Συντεταγμένες: 35°22′51″N 24°50′49″E / 35.38083°N 24.84694°E / 35.38083; 24.84694
Η μονή Βωσάκου είναι ορθόδοξο μοναστήρι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό το οποίο βρίσκεται κοντά στο Δοξαρό Ρεθύμνου, Κρήτη. Έχει φρουριακό χαρακτήρα. Αν και δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε, η μονή λειτουργούσε από τους ενετικούς χρόνους και το 1676 απέκτησε σταυροπηγιακό καθεστώς. Ερήμωσε στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Η μονή βρίσκεται στα Ταλαία όρη ή Κουλούκωνας, σε ένα μικρό οροπέδιο. Στη μονή φτάνει ασφαλτοστρωμμένος δρόμος μήκους 8 χιλιομέτρων από τον Κάμπο Δοξαρού.[1] Το όνομα της μονής, σύμφωνα με τον Μενέλαο Παρλαμά, έχει δωρική προέλευση και προέρχεται από τις λέξεις «βους» (βόδι) και «σηκός» (περίβολος) και σημαίνει μάντρα βοδιών.[2]
Ιστορία
Η παλαιότερη γραπτή μνεία στη μονή γίνεται σε νοταριανό έγγραφο του 1629, το οποίο αναφέρει ότι βρίσκεται κοντά στα Καλά Χωράφια, όπου βρίσκεται η μονή Αγίων Πατέρων, με την οποία τον 17ο αιώνα λειτουργούσε παράλληλα. Πάνω από την είσοδο του ναού βρίσκεται επιγραφή σε σκούρο μάρμαρο η οποία αναφέρει ότι το καθολικό της μονής κτίστηκε για πρώτη φορά το 1195. Μετά την ολοκλήρωση της κατάκτησης της Κρήτης από τους Οθωμανούς το 1669 φαίνεται ότι οι μοναχοί ζήτησαν «Ιερά Διαταγή» από τον Κιοπρουλή πασά, την οποία πιθανόν παρέλαβαν. Το 1676 η μονή χαρακτηρίστηκε σταυροπηγιακή, δηλαδή υπαγόταν απευθείας στο πατριαρχείο, με πατριαρχικό σιγίλλιο. Έχασε το στραυροπηγιακό της χαρακτήρα το 1740, όπως και οι άλλες μονές της Κρήτης. Η μονή συνέχισε να ακμάζει τον 18ο αιώνα και το 1790 χαρακτηρίστηκε ξανά στραυροπηγιακή.[1]
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, η μονή πυρπολήθηκε από τους Οθωμανούς, με αποτέλεσμα να καταστραφεί μεταξύ άλλων η βιβλιοθήκη και το αρχείο της, και οι μοναχοί της σφαγιάστηκαν. Από τους 20 μοναχούς επέζησαν μόνο ο ηγούμενος Mελχισεδέκ και ο ιερομόναχος Άνθιμος, οι οποίοι επέστρεψαν στα ερείπια και άρχισαν να ανακατασκευάζουν τα κτίρια. Η μονή άρχισε να ακμάζει ξανά και στα μέσα του 19ου αιώνα το σταυροπηγιακό καθεστώς της αναναεώθηκε. Η ίδια η μονή χρηματοδότησε την κατασκευή σχολείων. Κατά την επανάσταση του 1866 η μόνη περίθαλμψε τους Κρητικούς αγωνιστές. Η μονή το 1881 είχε 12 μοναχούς και 17 μοναχούς, αλλά η δύναμή της στη συνέχεια μειώθηκε, με αποτέλεσμα να διαλυθεί το 1900. Η μονή το 1941 είχε 3 μοναχούς και μετά τον θάνατο των τελευταίων δύο το 1955, η μονή ερήμωσε.[1]
Η μονή κρίθηκε διατηρητέα το 1935. Τα κτίρια της μονής αναστηλώθηκαν το 1998.[1]
Περιγραφή
Η μονή είχε φρουριακό χαρακτήρα. Αν και το μοναστήρι έχει σχήμα σχεδόν παραλληλόγραμμο, η ανατολική πλευρά του είναι μικρότερη από τις υπόλοιπες. Η βόρεια πλευρά είναι κτισμένη μερικώς εντός του βράχου, λόγω της κλίσης του εδάφους. Η είσοδος στη μονή γίνεται από την ανατολική πλευρά με θολωτό διαβατικό. Έξω από την πύλη βρίσκονταν φάτνες για τα ζώα όσον επισκέπτονταν τη μονή. Στην πύλη βρίσκεται ανάγλυφος σταυρός ο οποίος περιβάλλεται από τα γράμματα ,ΑΧΞΘ (=1669). Η μονή διαθέτει κεντρική αυλή, στη βόρεια πλευρά της οποίας βρίσκεται ξερή σήμερα κρήνη με τη χρονολογία 1673. Το καθολικό της μονής χρονολογείται από το τέλος του 19ου αιώνα.[3]
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
