Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου Ιωάννης

Σεβασμιώτατος Ιωάννης
Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου
Από	22 Ιουνίου 1986
Έως	2 Φεβρουαρίου 2023
Προσωπικά στοιχεία
Κοσμικό Όνομα	Ιωάννης Ζηζιούλας
Γέννηση	10 Ιανουαρίου 1931 (1931-01-10) Καταφύγιο Κοζάνης
Θάνατος	2 Φεβρουαρίου 2023 (92 ετών) Αθήνα
Εθνικότητα	Ελληνική
Δόγμα	Χριστιανός Ορθόδοξος

Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (κατά κόσμον Ιωάννης Ζηζιούλας, Κοζάνη 10 Ιανουαρίου 1931 – Αθήνα 2 Φεβρουαρίου 2023) ήταν επίσκοπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Έλληνες Ορθόδοξους θεολόγους.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1931 στο Καταφύγιο Κοζάνης. Ήταν μαθητής του μεγάλου Ρώσου ορθόδοξου θεολόγου π. Γεωργίου Φλορόφσκι. Σπούδασε Θεολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1955, στο οποίο το 1965 εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα «Ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ καί τῷ Ἐπισκόπῳ κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰώνας» και αναγορεύθηκε διδάκτορας. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και αναγορεύθηκε Μάγιστρος της Θεολογίας. Διετέλεσε καθηγητής δογματικής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου^[1] και συστηματικής θεολογίας στα πανεπιστήμια Γλασκώβης (1973-1987), Θεσσαλονίκης (1984-1998), King’s College του Λονδίνου, Γρηγοριανού της Ρώμης και Γενεύης.

Χειροτονήθηκε διάκονος στις 14 Ιουνίου 1986 και Πρεσβύτερος στις 15 Ιουνίου 1986. Στις 22 Ιουνίου 1986 εξελέγη από τη Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου «Μητροπολίτης Περγάμου, υπέρτιμος και έξαρχος κόλπου Αδραμυττηνού». Στις 3 Οκτωβρίου 2014 ανυψώθηκε σε Γέροντα Μητροπολίτη.

Το 1993^[2] εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 2002^[3] διετέλεσε Πρόεδρός της, όντας ο πρώτος κληρικός Πρόεδρος ^[4].

Διετέλεσε αντιπρόεδρος της επιτροπής Διαλόγου μεταξύ των Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, καθώς και Διευθυντής του Γραφείου Εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, το οποίο εκπροσώπησε σε αρκετές διεθνείς συνελεύσεις^[4]. Το 2016 ήταν μέλος της αντιπροσωπείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κρήτης^[5]. Υπήρξε ακόμη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και της Επιτροπής Πίστεως και Τάξεως του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών^[6][7].

Θάνατος

Απεβίωσε από επιπλοκές της COVID-19 στις 2 Φεβρουαρίου 2023 σε ηλικία 92 ετών στην Αθήνα^[8]. Ενταφιάστηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.

Το έργο του

Η συμβολή του επικεντρώνεται κυρίως στη θεολογία του προσώπου. Στα έργα του ασχολείται μεταξύ άλλων με την έννοια του προσώπου στη φιλοσοφία και στους Πατέρες της Εκκλησίας και υποστηρίζει ότι το πρόσωπο είναι η κεντρική έννοια της χριστιανικής οντολογίας, ενώ αναλύει με τον ίδιο τρόπο και την έννοια του τριαδικού Θεού: μία ουσία, τρία πρόσωπα. Κατά την οντολογία που αναπτύσσει με βάση τους Καππαδόκες Πατέρες, η ύπαρξη προϋποθέτει τη σχέση μεταξύ προσώπων και δε νοείται χωρίς αυτήν.

Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης

Εξαίρεση δεν αποτελεί ούτε ο Θεός, ως πρόσωπο του Πατέρα στην Αγία Τριάδα, ο οποίος υπάρχει αφ’ εαυτού. Η μεγάλη συμβολή των Καππαδοκών Πατέρων κατά τον Περγάμου Ιωάννη ήταν ότι ταύτισαν τον όρο υπόσταση με τον όρο πρόσωπο, ο οποίος μέχρι τότε σήμαινε προσωπείο.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Συγγραφικό έργο

