Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ (Иван Александър, αρχική γραφή: ІѠАНЪ АЛЄѮАНдРЪ[1], 1301 - 17 Φεβρουαρίου1371) γνωστός και ως Ιωάννης-Αλέξανδρος[2] ήταν τσάρος της Βουλγαρίας από το 1331 ως το 1371[3] κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη. Πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου1371. Η μακρά βασιλεία του Ιβάν-Αλεξάνταρ θεωρείται μεταβατική περίοδος στη μεσαιωνική Βουλγαρική ιστορία.
Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ξεκίνησε τη βασιλεία του αντιμετωπίζοντας τα εσωτερικά προβλήματα και τις εξωτερικές απειλές από τους γείτονες της Βουλγαρίας: τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τη Σερβία. Οδήγησε το κράτος του σε οικονομική ανάκαμψη και πολιτιστική και θρησκευτική αναγέννηση.[4]
Δεν κατάφερε όμως αργότερα να αντεπεξέλθει στις αυξανόμενες επιδρομές των Οθωμανών, στις επιδρομές των Ούγγρων από τα βορειοδυτικά και στη Μαύρη Πανώλη.[3] Σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα, μοίρασε τη χώρα στους γιους του,[5][6] αναγκάζοντάς την έτσι να αντιμετωπίσει την επαπειλούμενη Οθωμανική κατάκτηση αδυνατισμένη και διαιρεμένη.[3][6]
Πρώτα χρόνια της βασιλείας του
Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν γιος του Σρατσιμίρδεσπότη του Κραν και της Κεράτσας Πετρίτσας, που ήταν αδελφή του Μιχαήλ Γ΄ Σισμάν.[7] Έτσι ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν ανιψιός του Μιχαήλ Γ΄.[4][5] Από τη μεριά του πατέρα του, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ κατάγονταν από τον Οίκο των Ασέν.[4][5] Το 1330 ο Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν και ο ίδιος δεσπότης και κυβερνούσε την πόλη του Λόβετς. Μαζί με τον πατέρα του και τον πεθερό του Μπασαράμπ Α΄ πρίγκιπα της Βλαχίας πολέμησε εναντίον των Σέρβων το 1330 στη Μάχη του Μπελμπάζντ στο σημερινό Κιουστεντίλ, στην οποία η Βουλγαρία ηττήθηκε. Η ήττα σε συνδυασμό με τις σχέσεις της Βουλγαρίας με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που χειροτέρευαν, επιτάχυνε την εσωτερική κρίση που είχε ήδη επιδεινωθεί από μία Βυζαντινή εισβολή. Ένα πραξικόπημα έδιωξε τον Ιβάν Στέφαν της Βουλγαρίας από την πρωτεύουσα Τάρνοβο το 1331 και οι συνωμότες τοποθέτησαν τον Ιβάν-Αλεξάνταρ στον θρόνο.[8]
