Η Ιερά Μονή Θάρρι είναι μοναστήρι αφιερωμένο στον αρχάγγελο Μιχαήλ[σημ. 1] και βρίσκεται στο νησί της Ρόδου. Είναι κοντά στο κέντρο του νησιού, στα νοτιοδυτικά του χωριού Λάερμα, από το οποίο απέχει περίπου 4 χλμ και σε απόσταση περίπου 64 χλμ από την πόλη της Ρόδου. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά προσκυνήματα της Ρόδου, γεγονός που αντικατοπτρίζεται από την ύπαρξη των βαφτιστικών ονομάτων Θαρινός/Θαρινή ή Θαρενός/Θαρενή[σημ. 2], που απαντώνται στο νησί.
Η μονή δεσπόζει σε έναν λόφο, ανάμεσα στο πυκνό καταπράσινο δάσος. Η ομορφιά του τόπου προσφέρει γαλήνη και ηρεμία στον επισκέπτη· γεγονός που καταδεικνύεται από την εξής χαρακτηριστική φράση: «Όποιος δεν επήγε στο Θάρρι, τον κόσμο δεν εχάρει».
Ο ναός, στη μορφή που σώζεται σήμερα, χρονολογείται στη βυζαντινή περίοδο και πιο συγκεκριμένα στον 12ο/13ο αιώνα. Πέρα από το καθολικό της μονής που είναι αφιερωμένο στον αρχάγγελο Μιχαήλ, στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχουν τα παρεκκλήσια του αγίου Ελευθερίου, του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και του αγίου Νεκτάριου. Στις μέρες μας, στο κοινόβιο της μονής διαβιεί μια ανδρική αδελφότητα μοναχών με ηγούμενο τον αρχιμανδρίτη Νεκτάριο Πόκια.
Ετυμολογία ονόματος
Η λαϊκή παράδοση αφηγείται την εξής ιστορία: Κάποτε, η κόρη ενός βυζαντινού αυτοκράτορα που έπασχε από θανάσιμη ασθένεια κατέφθασε από την Κωνσταντινούπολη στη Ρόδο. Το πλοίο της προσάραξε στο λιμάνι της Λίνδου και από εκεί μεταφέρθηκε στην περιοχή του Θαρρίου. Ένα βράδυ είδε στον ύπνο της τον αρχάγγελο Μιχαήλ που της είπε «Θάρσει, θα γίνεις καλά». Το νερό της πηγής που υπήρχε εκεί[σημ. 3] και η φύση βοήθησαν να θεραπευτεί. Θέλοντας να ευχαριστήσει τον αρχάγγελο αποφάσισε να φτιάξει μια μονή προς τιμήν του. Για να προσδιορίσει το μέγεθος της μονής, πέταξε το δαχτυλίδι της με όλη της τη δύναμη. Τότε, όλοι άρχισαν να ψάχνουν το δακτυλίδι, λέγοντας ο ένας «θαρρώ πως έπεσε εδώ» και ο άλλος «θαρρώ πως έπεσε εκεί». Και έτσι λέγεται πως το όνομα Θάρρι προέκυψε από τη λέξη θαρρώ που έλεγαν όσοι έψαχναν το δακτυλίδι.
Άλλη ερμηνεία λέει πως η λέξη Θάρρι προέρχεται από την προτροπή του αρχάγγελου «Θάρσει, θα γίνεις καλά» καθώς η προστακτική του ενεστώτα του αρχαίου ρήματος είναι θαρρῶ/θαρσῶ<θάρρει (= έχε θάρρος).
Δυο άλλες ερμηνείες, πιο σύγχρονες αναφέρουν: η μια, πως το όνομα Θάρι[σημ. 4] αποτελεί εξέλιξη της λέξης λιθάρι, ερμηνεία που συνδέεται με την ύπαρξη δύο μεγαλιθικών μνημείων στα βορειοδυτικά της μονής. Η δεύτερη, θεωρεί πιθανό το όνομα να είναι προελληνικό, όπως αρκετά τοπωνύμια της Ρόδου που σχετίζονται συνήθως με αρχαίες θέσεις.
