Μοντέλο των 5 παραγόντων

Το μοντέλο των 5 παραγόντων, γνωστό και ως μεγάλη πεντάδα ή ως μοντέλο OCEAN, είναι μια ταξινόμηση για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.^[1] Όταν εφαρμόζεται ανάλυση παραγόντων (στατιστική τεχνική) στα δεδομένα της έρευνας προσωπικοτήτων, ορισμένα χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν πτυχές της προσωπικότητας εμφανίζονται πιο συχνά από άλλα. Για παράδειγμα, κάποιος που περιγράφεται ως "ευσυνείδητος" είναι πιθανότερο να περιγραφεί ως "πάντα προετοιμασμένος" παρά ως "ακατάστατος". Αυτή η θεωρία βασίζεται επομένως στη συσχέτιση των χαρακτηριστικών, αλλά όχι στα νευρο-ψυχολογικά πειράματα. Αυτή η θεωρία χρησιμοποιεί περιγραφές από την κοινή γλώσσα και προτείνει πέντε ευρείες διαστάσεις που συνήθως χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την ανθρώπινη προσωπικότητα.^[2]

Οι 5 παράγοντες

Οι πέντε παράγοντες είναι:

•   Διαθεσιμότητα σε εμπειρίες (εφευρετισμός / περίεργεια έναντι συνέπεια / καχυποψια)
•   Ευσυνειδησία (αποτελεσματισμός / οργάνωση έναντι ευκολία / αμέλεια)
•   Εξωστρέφεια (κοινωνικότητα / ενεργητικότητα έναντι μονιμότητα / απομάκρυνση)
•   Συνεργατικότητα (φιλικότητα / παρηγορητισμός έναντι προκλητικότητας/αποστασιοποίηση)
•   Νευρωτισμός (ευαισθησία / νευρικότητα έναντι ασφάλεια / αυτοπεποίθηση)

Οι πέντε παράγοντες αντιπροσωπεύονται από το ακρωνύμιο "OCEAN" ή "CANOE". Κάτω από κάθε προτεινόμενο καθολικό παράγοντα, υπάρχουν ορισμένοι συσχετισμένοι και πιο συγκεκριμένοι πρωτογενείς παράγοντες. Για παράδειγμα, η "εξωστρέφεια" λέγεται ότι συμπεριλαμβάνει τέτοιες σχετικές ιδιότητες όπως ή βεβαιότητα, η αναζήτηση ενθουσιασμού, η ζεστασιά, η δραστηριότητα και τα θετικά συναισθήματα.^[3]

Μεταβολή των χαρακτηριστικών

Η οικογενειακή ζωή και ο τρόπος που μεγάλωσε κάποιος επηρεάζει εξίσου αυτά τα χαρακτηριστικά. Μελέτες δίδυμων και άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το ήμισυ των διαφορών μεταξύ ατόμων προκύπτει από τη γενετική τους και το ήμισυ από το περιβάλλον τους.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Οι ερευνητές βρήκαν την "Ευσυνειδησία", την "Εξωστρέφεια", την "Διαθεσιμότητα σε εμπειρίες" και τον "Νευρωτισμό" ως σχετικά σταθερά από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Παραπομπές

1. Rothmann, S.; Coetzer, E. P. (2003-10-24). «The big five personality dimensions and job performance» (στα αγγλικά). SA Journal of Industrial Psychology 29 (1). doi:10.4102/sajip.v29i1.88. ISSN 2071-0763. https://sajip.co.za/index.php/sajip/article/view/88. 
2. Goldberg, Lewis R. (1993). «The structure of phenotypic personality traits.». American Psychologist 48 (1): 26–34. doi:10.1037/0003-066x.48.1.26. ISSN 1935-990X. https://doi.org/10.1037/0003-066x.48.1.26. 
3. Matthews, Gerald.· Whiteman, Martha C. (2003). Personality traits (2η έκδοση). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 0511078803. 57509162.