Η Ιωάννα της Καστίλης ή Ιωάννα η Τρελή (ισπανικά: Juana I de Castilla ή Juana la Loca, 6 Νοεμβρίου1479 – 12 Απριλίου1555) ήταν Βασίλισσα της Καστίλης (1504 - 1555), Βασίλισσα της Αραγωνίας και Βασίλισσα της Βαλένθια (1516 - 1555). Παντρεύτηκε τον αρχιδούκα της Αυστρίας από τον Οίκο των ΑψβούργωνΦίλιππο τον Ωραίο (20 Οκτωβρίου 1496).[1] Όταν πέθαναν πρόωρα ο αδελφός της Ιωάννης των Αστουριών (1497), η αδελφή της Ισαβέλλα της Αραγωνίας, βασίλισσα της Πορτογαλίας (1498) και το βρέφος ανεψιός της Μιγκουέλ ντα Παζ η Ιωάννα έγινε διάδοχος στο Στέμμα της Καστίλης και της Αραγωνίας. Με τον θάνατο της μητέρας της Ισαβέλλας έγινε βασίλισσα της Καστίλης (1504), ο πατέρας της την ανακύρηξε Διοικητή και Κυβερνήτη της Καστίλης.[2] Ο σύζυγος της αρχιδούκας Φίλιππος ανακηρύχτηκε βασιλεύς της Καστίλης (1506) αλλά πέθανε πρόωρα την ίδια χρονιά. Παρά το γεγονός ότι η ίδια ήταν η πραγματική κληρονόμος δεν κυβέρνησε ποτέ, ο πατέρας της την έθεσε σε περιορισμό λόγω της παραφροσύνης της και κυβέρνησε ο ίδιος μέχρι τον δικό του θάνατο (1516). Τον διαδέχθηκε ο εγγονός του και γιος της Ιωάννας Κάρολος E΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η ίδια παρέμεινε σε περιορισμό μέχρι τον θάνατο της υπέργηρη και πάντοτε παράφρων. Με τον θάνατο της (1555) έγινε Προσωπική ένωση της Ισπανίας με την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο Κάρολος Κουίντος ως Κάρολος Ε΄ καταγράφεται ως βασιλιάς της Καστίλης και της Αραγωνίας.
Σε ηλικία 16 ετών η Ιωάννα αρραβωνιάστηκε τον 18χρονο πρίγκιπα Φίλιππο της Αυστρίας στις Κάτω Χώρες. Οι γονείς του ήταν ο Μαξιμιλιανός Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και η πρώτη του σύζυγος Μαρία της Βουργουνδίας, με τον γάμο αυτό συμμάχησαν δύο από τους κορυφαίους Ευρωπαικούς βασιλικούς Οίκους, ο Οίκος των Αψβούργων και ο Οίκος της Τρασταμάρα. Ο γάμος με τον Φίλιππο έγινε στο κάστρο της Βαγιαδολίδ, εκεί είχαν παντρευτεί μυστικά οι γονείς της (1469). Τον Αύγουστο του 1496 αναχώρησε για τον Βισκαϊκό, από τότε είδε μόνο μια φορά την αδελφή της Αικατερίνη, χήρα πριγκίπισσα της Ουαλίας (1506). Η Ιωάννα έφτασε στη Φλάνδρα, περιοχή που περιείχε τις σημερινές χώρες Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο (22 Αυγούστου 1496). Ο επίσημος γάμος της έγινε στη Λιρ βόρεια από τις σημερινές Βρυξέλλες (20 Οκτωβρίου 1496).[1] Την περίοδο 1498 - 1507 έκαναν 6 παιδιά, 2 γιους και 4 κόρες που έγιναν όλοι αυτοκράτορες ή βασιλείς. Οι πρόωροι θάνατοι των δύο μεγαλύτερων αδελφών της και των νεογέννητων παιδιών τους την έκανε διάδοχο των Ισπανικών βασιλείων. Τα Κορτές του Τόρο αναγνώρισαν την Ιωάννα και τον σύζυγο της Φίλιππο ως διαδόχους στον θρόνο της Καστίλης, πήρε τον τίτλο της "πριγκίπισσας των Αστουριών" που παραπέμπει στον διάδοχο για τον θρόνο της Καστίλης.