Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 19/01/2019.
Η Ιερά Μονή της Αναλήψεως του Σωτήρος βρίσκεται κτισμένη στα δυτικά του χωριού Συκιά Ελασσόνας σε απόσταση 3 χλμ. από αυτό και δίπλα στο προσφυγικό συνοικισμό Ανάληψη. Το όνομα της Μονής είναι Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Αναλήψεως, αλλά πανηγυρίζει την ημέρα της Αναλήψεως του Σωτήρος. Η Ιερά Μονή ιδρύθηκε το 1650 από τους μοναχούς Ιωακείμ και Ιωάννη και από τοv ιερομόναχο Διονύσιο επί αρχιερατείας Αρχιεπισκόπου Ελασσόνας Γερμανού. Για την κτίση της Μονής μας πληροφορεί επιγραφή του υπέρθυρου της δυτικής θύρας του Καθολικού, καθώς και από μαρτυρία του Γάλλου περιηγητή Heuzey το 1858 που βρήκε την επιγραφή σε καλή κατάσταση. Ήταν ανδρώα από την ίδρυση της. Το 1932 έπαψε να λειτουργεί, αλλά από το 1988 εγκαταστάθηκε γυναικεία αδελφότητα. Σήμερα έχουν ανακαινισθεί οι χώροι της Μονής.
Αρχιτεκτονική
Τα κτίρια είναι περιμετρικά, ενώ στο κέντρο βρίσκεται το καθολικό και περιβάλλεται από τετράγωνο περίβολο. Η είσοδος στο νότιο μέρος είναι πρόσφατα κατασκευασμένη και εκεί βρίσκεται ένας βαρύς πέτρινος πυλώνας – καμπαναριό με βαθιά καμάρα. Εσωτερικά υπάρχει η αυλή και στη δεξιά πλευρά ένα διώροφο οίκημα με τα κελιά των μοναχών. Αριστερά είναι το αρχονταρίκι. Στη δυτική πλευρά ο περίβολος κλείνει με τους ξενώνες, που τους χαρακτηρίζει η λιτότητα.
Το καθολικό
Το καθολικό που είναι στο κέντρο της εσωτερικής αυλής είναι από αρχιτεκτονική πλευρά, αθωνικού τύπου δηλαδή σταυροειδής εγγεγραμμένος με πλάγιους χορούς. Στο δυτικό τμήμα και σε μέρος του νοτίου, προσκολλήθηκε μεταγενέστερο κτίριο, το οποίο σήμερα χρησιμεύει ως νάρθηκας, με πρόπυλα στη δυτική και νότια θύρα του. Στο άκρο του νάρθηκα υπάρχει το παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής, με το μικρό φρέαρ του αγιάσματος.
Ο τρούλος είναι οκταγωνικός, κτισμένος εξ’ ολοκλήρου από πλίνθους. Οι πλάγιοι χώροι είναι ημικυκλικοί και εξωτερικά τρίπλευροι. Οι μικρές κόγχες της προθέσεως και του διακονικού, στο Ιερό Βήμα, καλύπτεται εσωτερικά από την στέγη. Ο χώρος του Ιερού Βήματος οριοθετείται από δυο πεσσούς και από ξυλόγλυπτο τέμπλο που οπτικά το απομονώνει από τον κυρίως ναό. Ο κυρίως ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη από δύο σειρές κίονες, τρεις σε κάθε σειρά. Οι δύο πρώτοι από την δυτική είσοδο του ναού είναι μαρμάρινοι. Οι κίονες, στο επάνω μέρος, καταλήγουν σε παράλληλα επίπεδα κιονόκρανα χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση, εξασφαλίζοντας έτσι την ευστάθεια του κτιρίου, ενώ ο τρούλος, στην εσωτερική του βάση κοσμείται από διπλή οδοντωτή ταινία από πλίνθους. Εσωτερικά το Καθολικό κοσμείται από το ξυλόγλυπτο τέμπλο, αγνώστου τεχνίτη. Κατασκευάστηκε σύμφωνα με το βυζαντινό τύπο, εκτείνεται σε όλο το πλάτος και είναι απλό στην διάρθρωση του. Είναι ολοκληρωμένο χρυσωμένο και η διακόσμηση του έγινε με διάτρητη τεχνική και αφαίρεση βάθους. Είναι έργα του 1976, επί ηγουμένου Κω/νου Μοναχού.
Οι δεσποτικές εικόνες του τέμπλου αγιογραφήθηκαν το 1978, δια χειρός Αστερίου εκ Καλαρρυτών Ιωαννίνων.
Οι τοιχογραφίες της Μονής
Το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών έχει επικαλυφθεί με κονίαμα. Στο βόρειο και νότιο τοίχο υπάρχουν ολόσωμες παραστάσεις Αγίων. Η αγιογράφηση του Καθολικού έγινε το 1650. Στην κεντρική κόγχη του ιερού βήματος κυριαρχεί η Πλατυτέρα, η Μετάδοση και η Θεία Μετάληψη, μορφές Ιεραρχών, η φιλοξενία του Αβραάμ και οι Προφήτες. Το πάνω μέρος της Προθέσεως καλύπτει η Άκρα Ταπείνωση, με τα σύμβολα του Πάθους. Στον ανατολικό τοίχο ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, η ψηλάφηση του Θωμά, οι Μυροφόρες και ‘ο Παλαιός των ημερών’. Στον θόλο βρίσκεται ο Παντοκράτωρ και περιμετρικά η Αγγελική Λειτουργία, ενώ στα τρίγωνα που στηρίζουν τον θόλο βρίσκονται οι τέσσερις Ευαγγελιστές. Στο νοτιανατολικό άκρο του εξωνάρθηκα του καθολικού υπάρχει το αγίασμα, που έχει την μορφή παρεκκλησίου. Το μικρό αυτό παρεκκλήσι σχετίζεται με την αγιαστική δύναμη του ύδατος που αντλείται απ’ το μικρό φρέαρ. Κατά την παράδοση το πηγάδι αυτό γέμιζε μόνο την παραμονή και την ημέρα της Εορτής ενώ τον υπόλοιπο χρόνο ήταν ξερό. Στην σημερινή εποχή όμως είναι γεμάτο όλο το χρόνο.
Η προσφορά της Μονής
Η Μονή διέθετε μεγάλη περιουσία από δωρεές και κληρονομήσεις επί Τουρκοκρατίας και βοήθησε πολύ στην εκπαίδευση των νέων, την εποχή εκείνη. Αρχικά λειτουργούσε κρυφό σχολείο εντός της Μονής. Αργότερα η ίδια χρηματοδότησε την ανέγερση δημοτικού σχολείου στο χωριό Συκιά και κάλυπτε τα λειτουργικά έξοδα και τον μισθό του δασκάλου. Η Μονή αποτελούσε τόπο προσκυνήματος και για ανθρώπους που ήταν βασανισμένοι ή προσπαθούσαν να γιατρευτούν από αρρώστιες. Το μοναστήρι στήριξε τους αγώνες του έθνους εναντίoν των Τούρκων και στον Μακεδονικό Αγώνα, προσφέροντας στους αγωνιστές υλική βοήθεια και ηθική στήριξη, καθώς και στην Μικρασιάτικη καταστροφή με την υποδοχή των προσφύγων.
Πηγές
Λάζαρης Κω/νος, Προσκύνημα στην ιερά Μονή Αναλήψεως του Σωτήρος Συκέας Ελασσόνας, Ελασσόνα 1999
Η Ιερά Μητρόπολις Ελασσόνας, Οι ενορίες, οι Ιερές Μονές και τα κειμήλια τους, 2007
