Μαρί Γκερεκμεζιάν

Μαρί Γκερεκμεζιάν
Γέννηση	1913 ή 1915 Ταλάς
Θάνατος	1947 Κωνσταντινούπολη
Αιτία θανάτου	φυματίωση
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Αρμενικό Κοιμητήριο του Σισλί
Χώρα πολιτογράφησης	Τουρκία
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης (1943)
Ιδιότητα	γλύπτης
Σύντροφος	Bedri Rahmi Eyüboğlu

Η Μαρί Γκερεκμεζιάν (αρμενικά: Մարի Կերեքմէզեան και τουρκικά: Mari Gerekmezyan, Ταλάς, Οθωμανική Αυτοκρατορία, 1913 ή 1915 - Κωνσταντινούπολη, Τουρκία, 1947) ήταν Αρμένια γλύπτρια που έζησε και έδρασε στην Τουρκία κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Αναφέρεται ως η πρώτη - χρονικά - Αρμένια^[1] γλύπτρια, καθώς και η πρώτη^[2] ή μια από τις πρώτες γλύπτριες της Τουρκίας.

Βιογραφία

Η Γκερεκμεζιάν γεννήθηκε το 1913^[1][3] ή το 1915^[4][5][6] στη Μουταλάσκη (Ταλάς)^[1][2] της Καππαδοκίας, η οποία την εποχή της γέννησης της ήταν μια μικρή πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κοντά στην Καισάρεια, με μικτό πληθυσμό που αποτελείτο κυρίως από Τούρκους, Έλληνες και Αρμένιους^[7]. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο αρμενικό σχολείο της γενέτειράς της^[1] και μετά την εγκατάσταση της οικογένειάς της στην Κωνσταντινούπολη, συνέχισε τη φοίτησή της πρώτα στην Αρμενική Σχολή Θηλέων Εσαγιάν που έδρευε στο Πέραν^[2] και κατόπιν στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Επιπλέον φοίτησε από το 1942 στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της ίδιας πόλης με την ιδιότητα της φιλοξενούμενης φοιτήτριας^[1]. Αργότερα διετέλεσε καθηγήτρια εικαστικών και γλώσσας σε αρμενικά σχολεία της Κωνσταντινούπολης^[1].

Η Γκερεκμεζιάν αναφέρεται ως μια ικανή γλύπτρια με ειδίκευση στις προτομές, η πορεία της οποίας διεκόπη από τον πρόωρο θάνατό της^[5]. Το έργο της αποτελείται από διάφορες προτομές, ενώ στις διακρίσεις της περιλαμβάνονται βραβεύσεις σε έκθεση γλυπτικής της Άγκυρας για τις προτομές των καθηγητών Ν. Ομέρ και Σ. Τουντς (αμφότερα έργα του 1943)^[1], καθώς και σε έτερη κρατική έκθεση Καλών Τεχνών που διεξήχθη στην ίδια πόλη και στην οποία διακρίθηκε για την προτομή του Τούρκου ποιητή Γιαχία Κεμάλ Μπεγιατλί κατά το 1945^[1][8]. Μνημονεύεται ως η πρώτη ή μια από τις πρώτες γλύπτριες της Τουρκίας, καθώς και η πρώτη Αρμένια γλύπτρια.

Απεβίωσε το 1947 προσβεβλημένη από φυματίωση και θάφτηκε στο αρμενικό κοιμητήριο της Κωνσταντινούπολης, στο Σισλί^[1]. Η ίδια διατηρούσε σχέση με τον Τούρκο ποιητή και ζωγράφο Μπεντρί Ραχμί Εγιούμπογλου^[2] (1911-1975), ο οποίος ταυτόχρονα ήταν παντρεμένος με τη Ρουμάνα ζωγράφο Ερνεστίν Λεϊμποβίτσι (γνωστή στην Τουρκία ως Ερέν Εγιούμπογλου). Τα περισσότερα γλυπτά της Γκερεκμεζιάν παραμένουν άγνωστα, με ελάχιστα από αυτά να βρίσκονται στο Κρατικό Μουσείο Τέχνης και Γλυπτικής της Κωνσταντινούπολης, καθώς και σε ιδιωτική συλλογή^[1].

Παραπομπές

1. «Mari Gerekmezyan: First female Armenian sculptor». istanbulkadinmuzesi.org (στα Αγγλικά). İstanbul Kadın Müzesi. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2020. 
2. «Exhibit marks Turkey's first female sculptor». hurriyetdailynews.com (στα Αγγλικά). Hürriyet Daily News. 12 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2020. 
3. Kürkman, Garo (2004). Armenian Painters in the Ottoman Empire, 1600-1923. I. Matüsalem Uzmanlık ve Yayıncılık. σελ. 401. 
4. Berk, Nurullah· Gezer, Hüseyin (1973). 50 yılın Türk resim ve heykeli. Türkiye İṣ Bankası Kültür Yayınları; genel dağıtımı: Bateṣ Bayilik Teṣkilâti. σελ. 151. 
5. Renda, Günsel· Kortepeter, Carl Max (1986). The Transformation of Turkish Culture. The Atatürk Legacy. Kingston Press Inc. σελ. 140. 
6. Daskalova, Krassimira (2008). Aspasia. The International Yearbook of Central, Eastern, and Southeastern European Women's and Gender History. II. Berghahn Books. σελ. 192. 
7. Κοιμίσογλου, Συμεών (2005). Καππαδοκία. Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Ελλήνων Ιστορία, Πίστη, Πολιτισμός. Θεσσαλονίκη: ILP Productions. σελ. 276. 
8. Çalıkoğlu, Birin (2011). The transformation of women artists representation. A feminist analysis of the historical narrative and Istanbul Modern's new works new horizons exhibition (PDF). Submitted to the Faculty of Arts and Social Sciences in partial fulfillment of the requirements for the degree of Cultural Studies Master of Arts - Sabancı University. σελ. 49. 

Βιβλιογραφία

• Berk, Nurullah; Gezer, Hüseyin (1973). 50 yılın Türk resim ve heykeli. Türkiye İṣ Bankası Kültür Yayınları; genel dağıtımı: Bateṣ Bayilik Teṣkilâti.
• Daskalova, Krassimira (2008). Aspasia. The International Yearbook of Central, Eastern, and Southeastern European Women's and Gender History. Vol. II. Berghahn Books.
• Kürkman, Garo (2004). Armenian Painters in the Ottoman Empire, 1600-1923. Vol. I. Matüsalem Uzmanlık ve Yayıncılık.
• Renda, Günsel; Kortepeter, Carl Max (1986). The Transformation of Turkish Culture. The Atatürk Legacy. Kingston Press Inc.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Mari Gerekmezyan: First female Armenian sculptor