Συντεταγμένες: 38°15′39″N 21°54′40″E / 38.26083°N 21.91111°E / 38.26083; 21.91111
Η Μονή Παναγίας Ελεούσας ή Μονή Αγίας Ελεούσης, όπως ονομάζεται επίσημα[2] και είναι ευρύτερα γνωστή, είναι ορθόδοξη γυναικεία Μονή αφιερωμένη στο Γενέσιον της Θεοτόκου[3].
Βρίσκεται σε υψόμετρο 610 μέτρων περίπου στις βορειοανατολικές υπώρειες του Παναχαϊκού, κοντά στις νότιες απολήξεις της Ζήριας[4], παραφυάδας του. Βρίσκεται πάνω στον νότιο δρόμο, που οδηγεί από τον Άγιο Βασίλειο Ρίου στις Καμάρες, ανάμεσα στα χωριά Πιτίτσα, Βοτένη και τους οικισμούς του Σαλμενίκου[4]. Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη με αυτοκίνητο.
Ιστορικά της Μονής
Πρόκειται για σύγχρονο μοναστήρι, το οποίο ωστόσο είναι άγνωστο πότε δημιουργήθηκε αρχικά, ίσως τον 14ο αιώνα ή αργότερα[3][5].
Η αρχική θέση του μοναστηριού, το λεγόμενο "Παλαιομονάστηρο", βρισκόταν ακριβώς έξω από το χωριό της Πιτίτσας, εκεί όπου βρίσκεται το σπηλαιώδες ναΐδριο της Αναλήψεως που είχε την χρήση του αρχικού καθολικού (κυρίως ναού) της Μονής[3][4][6]. Ωστόσο, το αρχικό μοναστήρι εγκαταλείφθηκε λόγω των δύσκολων συνθηκών του χειμώνα και μεταφέρθηκε στη σημερινή χαμηλότερη θέση[3][4]. Στο "Παλαιομονάστηρο", όπου παλιότερα διακρίνονταν ερείπια κελιών καθώς και ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Χαραλάμπους, σώζονται τοιχογραφίες, η μελέτη της τεχνοτροπίας των οποίων έχει καταλήξει ότι δημιουργήθηκαν πιθανόν στα τέλη του 17ου αιώνα ενώ διαπιστώνεται και ένα δεύτερο στρώμα τοιχογραφιών από τον 18ο αιώνα[3].
Υπάρχουν απόψεις ότι πατριαρχικό σιγίλιο του 1741 αναφέρεται στο μοναστήρι ως μετόχι της Μονής Παναγίας Βλαχέρνας, παλιού μοναστηριού της Ηλείας που τότε υπαγόταν εκκλησιαστικώς στην τότε Μητρόπολη Παλαιών Πατρών[3]. Σύμφωνα με παραδόσεις, στο "Παλαιομονάστηρο" είχαν βρει καταφύγιο γυναικόπαιδα κατά την περίοδο της Επαναστάσεως του 1821, τα οποία πρόδωσε ο Γκολφίνος Λουμπιστάνος προξενώντας το θάνατό τους[4]. Στα 1834 είχε θεωρηθεί Μονή διαλυμένη[4]. Σύμφωνα με επιγραφή το καθολικό της Μονής Αγίας Ελεούσας ανακαινίστηκε το 1854[3].
Μέχρι το 1930 λειτουργούσε ως ανδρώο μοναστήρι, κατόπιν διαλύθηκε και ανασκευάστηκε το 1947· Έκτοτε λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι[3][4].
Δημογραφικά της Μονής
Το μοναστήρι καταγράφεται για πρώτη φορά το 1830, χωρίς να υπάρχει ένδειξη αριθμού μοναχών[6][7], και έκτοτε απογράφεται συνεχώς[3].
Ενδεικτικά της πρόσφατης δημογραφικής εξέλιξης του μοναστηριού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[8][9]:
Παραπομπές και υποσημειώσεις
- ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Μονής Αγίας Ελεούσης Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 17/12/2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Λουλούδης 2010, σελ. 120.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Ελεούσης.
- ↑ Αναφέρεται ως έτος κτίσεως το 1510. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Ελεούσης.
- ↑ 6,0 6,1 Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Μοναί.
- ↑ Λουλούδης 2010, σελ. 118 [υποσημείωση 4].
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 16/12/2017.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 16/12/2017.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Λουλούδης 2010, σελ. 118.
- ↑ Μόνιμος πληθυσμός μοναχών: 15. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ Το 2009 είχε μόνιμο πληθυσμό 11 μοναχές. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 120.
Πηγές
- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμοι Α΄-Β΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Ελεούσης, λήμμα Μοναί.
Βιβλιογραφία
- Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