Ιστορία
Υπάρχουν ενδείξεις πως, στα προχριστιανικά χρόνια, στον χώρο αυτό υπήρχε ναός του θεού Απόλλωνα, πάνω στα ερείπια του οποίου χτίστηκε, κατά τον 5ο αιώνα, παλαιοχριστιανική βασιλική εκκλησία. Ο υπάρχων ναός που είναι αφιερωμένος στον αρχάγγελο Μιχαήλ, χρονολογείται μεταξύ 9ου και 11ου αιώνα και είχε ξύλινη στέγη. Κατά τον 12ο ή στις αρχές του 13ου αιώνα έγιναν οι πιο δραστικές μετασκευές, διαμορφώνοντας τον αρχιτεκτονικό τύπο του ναού σε ελεύθερο σταυρό με τρούλο με εγγεγραμμένο το βραχύ ανατολικό σκέλος και εκτεταμένο το δυτικό.
Ο ναός προκαλεί ενδιαφέρον και για τις τοιχογραφίες του, που χρονολογούνται από τον 12ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Στα σπαράγματα των τοιχογραφιών στα ανατολικά του ναού έχει εντοπιστεί η ανεικονική διακόσμηση της ξυλοστεγής βασιλικής εκκλησίας. Χρονολογούμενες στα τέλη του 12ου αιώνα είναι οι τοιχογραφίες δυο ολόσωμων Ιεραρχών, του αγίου Ελευθερίου και του αγίου Γρηγορίου του Ακραγαντινού, που βρέθηκαν στο εσωτερικό του ιερού βήματος. Το 1971 αποτοιχίστηκαν και πλέον φυλάσσονται στη Βυζαντινή συλλογή του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου στη Ρόδο.
Στο πρώτο μισό του 13ου αιώνα χρονολογείται η τοιχογραφία που εκτείνεται από το ιερό μέχρι τον τρούλο. Στην κορυφή εικονίζονται ο Παντοκράτορας και στους δυο ομόκεντρους κύκλους οι άγγελοι προσκυνούντες στον Θρόνο. Στο νότιο και βόρειο τοίχος απεικονίζονται ο Ιερός Νιπτήρας και ο Μυστικός δείπνος αντίστοιχα, ενώ στην καμάρα εικονίζονται: ανατολικά τρία θαύματα του Χριστού: οι Ιάσεις του εκ γενετής τυφλού, του παραλυτικού της Βηθεσδά και των δέκα λεπρών, η Σαμαρείτις και δυτικά η Ανάληψη.
Στις επόμενες φάσεις αποκαλύφθηκαν ελάχιστες τοιχογραφίες, όπου απεικονίζονται κάποιοι Άγιοι από τον 14ο μέχρι τον 18ο αιώνα. Ο αρχάγγελος Μιχαήλ τιμάται σε τοιχογραφία επιβλητικού μεγέθους, κατεστραμμένη στο μεγαλύτερο μέγεθός της, με την σημαντική επιγραφή «[Ο ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑ]ΗΛ Ο ΘΑΡΙΝΟΣ» (μόνο μερικώς σωζόμενη). Για την διατήρησή των τοιχογραφιών κρίθηκε απαραίτητη η συντήρησή τους, που έγινε το 1965 και το 1966.
Θεωρείται πως τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα υπήρξε μοναστική κοινότητα στο Θάρρι, όμως από το βυζαντινό μοναστηριακό συγκρότημα διασώθηκε μόνο το καθολικό (ο ναός του αρχαγγέλου Μιχαήλ). Ο παλαιότερος γνωστός ηγούμενος της μονής είναι ο μοναχός Γρηγόριος (†1473). Η μονή είχε μια διαχρονική παρουσία μέχρι τον 20ο αιώνα. Μετά την κοίμηση του ηγουμένου Ιγνάτιου (†1916), η μονή περιήλθε σε παρακμή και εγκαταλείφθηκε.
Η αναβίωση ήρθε το 1989, όταν ηγούμενος ανέλαβε ο, τότε, αρχιμανδρίτης Αμφιλόχιος Τσούκος. Έκτοτε, έχει γίνει εκτενής προσπάθεια επισκευών, επεκτάσεων και εξωραϊσμού του περιβάλλοντα χώρου του ναού, που σήμερα πλαισιώνεται από το ηγουμενείο, την τραπεζαρία, το μαγειρείο, τον ξενώνα, καθώς και τις εγκαταστάσεις του τηλεοπτικού σταθμού. Τέλος, επί ηγουμενίας του Αμφιλόχιου οικοδομήθηκε, περίπου 150 μ νοτιοδυτικά του καθολικού, το κοινοβιακό συγκρότημα με πυρήνα τον ναό του αγίου Ελευθερίου.