• Ζηζιούλας, Ιωάννης (1965). Ἡ ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ Θείᾳ Εὐχαριστίᾳ καί τῷ Ἐπισκόπῳ κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰώνας (β΄ (1990) έκδοση). Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη. ISBN 960-222-303-0. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (1977). «Ἀπό τό προσωπεῖον εἰς τό πρόσωπον: Ἡ συμβολή τῆς πατερικῆς θεολογίας εἰς τήν ἔννοιαν τοῦ προσώπου». Χαριστήρια εις τιμήν του Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος (Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικό Ιδρυμα Πατερικών Μελετών): 286-323. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2008). Ελληνισμός και Χριστιανισμός, η συνάντηση των δύο κόσμων. Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. ISBN 9789603155003.  (ανάτυπο από τον Τόμο ΣΤ΄ της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους).
• Zizioulas, Jean (1981). L'être ecclésial (στα Γαλλικά). Genève: Labor et Fides. ISBN 9782830901801. 
• Zizioulas, Jean (1985). Being as communion: studies in personhood and the church (Third Printing 2000 έκδοση). London: Darton, Longman and Todd. ISBN 0-88141-029-2. , στα ελληνικά: Ζηζιούλας, Ιωάννης (2023). Το Είναι ως Κοινωνία. Ίνδικτος. ISBN 9789605182113. 
• Ο Άγιος Σιλουανός της οικουμένης (συλλογικό έργο). Εκδόσεις Ακρίτα. 2001. ISBN 960-328-155-7. 
• Zizioulas, Jean· McPartlan, Paul (2006). Communion and otherness: further studies in personhood and the church (Reprinted έκδοση). London: T & T Clark. ISBN 9780567031488. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2006). Ορθοδοξία και σύγχρονος κόσμος. Λευκωσία: Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου. ISBN 9789963645367. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2011). Ευχαριστίας εξεμπλάριον. Ευεργέτις. ISBN 9789608628984. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2013). Βασιλείας Θεού Εκτύπωμα. Ευεργέτις. ISBN 9789609641012. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2014). Κόσμου Λύτρον. Ευεργέτις. ISBN 9789609641029. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2018). Ελευθερία και ύπαρξη: η μετάβαση από τον αρχαίο στον χριστιανικό Ελληνισμό. Δόμος. ISBN 9789603532026. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2019). Η κτίση ως Ευχαριστία, Θεολογική προσέγγιση στο πρόβλημα της οικολογίας. Εκδόσεις Πορφύρα. ISBN 9786185197537. 
• Ζηζιούλας, Ιωάννης (2023). Εκατό κηρύγματα. Άρτος Ζωής. ISBN 978-960-8053-86-1. 
• Zizioulas, John (2023). Remembering the future: toward an eschatological ontology. Alhambra, California: St. Sebastian Orthodox Press. ISBN 9781936773954. 

Διακρίσεις

Ο Περγάμου Ιωάννης είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας πολλών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μεταξύ των οποίων του Καθολικού Ινστιτούτου Παρισιού, της Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής του Βελιγραδίου, του Ινστιτούτου Ορθόδοξης Θεολογίας «Άγιος Σέργιος» του Παρισιού, του Πανεπιστημίου Κλουζ-Ναπόκα και του Πανεπιστημίου του Μύνστερ.

Το 1973 εξελέγη μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Θρησκευτικών Επιστημών των Βρυξελλών.

Το 2003 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος, προς αναγνώριση του έργου του. Το 2007 του απονεμήθηκε ο Σταυρός του Lambeth^[6][7].

Παραπομπές

1. «.:BiblioNet : Ιωάννης Ζηζιούλας, Μητροπολίτης Περγάμου». www.biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2016. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
2. «Τακτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών κατά σειρά εκλογής | Ακαδημία Αθηνών». www.academyofathens.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
3. «Πρόεδροι της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της | Ακαδημία Αθηνών». www.academyofathens.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019. 
4. «Ιωάννης». www.ygeiaonline.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2016. 
5. «Delegations». Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2023. 
6. «Οικουμενικόν Πατριαρχείον - Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου, υπέρτιμος και έξαρχος Κόλπου Αδραμυττηνού, κ. Ιωάννης». www.ec-patr.org. Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2016. 
7. «Ζηζιούλας Ιωάννης». www.academyofathens.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2016. 
8. ΙΝ, Σύνταξη (2 Φεβρουαρίου 2023). «Εκοιμήθη ο Μητροπολίτης Γέρων Περγάμου Ιωάννης». in.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2023. 

Βιβλιογραφία

• Χρήστος Γιανναράς: Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Αθήνα, σελ. 454-462
• Συλλογικό: Η θεολογία του Ιωάννη Ζηζιούλα. Πρόσωπο, εκκλησία και ελευθερία. Degiorgio. 2009. ISBN 960-98009-2-0. 
• Γεώργιος Μαρτζέλος: «Η εκκλησιολογική σκέψη του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα στο πλαίσιο του Οικουμενικού Διαχριστιανικού διαλόγου», Σύνθεσις-Ηλεκτρονικό περιοδικό του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ., τόμ. 1 (2012), σσ. 25-37

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Παραδόσεις Δογματικής του Περγάμου Ιωάννου από την εποχή που δίδασκε στο ΑΠΘ.
• Η Ενότης της Εκκλησίας εν τη Θεία Ευχαριστία και εν τω Επισκόπω κατά τους τρεις πρώτους αιώνας (μεταγλωττ.).
• Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου, «Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας: Πρόσωπο, Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη και οικουμενική προοπτική» - Πρακτικά Συνεδρίου
• Μ. Φαράντου, Η Κρίση της Θεολογίας, του Ιωαν. Ζηζιούλα