Μονή των Καλτεζών

Συντεταγμένες: 37°18′50.62″N 22°18′9.80″E

Μονή των Καλτεζών
Είδος	μοναστήρι και οικισμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°18′51″N 22°18′10″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Τρίπολης και Δημοτική Κοινότητα Καλτεζών Αρκαδίας
Τοποθεσία	Ασέα Αρκαδίας
Χώρα	Ελλάδα[1]
Προστασία	διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[2]
δεδομένα (π)

Η Μονή των Καλτεζών, επισήμως γνωστή ως Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Καλτεζών, βρίσκεται σε ένα ύψωμα τριγυρισμένο με βελανιδιές, πεύκα και κυπαρίσσια στις παρυφές του χωριού των Καλτεζών κοντά στα σύνορα Αρκαδίας και Λακωνίας. Απέχει από την Τρίπολη 31 χιλιόμετρα και 12 χιλιόμετρα από την Κάτω Ασέα.

Πληροφορίες

Η Μονή Καλτεζών είναι μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, τον Προφήτη Ηλία και τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Λειτούργησε σαν πυριτιδαποθήκη στον αγώνα και προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες. Εδώ συστάθηκε στις 26 Μαΐου του 1821 η Πρώτη Πελοποννησιακή Γερουσία, ενώ είχε προηγηθεί τον Μάιο του 1819, η πρώτη συνέλευση των οπλαρχηγών με τους προεστούς που σκοπό είχε την έναρξη του αγώνα. Στα κειμήλια της μονής συγκαταλέγεται και το Ευαγγέλιο στο οποίο ορκίστηκαν τα μέλη της Γερουσίας. Μεγάλη μορφή υπήρξε ο Ηγούμενος Καλλίνικος Σουρλόπουλος, φλογερός αγωνιστής της επανάστασης, εκτός από άνθρωπος του Θεού. Τα θαύματα που ομολογούνται για τη μονή προσελκύουν πλήθος προσκυνητών.

Ίδρυση της Μονής

Η πλέον δημοφιλής εκδοχή για την ίδρυση της Μονής αναφέρει ότι η αυτή κτίσθηκε το 1696 από τον Ηλία Λυρώνη, μετέπειτα Μοναχό Ανανία. Μετά από ένα επίμονο όνειρο ο Λυρώνης άφησε τη Σμύρνη όπου εργαζόταν και με τη βοήθεια των Καλτεζιωτών βρήκε την εικόνα του Αγίου Νικολάου στα ερείπια παλιού μοναστηριού (1233 μ.Χ.) καλυμμένου από δάσος. Στο σημείο αυτό έκτισε μικρό κελί, άρχισε έρανο και ίδρυσε τη Μονή της οποίας έγινε ο πρώτος Ηγούμενος.^[3]

Κατά μία άλλη εκδοχή, η θεμελίωση της Μονής ανάγεται στο 1719 από δύο ερημίτες, τον Άνθιμο και τον Καλλίνικο. Όπως προκύπτει από μερικές επιγραφές εντοιχισμένες στα κτίσματα της Μονής Καλτεζών, το κτίσιμο πραγματοποιήθηκε μέσα στον 18ο αιώνα και ολοκληρώθηκε το 1795. Το μοναστήρι απέκτησε περιουσία με τα αφιερώματα των πιστών, έφτασε να μετράει δύναμη 40 μοναχών και μέχρι την άφιξη του Ιμπραήμ Πασά στην Πελοπόννησο το μοναστήρι βρισκόταν σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση.^[3]

Η πρώτη Πελοποννησιακή Γερουσία

Στις 26 Μαΐου του 1821 συγκεντρώθηκε στο μοναστήρι η Πελοποννησιακή Γερουσία, που αποτέλεσε την πρώτη διοίκηση (Κυβέρνηση) όλου του επαναστατημένου Έθνους. Η σύσκεψη έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Συνέλευση των Καλτεζών. Συνήλθαν οι πρόκριτοι της Πελοποννήσου που αναφέρει το καταστατικό: ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Κανέλλος Δεληγιάννης, ο επίσκοπος Έλους Άνθιμος, ο Επίσκοπος Θεοδώρητος Βρεσθένης κ.ά. Στη μονή συντάχθηκε το πρώτο Δημοσίου Δικαίου έγγραφο, η καταστατική πράξη "Πατρίς", που φυλάσσεται στη βουλή των Ελλήνων.^[4]

Άλλα ιστορικά στοιχεία

Πρόσοψη του Καθολικού της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου Καλτεζών

