Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 28/04/2020.
Το Λαογραφικό Μουσείο Καστοριάς βρίσκεται στην περιοχή της παλαιάς Καστοριάς. Πρόκειται για το καλύτερα διατηρημένο τμήμα της περιοχής, που χαρακτηρίζεται από τα καλντερίμια και την ύπαρξη αρχοντικών. Ένα από αυτά είναι και το αρχοντικό του Νεράτζη Αϊβάζη, το οποίο στεγάζει το μουσείο από το 1975. Εκεί φιλοξενούνται οι υλικές μαρτυρίες του τόπου, αντικείμενα από την καθημερινή ζωή στο σπίτι και στην εργασία, καθώς και αντικείμενα που σχετίζονται με τελετές και γιορτές.
Συλλογές
Το αρχοντικό έχει 2 ορόφους, υπάρχουν 11 δωμάτια και μια μεγάλη αυλή.
Κελάρι κρασιών: Εκεί οι άνθρωποι τοποθετούσαν μέσα σε νταμιτζάνες, βαρέλια ή καρούτια το κρασί και τον μούστο, που έφτιαχναν οι ίδιοι.
Ζυμωτάρι: Εκεί υπήρχαν όλα τα μαγειρικά σκεύη, οι λεκάνες για το ζύμωμα του εβδομαδιαίου ψωμιού, όπως επίσης και τα όσπρια.
Κατώι: Όπου φύλαγαν τα ξύλα, τα προσανάμματα και τα κάρβουνα για τις καθημερινές τους ανάγκες.
Πατάρι: Όπου υπήρχε το πιο παλιό ψυγείο που έχει βρεθεί και συντηρούσε 2-3 ημέρες τα τρόφιμα.
1ος όροφος
Καλοκαιρινό καθημερινό δωμάτιο : Σήμερα στεγάζει για της ανάγκες του μουσείου την αναπαράσταση ενός εργαστηρίου γουνοποιίας και βρίσκεται η πρώτη μηχανή για γούνα. Σε αυτό το δωμάτιο υπάρχει μία αναπαλαιωμένη τοιχογραφία όπως επίσης και μια εντοιχισμένη ντουλάπα ζωγραφισμένη με φυσικά χρώματα και όμορφα σχέδια.
Κιόσκι και δοξάτο : Εκεί κάθε Κυριακή μαζεύονταν οι τοπικοί άρχοντες της πόλης και ο μητροπολίτης που είχε τη δική του τιμητική θέση και συζητούσαν για τον μακεδονικό αγώνα. Στους χώρους αυτούς επίσης εκτελούνταν κάθε είδους γιορτή και τελετή όπως γάμοι και βαφτίσια.
Καλό καθημερινό : Ονομαζόταν το δωμάτιο στο οποίο κοιμόντουσαν τα αγόρια ή σε διαφορετική περίπτωση οι ηλικιωμένοι. Εκεί βρίσκεται και ένα τζάκι που το συναντάμε μόνο σε πόλεις της Ηπείρου και της Μακεδονίας.
Κρεβατοκάμαρα ζεύγους : Ονομαζόταν το δωμάτιο του ζευγαριού. Τις κρύες νύχτες του χειμώνα υποδέχονταν εκεί φίλους ή συγγενείς, επειδή είχε περισσότερη ζέστη αφού είχε δικό του τζάκι. Επίσης ο τοίχος καλύπτεται από μια εντυπωσιακή τοιχογραφία της Κωνσταντινούπολης.
Δωμάτιο αργαλειού : Όπου βρισκόταν ο αργαλειός που δούλευαν οι εξειδικευμένες γυναίκες και έφτιαχναν κουβέρτες, κιλίμια, υφαντά και μοκέτες όλα με φυσικά χρώματα.
Δωμάτιο υποδοχής καλή κάμαρα: Όπου οι γυναίκες, που δεν επιτρεπόταν να βγουν έξω, κάθονταν εκεί. Επίσης όταν ένα κορίτσι έφτανε σε ηλικία γάμου, με προξενιό έφερναν τον γαμπρό. Σε αυτό το δωμάτιο ο γαμπρός και οι συγγενείς του κάθονταν, η κοπέλα τον παρατηρούσε από ένα παραθυράκι στον τοίχο, ενώ η μητέρα από μία τρύπα. Αν τον ενέκριναν του πρόσφεραν καφέ γλυκό και αν όχι καφέ πικρό.
Αυλή
Στην αυλή υπάρχει ένα παραδοσιακό καστοριανό καράβι που με αυτό μετακινούνταν στις γύρω περιοχές. Ακόμα στην αυλή κάθε σπιτιού υπάρχει ένα πηγάδι. Όπως επίσης και ένα αποστακτήριο, που παρήγαν το δικό τους κρασί.
Μαγειρειό ή κουζίνα : Εκεί οι νοικοκυρές μαγείρευαν το καθημερινό φαγητό για την οικογένεια τους. Ο χώρος περιλαμβάνει εσωτερικό και εξωτερικό φούρνο για τον χειμώνα και το καλοκαίρι αντίστοιχα όπως και πολλές πιατοθήκες αλλά και χώρο για να κόβουν τα κρέατα.
Τα σπίτια
Γενικά το πάτωμα των σπιτιών γινόταν με πέτρα, όπως και οι τοίχοι, με την διαφορά ότι είχαν ενδιάμεσα ξύλο: έτσι διατηρούνταν τα τρόφιμα στα κελάρια σε χαμηλή θερμοκρασία. Ο πρώτος όροφος ήταν φτιαγμένος με λάσπη, άχυρο, ενδιάμεσα ξύλο και μαλλί από γίδα για να έχει λιγότερο κρύο το χειμώνα και πιο λίγη ζέστη το καλοκαίρι. Τα περισσότερα σπίτια είχαν φρουριακή δομή, δηλαδή έξω σίδερα και μέσα τα παντζούρια λόγω της τουρκικής απειλής. Τέλος, η οικονομική ευχέρεια κάθε οικογένειας φαινόταν από τα βιτρό στα παράθυρα, αλλά και από τις τοιχογραφίες που, στην περίπτωση του Λαογραφικού Μουσείου Καστοριάς, ασβεστώθηκαν μετά από εντολή γιατρών για να προλάβουν τη φυματίωση.
Κτήριο
Το κτήριο χτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από έναν γουνέμπορα, αλλά πουλήθηκε στην οικογένεια Χοντρογιάννη, όπου έγινε γαμπρός ο Νεράτζης Αϊβάζης. Το αρχοντικό ανήκε στην οικογένεια Αϊβάζη μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '60, οπότε πουλήθηκε στον δήμο Καστοριάς. Ένας ιατρός, ένας δικηγόρος και ο Πιστικός άνοιξαν έναν λογαριασμό στην τράπεζα, ώστε με τη βοήθεια όλων να μαζευτούν τα χρήματα που χρειάζονταν για τον εμπλουτισμό του μουσείου. Πολλοί άνθρωποι προσέφεραν αντικείμενα για να σχηματιστεί η τελική μορφή του μουσείου.
Το μουσείο από συστάσεώς είναι υπό την αιγίδα και φροντίδα του Μουσικοφιλολογικού Συλλόγου ΄΄ΑΡΜΟΝΙΑ΄΄ Καστοριάς.