Ο νέος άρχοντας άρχισε να εδραιώνει τη θέση του κατακτώντας περιοχές, που πρόσφατα είχαν καταληφθεί από τους Βυζαντινούς. Το 1331 ο Ιβάν-Αλεξάνταρ εκστράτευσε στην περιοχή της Αδριανούπολης και επανακατέκτησε τη νοτιοανατολική Θράκη.[4][5] Εν τω μεταξύ ο Στέφανος-Ούρος Δ΄ Δουσάν εκθρόνισε τον πατέρα του Στέφανο-Ούρο Γ΄ Ντεκάνσκι Ντετσάνσκι και έγινε βασιλιάς της Σερβίας το 1331. Αυτό βοήθησε στην ομαλοποίηση των προηγουμένως τεταμένων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ και ο Στέφαν-Ούρος Δ΄ Δουσάν σύναψαν συμμαχία, η οποία παγιώθηκε με τον γάμο του Σέρβου βασιλιά και της Ελένης, αδελφής του Ιβάν-Αλεξάνταρ, το Πάσχα του 1332.[4][5][9]
Σχεδόν ταυτόχρονα, ο Μπελαούρ, ένας αδελφός του Μιχαήλ Γ΄, στασίασε στο Βιντίν, πιθανώς προς υποστήριξη της αξίωσης του εκθρονισμένου ανιψιού του, Ιβάν-Στέφαν, στον θρόνο. Η προέλαση του Ανδρόνικου Γ΄ Παλαιολόγου Αυτοκράτορα των Ρωμαίων εναντίον της Βουλγαρίας το καλοκαίρι του 1332, παρέτειναν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών. Οι Βυζαντινοί ξανακυρίευσαν τη νοτιοανατολική Θράκη, αλλά ο Ιβάν-Αλεξάνταρ έσπευσε νοτίως με ένα μικρό στρατό και πρόφτασε τον Ανδρόνικο Γ΄ στο Ρουσόκαστρο.[9]
«
Κανένας από τους πρώτους μας τσάρους δεν μας φαίνεται τόσο μεγάλος όσο αυτός ο μέγας τσάρος Ιβάν-Αλεξάνταρ· από τη στρατιωτική του δύναμη μας φαίνεται ως ένας δεύτερος αρχαίος Μέγας Αλέξανδρος, από την πίστη και την ευλάβειά του μας φαίνεται ως ένας δεύτερος Άγιος Κωνσταντίνος. Κατέκτησε όλους τους εχθρούς του, τους καθυπόταξε και εγκαθίδρυσε πάγια ειρήνη στο σύμπαν[10]
»
—Ύμνος στον Ιβάν Αλεξάνταρ[11] από έναν ανώνυμο σύγχρονο του τσάρου
Αφού έδωσε την εντύπωση ότι επιθυμούσε να διαπραγματευτεί, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ, έχοντας ενισχύσεις Μογγολικού ιππικού, συνέτριψε τον μικρότερο αλλά καλύτερα οργανωμένο Βυζαντινό στρατό στη Μάχη του Ρουσόκαστρου.[5] Οι αμφισβητούμενες πόλεις παραδόθηκαν στον Ιβάν-Αλεξάνταρ, ενόσω ο Ανδρόνικος Γ΄ αναζητούσε καταφύγιο εντός των τειχών του Ρουσόκαστρου. Ο πόλεμος τελείωσε με τον Ιβάν-Αλεξάνταρ να συναντά τον Ανδρόνικο Γ΄ και να συμφωνούν για ειρήνη στη βάση του status quo. Για να σφραγίσει τη συμμαχία, αρραβώνιασε τον μεγαλύτερο γιο του, Μιχαήλ-Ασέν Δ΄, με την κόρη του Ανδρόνικου Γ΄, τη Μαρία (Ειρήνη)· ο γάμος τελικά έγινε το 1339.[5][12] Ο Βούλγαρος βασιλιάς ήταν τώρα ελεύθερος να στρέψει την προσοχή του στον Μπελαούρ, αλλά η εξέγερση στα νοτιοανατολικά τελικά καταπνίγηκε το 1336 ή το 1337.[13]
