Η Μονή Μεταμορφώσεως Σωτήρος Σαγματά είναι ανδρική ορθόδοξη χριστιανική μονή στην περιοχή της Βοιωτίας. Βρίσκεται ανατολικά της Θήβας στις πλαγιές του Υπάτιου όρους, χτισμένη στην άκρη μίας απότομης χαράδρας. Από το σημείο που είναι χτισμένη διαθέτει πανοραμική θέα προς τον κάμπο της Θήβας. Η μονή προσεγγίζεται με μη ασφαλτοστρωμένο δρόμο που περνάει από το χωριό Ύπατο. Το όνομά της σημαίνει σαμάρι και πιθανόν πήρε την ονομασία της από το βουνό στο οποίο είναι χτισμένη και θυμίζει σαμάρι ή γιατί κατά το παρελθόν υπήρχε στο μοναστήρι καλόγερος κατασκευαστής σαμαριών[2][3].
Είναι αφιερωμένη στον Όσιο Κλήμη τον Αθηναίο, ο οποίος υπήρξε ο κτήτορας της μονής κατά τον 12ο αι. και η μνήμη του τιμάται στις 26 Ιανουαρίου και την 1η Μαΐου[3]. Η μονή χτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Ύπατο Δία, δομικά υλικά από τον οποίο και χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερσή της. Χορηγός της μονής υπήρξε ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, ο οποίος της έδωσε πλούσια δώρα και ιδιαίτερα προνόμια. Κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής λεηλατήθηκε και ακολούθως παρήκμασε. Από τη δεκαετία του 1970 άρχισαν εργασίες αναστήλωσης[3].
Ένας ιδιαίτερος χώρος εντός του μοναστηριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Λουκά της Συμφερουπόλεως - Κριμαίας (1877-1961) και εκτίθενται προσωπικά του αντικείμενα και εικόνες του[4].
↑ 3,03,13,2monastiria. «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΑΓΜΑΤΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ». Μοναστήρια της Ελλάδας - Τόποι Αγιότητας και Πνευματικών Θησαυρών (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2016.