[4] Το Κοινοβούλιο της Αραγωνίας συνεκλήθη στη Σαραγόσα για να ορκιστεί πίστη στην Ιωάννα ως διάδοχο (1502). Ο Φίλιππος, η Ιωάννα και η αυλή τους ταξίδευσαν στο Τολέδο για να ορκιστεί η Ιωάννα στο Κοινοβούλιο της Καστίλης πριγκίπισσα των Αστουριών, τίτλος που αντιστοιχεί στη διαδοχή του θρόνου της Καστίλης. Ο Φίλιππος με την αυλή του αναχώρησαν την επόμενη χρονιά για τις Κάτω Χώρες, η Ιωάννα που ήταν έγκυος παρέμεινε στη Μαδρίτη όπου γεννήθηκε το τέταρτο παιδί τους, ο μετέπειτα Φερδινάνδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Με τον θάνατο της μητέρας της (1504) η Ιωάννα έγινε βασίλισσα της Καστίλης και ο σύζυγος της Φίλιππος συμβασιλέας στο όνομα της (1506). Ο πατέρας της Φερδινάνδος έχασε τον θρόνο της Καστίλης αν και η διαθήκη της συζύγου του Ισαβέλλας του επέτρεπε να είναι συμβασιλέας μέχρι τη χρονιά που ο γιος και διάδοχος της Ιωάννας θα φτάσει σε ηλικία 20 ετών.[5]
Ο Φερδινάνδος το αρνήθηκε και έκοψε (1505) νομίσματα με την επιγραφή "Φερδινάνδος και Ιωάννα, βασιλείς της Καστίλης, της Λεόν και της Αραγωνίας". Το Κοινοβούλιο πείστηκε ότι η Ιωάννα δεν μπορούσε να κυβερνήσει μόνη της και διόρισε τον πατέρα της Φερδινάνδο ως κηδεμόνα και συμβασιλέα. O σύζυγος της Φίλιππος αρνήθηκε να δεχτεί την προσβολή του πεθερού του και έκοψε νομίσματα με την επιγραφή "Φίλιππος και Ιωάννα, βασιλεύς και βασίλισσα της Καστίλης, της Λεόν και αρχιδούξ της Αυστρίας".[6] Ο Φερσινάνδος σε απάντηση έκανε νέο γάμο με τη Ζερμαίν της Φουά ανεψιά του Λουδοβίκου ΙΒ΄ της Γαλλίας με ελπίδες να αποκτήσει διάδοχο για τους θρόνους της Αραγωνίας και της Καστίλης.[7] Ο πεθερός της Μαξιμιλιανός επισκέφτηκε μυστικά το ζεύγος στις Κάτω Χώρες (24 Αυγούστου 1505), η Ιωάννα τον δέχτηκε θερμά και ο ίδιος προσπάθησε να συμφιλιώσει το ζεύγος και να τους πείσει ότι μόνο ενωμένοι μπορούν να κυβερνήσουν με επιτυχία. Η Ιωάννα συμφώνησε αλλά όταν ο Φίλιππος προσπάθησε να κερδίσει την αριστοκρατία της Καστίλης η Ιωάννα αρνήθηκε ξανά να στραφεί εναντίον του πατέρα της.[8][9][10] Το ζεύγος αποφάσισε να μεταβεί στα τέλη του 1505 στην Καστίλη, πριν την αναχώρηση η Ιωάννα αρνήθηκε να δεχτεί να τους ακολουθήσει ένα πλοίο με γυναίκες συνοδούς από φόβο μήπως ο Φίλιππος την απατήσει. Η πράξη αυτή χρησιμοποιήθηκε τόσο από τον σύζυγο όσο και από τον πατέρα της για την προπαγάνδα εναντίον της. Το πλοίο τους αναχώρησε από τη Φλάνδρα (10 Ιανουαρίου 1506) και ναυάγησε στις Αγγλικές ακτές όπου τους υποδέχθηκαν στο Κάστρο του Ουίνδσορ ο μελλοντικός Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας που είχε παντρευτεί την αδελφή της Ιωάννας Αικατερίνη της Αραγονίας. Το ζεύγος