, εγκαταστάθηκε η κυβέρνηση του Κουντουριώτη στο Ναύπλιο, φρούραρχος Παλαμηδίου διορίσθηκε ο Νάσος Φωτομάρας ^[2].

Ενώ δεν είναι γνωστές λεπτομέρειες για τις συμμετοχές του σε μάχες στη δυτική Ελλάδα, αναφέρεται ότι ο γιός του, ο Χρήστος Φωτομάρας, τον Ιούλιο του 1825 ήταν με τον Καραϊσκάκη στο Καρπενήσι και με τον Κίτσο Τζαβέλα στο Μεσολόγγι και έλαβε μέρος στη νυχτερινή έφοδο κατά του τουρκικού στρατοπέδου στις 25 Ιουλίου 1825, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τους πολιορκημένους. Μετά την πτώση του Μεσολογγίου ο Χρήστος Φωτομάρας πήγε στο Ναύπλιο.

Το Μάρτιο του 1827, μετά από πολλές αναβολές και προβλήματα, άρχισε η Γ΄ Εθνική Συνέλευση, που έληξε στις 5 Μαΐου, αφού εξέλεξε τον Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδος. Τόσο η Βουλή, όσο και η Αντικυβερνητική επιτροπή έπρεπε να εγκατασταθούν στο Ναύπλιο, που είχε ορισθεί έδρα της κυβερνήσεως. Εκεί όμως εξακολουθούσε από το καλοκαίρι του 1826 η αντιμαχία ανάμεσα στο Θεόδωρο Γρίβα, που κατείχε αυθαίρετα το Παλαμήδι, και στο Νάσο Φωτομάρα που είχε περιοριστεί στην Ακροναυπλία ^[3]. Στις 28 Ιουνίου/ 10 Ιουλίου 1827, οι δύο αντίπαλοι ήρθαν για ακόμη μία φορά σε σύγκρουση μεταξύ τους και άρχισαν να ανταλλάσσουν κανονιοβολισμούς με την ενθάρρυνση των Πελοποννησίων προκρίτων και του Κολοκοτρώνη. Αυτόπτης μάρτυρας του βομβαρδισμού υπήρξε ο ναύαρχος Κόδριγκτον, που βρισκόταν εκεί από τις 8 Ιουλίου ^[4]. Αυτός, αφού απέτυχε να τερματίσει τη διένεξη, μετέφερε στο Μπούρτζι όσα μέλη του Εκτελεστικού και του Βουλευτικού βρίσκονταν στο Ναύπλιο πριν αναχωρήσει για τη Σμύρνη. Προσπάθειες συμφιλίωσης έκαναν αργότερα και άλλοι, όπως ο Φαβιέρος, ο Χάμιλτον και ο Κόχραν, έλαχε όμως του Τσωρτς να ρυθμίσει τη διαφορά. Ο Τσωρτς συνάντησε τους δύο αντίπαλους έξω από το Ναύπλιο και τους έπεισε να έλθουν στο στρατόπεδό του. Εκεί τους πρότεινε και συμφώνησαν να τεθούν τα δύο φρούρια υπό τον έλεγχο ενός από τους οπλαρχηγούς του Κολοκοτρώνη. Έτσι όμως ο Τσωρτς βρέθηκε να είναι με το μέρος των στρατιωτικών, γεγονός που προκάλεσε την κριτική του Χάμιλτον και του Κόδριγκτον, που ήθελαν να κρατήσουν ουδέτερη στάση. Ο Τσωρτς, ωστόσο θεωρούσε σημαντικό να κρατηθούν επί ποδός πολέμου οι οπλαρχηγοί, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος να κυριαρχήσει ο Ιμπραήμ σε όλη την Πελοπόννησο. ^[5]. Τα παραπάνω, για την επίλυση της διαμάχης στο Ναύπλιο, αναφέρει ο βρετανός ιστορικός Douglas Dakin, ενώ οι περισσότεροι έλληνες ιστορικοί αναφέρουν ότι η διαμάχη έληξε με την άφιξη του Καποδίστρια ^[6].

Ο Καποδίστριας συνέστησε προσωρινή Κυβέρνηση και κατάρτισε υπό την προεδρία του Πολεμικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν και οι Θ. Κολοκοτρώνης, Ν. Μπότσαρης και Νάσος Φωτομάρας, τον οποίο ο κυβερνήτης τοποθέτησε στον τακτικό στρατό που διοργάνωνε. Ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε την Κυριακή 27Σεπτεμβρίου 1831. Την ίδια μέρα την εξουσία ανέλαβε Διοικητική Επιτροπή εκλεγμένη από τη Γερουσία, με μέλη τον Αυγουστίνο Καποδίστρια, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Ιωάννη Κωλέττη. Από τους δολοφόνους, ο μονόχειρας συνοδός του κυβερνήτη, αφού απέθεσε καταγής το νεκρό σώμα, πυροβόλησε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη τραυματίζοντας τον, ενώ ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης διέφυγε στο σπίτι του Γάλλου αντιπρέσβη Ρουάν. Το παραβρισκόμενο πλήθος έπεσε μαινόμενο επάνω στον μισοπεθαμένο δολοφόνο, μέχρις ότου ο οπλαρχηγός Χρήστος Φωτομάρας, γιός του Νάσου, του έδωσε τη χαριστική βολή. Την επομένη Τρίτη η Διοικητική Επιτροπή παρέπεμψε τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη σε στρατοδικείο με πρόεδρο τον ήδη στρατηγό Νάσο Φωτομάρα. Το στρατοδικείο καταδίκασε τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη σε θάνατο με τουφεκισμό ^[7].

Ο Νάσος Φωτομάρας πέθανε στην Κόρινθο το 1841.

Παραπομπές

1. Σφυρόερας , Βασ.: Σταθεροποίηση της Επαναστάσεως 1822- 1823, στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Τόμος ΙΒ΄ Η Ελληνική Επανάσταση (1821- 1832), σελ. 228-229.
2. Κατηφόρη, Δεσπ.: Η επανάσταση κατά το 1824, στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Τόμος ΙΒ΄ Η Ελληνική Επανάσταση (1821- 1832), σελ. 335 .
3. Βακαλόπουλος, Αποστ.: Η επανάσταση κατά το 1826, στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Τόμος ΙΒ΄ Η Ελληνική Επανάσταση (1821- 1832), σελ. 441 .
4. Codrington, Edward: Memoir of the Life of Admiral Sir Edward Codrington: With Selections from His Public and Private Correspondence, ed. by lady Bourchier, Longmans, Green & Co., London, 1873, Τομ. 1, σελ. 379.
5. Dakin, Douglas: O Αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, μεταφρ.: Σταυρίδη- Πατρικίου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1983, σελ. 275.
6. Καρακάσης, Δημήτριος: Μορφές Άγγλων από την Ιστορία, Εκδόσεις Αθ. Αλτιντζή, Θεσσαλονίκη, 2023, σελ.91, ISBN 978-960-9465-68-7.
7. Βακαλόπουλος, Κων.: Τα πολιτικά γεγονότα από τις 27 Σεπτεμβρίου ως το τέλος Δεκεμβρίου 1831, στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Τόμος ΙΒ΄ Η Ελληνική Επανάσταση (1821- 1832), σελ. 563 .