Το 1332 περίπου ο Ιβάν-Αλεξάνταρ έστεψε τον μεγαλύτερο γιο του Μιχαήλ-Ασέν Δ΄ ως συναυτοκράτορα, ίσως για να διασφαλίσει την κατοχή του θρόνου από την οικογένεια του. Συνέχισε αυτή την παράδοση με τη στέψη των νεότερων γιων του, Ιβάν Σρατσιμίρ και Ιβάν-Ασέν Δ΄ το 1337. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ με τη δημιουργία των δύο νεότερων συναυτοκρατόρων μπορεί να αποσκοπούσε στην εδραίωση άμεσου ελέγχου σε σημαντικές πόλεις και περιοχές, καθώς ο Ιβάν Σρατσιμίρ τελικώς εγκαταστάθηκε στο Βιντίν και ο Ιβάν-Ασέν Δ΄ πιθανώς στην Πρεσλάβα. Αυτό το γεγονός σημάδεψε την παρέκκλιση από τη Βυζαντινή πρακτική, κατά την οποία οι νεότεροι γιοι του μονάρχη γίνονταν δεσπότες, είτε τους ανατίθονταν η διοίκηση κάποιας περιοχής είτε όχι.[14]
Σχέσεις με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Στις αρχές του 1340 οι σχέσεις με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία επιδεινώθηκαν σταδιακά. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ απαίτησε την έκδοση του εξαδέλφου του Σισμάν, ενός από τους γιους του Μιχαήλ-Ασέν Γ΄, απειλώντας το Βυζάντιο με πόλεμο. Η επίδειξη ισχύος του Ιβάν-Αλεξάνταρ δεν απέδωσε, καθώς οι Βυζαντινοί κατάλαβαν τις προθέσεις του και έστειλαν εναντίον του έναν στόλο του συμμάχου τους, του Τούρκου εμίρη της Σμύρνης Ουμούρ Μπεγκ. Οι Τούρκοι του Ουμούρ Μπεγκ αποβιβάστηκαν στο δέλτα του Δούναβη λεηλατώντας την ύπαιθρο και επιτιθέμενοι σε διπλανές Βουλγαρικές πόλεις. Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ, αναγκασμένος να περιορίσει τις απαιτήσεις του, εισέβαλε ξανά στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στο τέλος του 1341, ισχυριζόμενος ότι κλήθηκε από τον λαό της Αδριανούπολης.[16] Τα στρατεύματα όμως του Ιβάν-Αλεξάνταρ ηττήθηκαν δύο φορές δίπλα στην πόλη από τους Τούρκους συμμάχους των Βυζαντινών.city.[17]
Μεταξύ 1341-1347 η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν βυθισμένη σε ένα παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο μεταξύ της Άννας της Σαβοΐας, αντιβασίλισσας του Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου και του προοριζόμενου κηδεμόνα του, Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού. Οι γείτονες των Βυζαντινών εκμεταλλεύτηκαν τον εμφύλιο και ενώ ο Στέφανος-Ούρος Δ΄ Δουσάν της Σερβίας πήρε το μέρος του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ στήριξε τον Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο και την αντιβασίλισσα μητέρα του.[5] Παρόλο που οι δύο Βαλκάνιοι βασιλείς διάλεξαν αντιμαχόμενες πλευρές στον Βυζαντινό εμφύλιο, διατήρησαν τη μεταξύ τους συμμαχία. Ως αντάλλαγμα για την υποστήριξη, η αντιβασίλισσα παραχώρησε στον Ιβάν-Αλεξάνταρ τη Φιλιππούπολη (σημερινό Πλόβντιβ) και εννέα σημαντικά οχυρά στα βουνά της Ροδόπης το 1344.[3][18] Αυτή η ειρηνική αλλαγή ήταν η τελευταία μεγάλη επιτυχία στην εξωτερική πολιτική του Ιβάν-Αλεξάνταρ.