αναχώρησε για την Καστίλη όταν αναμενόταν ο εμφύλιος, ο Φίλιππος ήταν έτοιμος να εξηγήρει τους ευγενείς της Καστίλης εναντίον του πεθερού του. Ο Φερδινάνδος ωστόσο συνάντησε μυστικά τον Φίλιππο (27 Ιουνίου 1506), προς μεγάλη του έκπληξη του δήλωσε ότι θα αποσυρθεί ο ίδιος στην Αραγωνία και θα παραδώσει το Βασίλειο της Καστίλης στα "αγαπημένα του παιδιά". Σε δεύτερη συμφωνία ο Φίλιππος και ο Φερδινάνδος συμφώνησαν να αποκλείσουν την Ιωάννα από τη διακυβέρνηση λόγω του άστατου χαρακτήρα της. Την επόμενη μέρα αρνήθηκε να αναγνωρίσει ο Φερδινάνδος την τελευταία συμφωνία με τη δικαιολογία ότι έχει και η Ιωάννα κληρονομικά δικαιώματα να κυβερνήσει, σε 15 μέρες ωστόσο αναχώρησε οριστικά αφήνοντας τον Φίλιππο να κυβερνήσει σύμφωνα με την κρίση του.[7] Τα Κορτές συγκλήθηκαν στη Βαγιαδολίδ, ορκίστηκαν πίστη στον Φίλιππο, την Ιωάννα και αναγνώρισαν τον διάδοχο τους Κάρολο (9 Ιουλίου 1506).[11] Η βασιλεία τους κράτησε μόνο λίγους μήνες, ο Φίλιππος αρρώστησε και πέθανε από τυφοειδή πυρετό στο Μπούργος μέσα σε 5 μέρες.[12]
Κάποιες σκόρπιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ίσως δηλητηριάστηκε από τον πεθερό του Φερδινάνδο.[13] Η Ιωάννα ήταν τότε έγκυος στο έκτο τους παιδί την Αικατερίνη που έγινε βασίλισσα της Πορτογαλίας.
Χηρεία
Ο θάνατος του πολυαγαπημένου συζύγου της τη συντάραξε ψυχολογικά (λέγεται ότι η ήδη ευαίσθητη ψυχολογικά Ιωάννα κατέρρευσε μετά από αυτό). Μετά από την ψυχολογική της κατάρρευση τα Κορτές της Καστίλλης αναγνώρισαν ως συμβασιλέα-αντιβασιλέα τον Φερδινάνδο, ο οποίος περιόρισε την κόρη του στο κάστρο της Τορδεσίγιας, όπου θα περάσει τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής της. Μετά τον θάνατό του Φερδινάνδου η εξουσία θα περάσει στον Κάρολο Α΄, ο οποίος θα επισκεφθεί τη μητέρα του, χωρίς όμως να την απελευθερώσει. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης των Κομουνέρος (Πόλεμος των Κοινοτήτων), το 1520 οι επαναστάτες θα καταλάβουν το κάστρο και θα ανακηρύξουν την Ιωάννα μοναδική βασίλισσα. Μετά την κατάπνιξη της επανάστασης η Ιωάννα θα περιοριστεί και θα τεθεί σε αυστηρή επιτήρηση μέχρι τον θάνατό της. Αν και λέγεται ότι έπασχε από σχιζοφρένεια, δεδομένου ότι υπήρξε πιόνι στα χέρια του πατέρα, του συζύγου και του γιου της δεν μπορεί να είναι σίγουρο σε ποιο βαθμό η ψυχολογική της υγεία ήταν διαταραγμένη.
Απεβίωσε στις 12 Απριλίου1555 στο κάστρο της Τορδεσίγιας. Με τον θάνατό της χάθηκε και ο τελευταίος γόνος των αυτοχθόνων Ισπανών Βασιλέων.
Οικογένεια
Παντρεύτηκε το 1496 τον Φίλιππο Α΄ των Αψβούργων δούκα των Κάτω Χωρών & της Βουργουνδίας, που με τον γάμο του έγινε βασιλιάς της Καστίλης. Είχε τέκνα:
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
