Ο Λεοπόλντ Βιτόρις (γερμανικά: Leopold Vietoris· Μπαντ Ράντκερσμπουργκ της Στυρίας, 4 Ιουνίου 1891 - Ίνσμπρουκ, 9 Απριλίου 2002) ήταν Αυστριακός μαθηματικός και υπεραιωνόβιος - πέθανε σε ηλικία 110 ετών και 10 μηνών[6]. Αυτός και η σύζυγός του Μαρία Ζοζέφα Βινσέντια Βιέτορις, το γένος Ρικαμπόνα φον Ράιχενφελς (γεν. 18 Ιουλίου 1901, 24 Μαρτίου 2002) ήταν από τα γηραιότερα παντρεμένα ζευγάρια στον κόσμο[7].
Βιογραφία
Ο Λέοπολντ Βίτορις ήταν γιος του Ούγκο Βίτορις, σιδηροδρομικού μηχανικού και μετέπειτα αρχισυμβούλου για τα δημόσια έργα στη Βιέννη, και της συζύγου του Άννα, το γένος Ντίλερ. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Γυμνάσιο του Αββαείου Μελκ, σπούδασε μαθηματικά στο Τεχνικό Κολέγιο της Βιέννης από το ακαδημαϊκό έτος 1910/11 και στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης από το 1911[8].
Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν αυστριακός στρατιώτης στο ιταλικό μέτωπο. Τιμήθηκε αρκετές φορές, μεταξύ άλλων τον Αύγουστο του 1915 με το χάλκινο μετάλλιο ανδρείας[9]. Στα τέλη του 1915 τραυματίστηκε, καθώς υπηρετούσε ως έφεδρος δόκιμος στον 17ο Λόχο του 49ου [10]Συντάγματος Πεζικού. Τον Μάρτιο του 1916 προήχθη σε έφεδρο υπολοχαγό[11] και τελικά σε έφεδρο ανθυπολοχαγό. Κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής του μετά τον τραυματισμό του, έγραψε την πρώτη του μαθηματική δημοσίευση. Έγραψε τη διατριβή του για τις "συνεχείς ποσότητες" το 1918/19, εν μέρει κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του στην Ιταλία.
Αφού εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως καθηγητής (1919/20), υπηρέτησε ως πανεπιστημιακός βοηθός στο Τεχνικό Κολέγιο του Γκρατς από το 1920 έως το 1922 και στη συνέχεια στο Ινστιτούτο Μαθηματικών του Πανεπιστημίου της Βιέννης από το 1922 έως το 1927. Το 1923 πήρε τη διδακτορική του διατριβή με μια μελέτη για τη θεωρία συνόλων. Το 1925/1926 πέρασε τρία εξάμηνα στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ με τον L. E. J. Bρούβερ με υποτροφία Ροκφέλερ. Το 1927 έγινε αναπληρωτής καθηγητής στο Ίνσμπρουκ, το 1928 τακτικός καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης και το 1930 τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, όπου παρέμεινε ενεργός ως πρώτος υπολοχαγός στη γερμανική Βέρμαχτ μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1961, που διακόπηκε από τον τραυματισμό του τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Απέρριψε μια πρόσκληση για το Πανεπιστήμιο της Βιέννης το 1935.
Ο Βίτορις έλαβε πολλές διακρίσεις για τα επιστημονικά του επιτεύγματα: Αντεπιστέλλον μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών το 1935 και τακτικό μέλος από το 1960, επίτιμος διδάκτορας του Πολυτεχνείου της Βιέννης (1984) και του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ (1994), Αυστριακός Σταυρός Τιμής για την Επιστήμη και την Τέχνη (1970), Μεγάλο Χρυσό Τιμητικό Παράσημο για τις Υπηρεσίες προς τη Δημοκρατία της Αυστρίας (1981), Χρυσό Μετάλλιο της Αυστριακής Μαθηματικής Εταιρείας (1981), Σταυρός Αξίας της Πόλεως του Ίνσμπρουκ (1982). Ο Βίτορις ήταν επίτιμο μέλος της Αυστριακής Μαθηματικής Εταιρείας (από το 1965) και της Γερμανικής Μαθηματικής Εταιρείας (από το 1990).