Πανηγύρεις
Η μονή Θάρρι πανηγυρίζει στις 8 Νοεμβρίου τη Σύναξη των Αρχαγγέλων, στις 21 Μαΐου την εορτή των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και στις 15 Δεκεμβρίου την εορτή του αγίου Ελευθερίου.
Έκθεση και πωλητήριο
Στον αύλειο χώρο της μονής λειτουργεί έκθεση στην οποία παρουσιάζονται ιερά σκεύη συνδεδεμένα με τον θρησκευτικό βίο, άμφια, λειτουργικά βιβλία, αλλά και ξύλινες φορητές εικόνες. Στα δυτικά του καθολικού υπάρχει και πωλητήριο, από όπου οι επισκέπτες μπορούν να προμηθευτούν ενθύμια, όπως βιβλία, κομποσκοίνια, εικόνες και άλλα εκκλησιαστικά είδη.
Η ραδιοτηλεόραση ΘΑΡΡΙ
Στον χώρο της μονής διατηρούνται οι εγκαταστάσεις του ραδιοφωνικού σταθμού ΘΑΡΡΙ 104 και 106.5 και του τηλεοπτικού σταθμού Τηλεόραση ΘΑΡΡΙ, που προβάλει θέματα εκκλησιαστικού περιεχομένου, κοινωνικά θέματα, θέματα της τοπικής και γενικά της ελληνικής παράδοσης και λαογραφίας. Το κανάλι ιδρύθηκε και πρωτοεξέπεμψε με πρωτοβουλία του πρώην ηγούμενου της μονής Γέροντα Αμφιλόχιου Τσούκου στις 29 Δεκεμβρίου 1995, με χρηματοδότηση των ευεργετών Μιχαήλ Καβάσιλα και Ανδρέα Χρυσοχού, υπό τις ευλογίες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του μακαριστού Μητροπολίτη Ρόδου κ. Απόστολου.
Με την απόφαση της 24ης Ιουλίου 2014 με αριθμό πρωτοκόλλου 728/12 της ΕΕΤΤ ζητήθηκε η διακοπή λειτουργίας του σταθμού, επ' απειλή επιβολής χρηματικού προστίμου 38.000 €.[1] Έτσι, ο σταθμός σταμάτησε να εκπέμπει στις 12 Αυγούστου 2014, μετά από 19 χρόνια λειτουργίας. Χάρη όμως, στη δωρεά της ψηφιακής συχνότητας του τηλεοπτικού σταθμού Ρόδος TV4 από τον επιχειρηματία κ. Σάββα Κάτρη, ο σταθμός άρχισε να επαναλειτουργεί από την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2015[2], υπό την πνευματική καθοδήγηση του Μητροπολίτη Ρόδου κ. Κυρίλλου.
Βιβλιοπωλείο
Στην πόλη της Ρόδου, στην οδό Χατζηαγγέλου αρ. 2, λειτουργεί και το βιβλιοπωλείο Θάρρι που εμπορεύεται βιβλία και εκκλησιαστικά είδη.
Υποσημειώσεις
- ↑ Για αυτό ονομάζεται επίσης και: Ιερά Μονή Ταξιάρχη/Αρχάγγελου Μιχαήλ του Θάρρι, ή Ιερά Μονή Ταξιάρχη/Αρχάγγελου Μιχαήλ Θαρρινού/Θαρρενού.
- ↑ Τα ονόματα αυτά συνήθως γράφονται με ένα ρ λόγω της εναλλακτικής γραφής της λέξης Θάρρι ως Θάρι· ωστόσο, υπάρχουν και στη μορφή Θαρρινός/Θαρρινή ή Θαρρενός/Θαρρενή.
- ↑ Έξω από τον περίβολο, στα νοτιοδυτικά του ναού και σε απόσταση περίπου 100 μ, υπάρχει πηγή που πιστεύεται πως είναι αυτή που αναφέρει η λαϊκή παράδοση και το τρεχούμενο νερό της θεωρείται αγίασμα.
- ↑ Η γραφή Θάρρι και Θάρι θεωρούνται εξίσου σωστές.
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