Η άνοδος της Σερβίας και η Οθωμανική απειλή
Την ίδια περίοδο ο βασιλιάς της Σερβίας εκμεταλλεύτηκε τον Βυζαντινό εμφύλιο για να κατακτήσει την περιοχή της Μακεδονίας, το μεγαλύτερο μέρος της Αλβανίας και τη βόρεια Ελλάδα. Το 1345 άρχισε να αποκαλεί τον αυτό του «αυτοκράτορα των Σέρβων και των Ελλήνων» και το 1346 στέφθηκε ως τέτοιος από τον Πατριάρχη Σερβίας (τίτλος που μόλις είχε θεσπιστεί).[5] Αυτές οι πράξεις, που προκάλεσαν αγανάκτηση στους Βυζαντινούς, φαίνεται πως υποστηρίχθηκαν από τη Βουλγαρία, καθώς ο Πατριάρχης της Βουλγαρίας Συμεών είχε συμμετάσχει και στη δημιουργία του Σερβικού Πατριαρχείου και στην αυτοκρατορική στέψη του Στέφανου-Ούρος Δ΄ Δουσάν[19]
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1340, πολύ λίγα πράγματα θύμιζαν τις αρχικές επιτυχίες του Ιβάν-Αλεξάνταρ. Οι Τούρκοι σύμμαχοι του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού λεηλάτησαν τμήματα της Βουλγαρικής Θράκης το 1346, το 1347, το 1349, το 1352 και το 1354, στα οποία πρέπει να προστεθεί και η ερήμωση από τη Μαύρη Πανώλη.[20] Οι απόπειρες των Βουλγάρων να αποκρούσουν τους εισβολείς απέτυχαν κατ' εξακολούθηση, ενώ ο τρίτος γιος του Ιβάν-Αλεξάνταρ και συναυτοκράτορας, Ιβάν-Ασέν Δ΄, σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον των Τούρκων το 1349, όπως και ο αδελφός του Μιχαήλ-Ασέν Δ΄ το 1355 ή λίγο ενωρίτερα.[21]
Το 1351 ο Βυζαντινός εμφύλιος είχε τελειώσει, και ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός είχε συνειδητοποιήσει την Οθωμανική απειλή στη Βαλκανική χερσόνησο. Έκανε έκκληση στους βασιλείς της Σερβίας και της Βουλγαρίας να ενώσουν τις προσπάθειές τους εναντίον των Τούρκων και ζήτησε από τον Ιβάν-Αλεξάνταρ χρήματα για να κατασκευάσει πολεμικά πλοία,[5][22] όμως οι εκκλήσεις του δεν απέδωσαν, καθώς οι γείτονές του δεν είχαν εμπιστοσύνη στις προθέσεις του.[23] Ακολούθησε μια νέα απόπειρα για συνεργασία μεταξύ Βουλγαρίας και Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 1355,[24] όταν ο Ιωάννης ΣΤ΄ Καντακουζηνός αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον θρόνο και έγινε αυτοκράτορας ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος. Για να παγιωθεί η συνθήκη, η κόρη του Ιβάν-Αλεξάνταρ Κυράτζα Μαρία[25] παντρεύτηκε τον μέλλοντα Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Δ΄ Παλαιολόγο,[3] η συνθήκη όμως τελικά δεν απέδωσε απτά αποτελέσματα.[26]
Περαιτέρω προβλήματα σταθερότητας και εξωτερικές συγκρούσεις
Ο Ιβάν-Αλεξάνταρ χώρισε την πρώτη του σύζυγο, Θεοδώρα της Βλαχίας (το 1349 περίπου) και νυμφεύτηκε μια προσήλυτη Εβραία, επίσης με το όνομα Θεοδώρα.[5] Από τον νέο γάμο απέκτησε νέους γιους, τους οποίους έστεψε και αυτούς συμβασιλείς, τον Ιβάν-Σισμάν περί το 1256 και τον Ιβάν-Ασέν Ε΄ το 1359. Τότε ο τελευταίος επιζών γιος του Ιβάν-Αλεξάνταρ από τον πρώτο του γάμο, ο συμβασιλιάς Ιβάν Σρατσιμίρ, ανεξαρτητοποιήθηκε το 1356,[5] ενώ μόλις μετά βίας έλεγχε πλέον τους άλλους ισχυρούς υποτελείς του, όπως οι ηγεμόνες της Βλαχίας και της Δοβρουτσάς, οι οποίοι πλέον ασκούσαν τη δική τους εξωτερική πολιτική.[27]