Το 1825 η Μονή πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ Πασά με αποτέλεσμα να καταστραφούν τα βόρεια κελιά της, τα έγγραφα και οι τίτλοι της και να οδηγηθεί σε οικονομική κατάπτωση και αφάνεια. Το 1838 κηρύσσεται με Βασιλικό Διάταγμα ιστορικό μνημείο ενώ το 1846, με άλλο Βασιλικό Διάταγμα, διαλύεται εξαιτίας της έλλειψης μοναχών και ενώνεται ως Μετόχι με την Ιερά Μονή Γοργοεπηκόου Αρκαδίας. Το 1921 η Μονή αναγνωρίζεται ως γυναικεία κοινοβιακή και αυτοδιοίκητη και αρχίζει η αναδιοργάνωσή της και η εκτεταμένη ανοικοδόμηση της. Από το 1925 έως το 1932 στη Μονή λειτούργησε Επαγγελματική Σχολή Θηλέων υφαντικής – οικοκυρικής για ορφανά κορίτσια.^[3][5]

Το 1965 κτίστηκε το παρεκκλήσιο προς τιμή του Αγίου Νεκταρίου, που βρίσκεται λίγα μέτρα βορειοδυτικά, έξω από τον περίβολο της Μονής, στο Κοιμητήριο της αδελφότητος.

Τον Οκτώβριο του 2020 η μονή έκλεισε, όταν πέθανε η Ηγουμένη και αποχώρησε η τελευταία μοναχή.^[6] Στις αρχές του 2021 ένα τμήμα της Μονής Καλτεζών κατέρρευσε, ειδικότερα το τμήμα που χαρακτηρίζεται ως «το πρώτο ελληνικό βουλευτήριο» μαζί με το πρώτο κελί της οποίας χτίστηκε από τον Ηλία Λυρώνη.^[7]

Τον Σεπτέμβριο του 2022 εγκαταστάθηκε στη Μονή νέα ανδρώα Αδελφότητα, με ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Γερμανό Μίχο. Πλέον η Ιερά Μονή παραμένει προσβάσιμη στους πιστούς, σύμφωνα με το λειτουργικό πρόγραμμα αυτής ενώ δρομολογήθηκαν εργασίες αποκατάστασης.^[8]

Το Καθολικό

Ο Ναός ανήκει στον τύπο του εγγεγραμμένου σταυρού, με έναν οκτάπλευρο τρούλο και άλλους δύο μικρότερους. Ο τρούλος στηρίζεται σε 6 κτιστούς πεσσούς που σχηματίζουν τρία κλίτη. Είναι τρισυπόστατο και τιμάται στο όνομα: Αγίου Νικολάου, Προφήτου Ηλία και Μεταμορφώσεως Σωτήρος. Οι εσωτερικές επιφάνειες του Καθολικού, του παρεκκλησίου του Αγίου Νεκταρίου και άλλα μέρη της Μονής είναι αγιογραφημένα ( από τη μοναχή Ειρήνη Κυριαζή).^[3]

Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει στις:

• 6 Δεκεμβρίου, του Αγίου Νικολάου
• 26 Μαΐου, επέτειος της Εθνοσυνελεύσεως
• 20 Ιουνίου, του προφ. Ηλίου
• 6 Αυγούστου, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
• 14 Σεπτεμβρίου, εορτή της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού
• 9 Νοεμβρίου, του Αγίου Νεκταρίου^[9]

Διοικητικά

Η Μονή απογράφεται επίσημα ως οικισμός από το 1920 στην τότε κοινότητα Καλτεζών.^[10] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης μαζί με τις Καλτεζές και τα Κουβέλια αποτελούν την τοπική κοινότητα Καλτεζών που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Βαλτετσίου του Δήμου Τρίπολης και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 απογράφησαν 4 μοναχοί.^[11]

Πηγές

• Ιστοσελίδα traveltripolis, Δήμου Τρίπολης Αρχειοθετήθηκε 2014-08-18 στο Wayback Machine.

Παραπομπές

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/el/monuments_info?id=147703&type=Monument.
3. «Ιερά Μονή Άγιου Νικόλαου Καλτεζών – Ιερά Μητρόπολις Μαντινείας και Κυνουρίας». Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2022. 
4. Μάμουκας, Ανδρέας (1839). Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος, ήτοι συλλογή των περί την αναγεννωμένην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων από του 1821 μέχρι τέλους του 1832, τόμος Α'. Πειραιάς. σελ. 1. 
5. «Συμβολή στην τοπική κοινωνία». web.archive.org. 31 Αυγούστου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2022. 
6. «Ιερά Μονή Καλτεζών : Φεύγει η μοναδική μοναχή μετά τον θάνατο της Ηγουμένης». 7 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2020. 
7. Άρχων (1 Μαρτίου 2021). «Έκκληση του Μητροπολίτη Μαντινείας για την ιστορική Ι. Μονή Καλτεζών». Arxon.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2022. 
8. «Και πάλι ανοιχτή η Ιερά Μονή Καλτεζών - Kalimera Arkadia». www.kalimera-arkadia.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2022. 
9. «Πανηγύρεις». web.archive.org. 14 Μαρτίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2022. 
10. «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2021. 
11. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10750 (σελ. 276 του pdf)