Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 21/12/2022.
Το μοναστήρι της Τατάρνας (ή Τετάρνας) είναι από τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Στερεάς Ελλάδας. Βρίσκεται στο νομό Ευρυτανίας δυτικά από το χωριό Τριπόταμος και πλησίον της παλιάς ιστορικής μονοκάμαρης γέφυρας με την ίδια ονομασία (Γέφυρα Τατάρνας) στον ποταμό Αχελώο. Το παλιό ιστορικό μοναστήρι δεν υπάρχει πια, όπως και η παλιά γέφυρα. Κατέρρευσε (το 1963) μετά από τους σεισμούς, που επακολούθησαν την κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών και την δημιουργία της λίμνης των Κρεμαστών[1].
Ιστορικά στοιχεία
Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1111 και κατά τον 13ο αιώνα αναδείχθηκε με τη βοήθεια της Αγίας Θεοδώρας της Άρτας[1]. Για πρώτη φορά το όνομα Τατάρνα εμφανίστηκε το 1556 στο ιδρυτικό του μοναστηριού από τον ιδρυτή του μοναχό Δαβίδ. Τον ίδιο χρόνο, ο Πατριάρχης Διονύσιος Β΄ με σιγίλλιό του ανακηρύσσει τη Μονή Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή[1]. Η σταυροπηγιακή της αξία επιβεβαιώθηκε και το 1676[2]. Ο Καισάριος Δαπόντες (1713-1784) αναφέρει το μοναστήρι σ' ένα στιχούργημά του.
Ακούω κατά τ' ΄Αγραφα εις την του Φαναρίου
επισκοπήν, αντάμα δε και του Νεοχωρίου,
Τατάρνα μοναστήριον είναι της Παναγίας
παρόμοιον ως τα λοιπά εις τας θαυματουργίας...
Το μοναστήρι κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση και υπέστη πολλές καταστροφές. Το 1823 κάηκε από τον Χουρσίτ Πασά[1]. Παρά ταύτα το μοναστήρι επανακτίστηκε στα χρόνια του Όθωνα το 1841 με σχέδια του Βαυαρού μηχανικού Knocht. Μετά τους σεισμούς του 1963 και την καταστροφή της παλαιάς μονής, ανοικοδομήθηκε το 1969 το νέο μοναστήρι.
Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στο γενέθλιο της Θεοτόκου και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με παλιό κώδικα αναφέρεται: «Ετελειώθη ο πάνσεπτος και περίφημος ναός... του όντος εις τας όχθας του Αχελώου ποταμού, της επονομαζομένης Τετάρνης (έτ ξπη΄=1580) του μηνός Σεπτεμβρίου κθ΄, αρχιερατεύοντος Λιτζάς και Αγράφων κυρίου Γερμανού, ηγουμενεύοντος (του εκ) των αδελφών της μονής κυρίου Γαβριήλου...»
Στο μουσείο του μοναστηριού διασώζονται πολλά κειμήλια, όπως άμφια, ευαγγέλια, εικόνες και μεταξύ αυτών το καντήλι που πρόσφερε ο Κατσαντώνης (ηρωικός κλέφτης των Αγράφων και του Βάλτου), σε εκπλήρωση τάματος, όπως αναφέρεται και το δίστιχο.
Χίλια φλουριά ' χω στο Προυσσό και χίλια στ' Βαρετάδα
και στης Τατάρνας τη Μονή ένα χρυσό καντήλι.
Ονομαζόμενη «σπηλιά του Κατσαντώνη» όπου σύμφωνα με τοπική παράδοση διέμεινε αρκετές ημέρες τραυματισμένος και κυνηγημένος από τους Τούρκους ο Κατσαντώνης, βρίσκεται σε δύσβατη μεριά του όρους Καλάνα στο Παλαιό Χαλκιόπουλο με πρόσβαση από την τοποθεσία Φορτοπός.
Βιβλιογραφία
Θεοχάρη Μαρία, Εκκλησιαστικά άμφια της Μονής Τατάρνης, Αθήνα 1965.