Στις αρχές του 1921, ο Λέοπολντ Βίτορις είχε αρραβωνιαστεί τη δασκάλα Άννα Πέτιρς.[12] Στις 18 Σεπτεμβρίου 1928 παντρεύτηκε την Κλάρα φον Ρικαμπόνα, κόρη του αντιπροέδρου του επαρχιακού δικαστηρίου Ρούντολφ φον Ρικαμπόνα, στην Προβοσκοπική Εκκλησία του Αγίου Ιάκωβου στο Ίνσμπρουκ.[13][14] Το ζευγάρι απέκτησε έξι παιδιά, τα οποία ονομάστηκαν Μαρία, Άννα, Αμαλία, Μαγδαλένα, Ελισάβετ και Κριστίν.[15] Η σύζυγός του πέθανε στη γέννα στις 29 Νοεμβρίου 1935 σε ηλικία 32 ετών, λίγο μετά τη γέννηση του έκτου παιδιού τους.[16][17] Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ασθένειας της Κλάρα, η οικογένεια έλαβε μεγάλη συμπαράσταση από τους κατοίκους του Ίνσμπρουκ.[18] Κηδεύτηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1935 στο Δυτικό Κοιμητήριο.[15] Στη συνέχεια ο Λεοπόλδος Βιετόρις παντρεύτηκε την κουνιάδα του Μαρία- ο γάμος διήρκεσε 66 χρόνια.
Ο Λέοπολντ Βίτορις έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό κυρίως λόγω της μεγάλης του ηλικίας- ήταν ο γηραιότερος άνθρωπος στην Αυστρία τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Θεωρείται επίσης ο γηραιότερος άνθρωπος στην ιστορία της Αυστρίας. Ακόμη και σε μεγάλη ηλικία, εξακολουθούσε να είναι επιστημονικά ενεργός- δημοσίευσε το τελευταίο του έργο σε ηλικία 103 ετών. Ο ίδιος απέδιδε το γήρας του στις αθλητικές του δραστηριότητες- μέχρι την ηλικία των 95 ετών λάμβανε τακτικά μέρος σε ακαδημαϊκά πρωταθλήματα σκι, εγκατέλειψε την ορειβασία -αναγκασμένος από ένα κάταγμα στον αυχένα του μηριαίου οστού- στην ηλικία των 101 ετών. Ο Βίτορις πέθανε μόλις δύο μήνες πριν από τα 111α γενέθλιά του. Η σύζυγός του είχε πεθάνει δεκαέξι ημέρες νωρίτερα σε ηλικία 100 ετών.
Ο Βίτορις έγραψε πολυάριθμα άρθρα για την εφημερίδα Wiener Sprachblätter.
Ο αστεροειδής (6966) Βίτορις πήρε το όνομά του στις 10 Ιουνίου 1998.
Ερευνητικά αποτελέσματα
Ο κύριος τομέας της έρευνάς του ήταν η τοπολογία, στην οποία συνέβαλε με πολλά σημαντικά ερευνητικά αποτελέσματα, το πιο γνωστό από τα οποία είναι ίσως η ακολουθία Μάγιερ-Βιτόρις[19] (που πήρε επιπλέον το όνομά της από τον Βάλτερ Μάγιερ) στην αλγεβρική τοπολογία. Άλλα ευρήματα που πήραν το όνομά του είναι το θεώρημα Βίτορις-Μπεγκλ, η τοπολογία Βίτορις και η ομολογία Βίτορις. Ο Βίτορις συνέβαλε επίσης σε μεγάλο βαθμό στη θεωρία πιθανοτήτων και στο πεδίο των ανισοτήτων. Επηρεασμένος από τις προσωπικές του κλίσεις για την ορειβασία και το σκι, ο Βίτορης ασχολήθηκε επίσης με ζητήματα μιας "γεωμετρίας της ορειβασίας", του "σκι υπό το πρίσμα της θεωρίας της δύναμης" και των μαθηματικών θεμελίων του προσανατολισμού στα βουνά - έργο που ο ίδιος εκτιμούσε ιδιαίτερα.
Λογοτεχνική διεργασία
Ο χαρακτήρας του μαθηματικού Καρλ Γιάκομπ Καντόρις στο μυθιστόρημα Abendland του Μίχαελ Κολμάιερ είναι εν μέρει εμπνευσμένος από τον Βίτορις, ή, όπως το θέτει ο συγγραφέας, ένας "μικρός φόρος τιμής" προς αυτόν[20].
↑Vietoris Über die Homologiegruppen der Vereinigung zweier Komplexe, Monatshefte für Mathematik, Band 37, 1930, S. 159–162
↑«tirol.com - WO'S CLICK MACHT». web.archive.org. 1 Οκτωβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2023.CS1 maint: Unfit url (link)