Από τα μέσα του 14ου αιώνα η Βουλγαρία έπεσε θύμα των φιλοδοξιών του Λουδοβίκου Α΄ Καπετιδών-Ανζού της Ουγγαρίας, ο οποίος προσάρτησε τη Μολδαβία το 1352, εγκαθιστώντας υποτελές πριγκιπάτο στην περιοχή, πριν κατακτήσει το Βιντίν το 1365,[5][22] και πάρει αιχμάλωτο τον Ιβάν Σρατσιμίρ και την οικογένειά του.[5][27]
Στο μεταξύ οι Βούλγαροι και οι Βυζαντινοί συγκρούστηκαν ξανά το 1364. Το 1366, όταν ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος επέστρεφε από ταξίδι του στη Δύση, οι Βούλγαροι του αρνήθηκαν να περάσει μέσα από τη Βουλγαρία. Αυτή η στάση των Βουλγάρων είχε ως αποτέλεσμα ο σύμμαχος των Βυζαντινών και εξάδελφος του Ιωάννη Ε΄, Αμεδαίος ΣΤ΄ κόμης της Σαβοΐας, να καταλάβει αρκετές Βουλγαρικές παραθαλάσσιες πόλεις ως αντίποινα, όπως η Αγχίαλος (Πομόριε) και η Μεσημβρία (Νέσεμπαρ), παρόλο που απέτυχε να καταλάβει τη Βάρνα. Υπερφαλαγγισμένος ο Ιβάν-Αλεξάνταρ, αναγκάστηκε να συνάψει ειρήνη.[28]
Οι κατειλημμένες πόλεις παραδόθηκαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ ο αυτοκράτορας Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος πλήρωσε 180,000 φλορίνια στον Ιβάν-Αλεξάνταρ.[5] Ο Βούλγαρος αυτοκράτορας χρησιμοποίησε το ποσό αυτό, όπως και τις εδαφικές παραχωρήσεις που έκανε, για να πείσει τους τουλάχιστον de jure υποτελείς του, Τομπροτίτζα της Δοβρουτσάς[29] και Βλάντισλαβ Α΄ της Βλαχίας[30][31] να επανακατακτήσουν το Βιντίν από τους Ούγγρους.[32] Ο πόλεμος ήταν επιτυχής και ο Ιβάν Σρατσιμίρ επανεγκαταστάθηκε στο Βιντίν το 1369, παρόλο που ο βασιλιάς της Ουγγαρίας τον ανάγκασε να του αναγνωρίσει τη δεσποτεία.[33]
Η σχετικά επιτυχής επίλυση της κρίσης στα νοτιοδυτικά δεν βοήθησε να ανακτηθούν οι απώλειες στα νοτιοανατολικά. Προς χειροτέρευση των πραγμάτων, το 1363 οι Οθωμανοί Τούρκοι υπό τον Μουράτ Α΄ κατέλαβαν την Αδριανούπολη και την έκαναν πρωτεύουσα του επεκτεινόμενου κράτους τους. Την ίδια εποχή κατέλαβαν τις Βουλγαρικές πόλεις, Φιλιππούπολη και Στάρα Ζαγόρα.[34] Καθώς η Βουλγαρία και οι Σέρβοι πρόγκιπες της Μακεδονίας ετοιμαζόταν να ενώσουν τις δυνάμεις τους εναντίον των Τούρκων, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου1371.[35] Τον διαδέχτηκαν, ο Ιβάν Σρατσιμίρ στο Βιντίν[22] και ο Ιβάν-Σισμάν στο Τάρνοβο,[22] ενώ οι ηγεμόνες της Δοβρουτσάς και της Βλαχίας απέκτησαν παραπάνω ανεξαρτησία.
Πολιτισμός και θρησκεία
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιβάν-Αλεξάνταρ, το Δεύτερο Βουλγαρικό κράτος εισήλθε σε μια περίοδο πολιτιστικής αναγέννησης, η οποία συχνά αναφέρεται και ως η «Δεύτερη Χρυσή Εποχή του Βουλγαρικού πολιτισμού»,[36][37] η πρώτη ήταν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Συμεών του Μέγα.[38] Κατασκευάστηκαν ή ανακαινίστηκαν ένας μεγάλος αριθμός μοναστηριών και εκκλησιών κατά παραγγελία του Ιβάν-Αλεξάνταρ.[3][39] Τοιχογραφίες του ως δωρητή βρίσκονται στο οστεοφυλάκιο του Μοναστηριού Μπάχκοβο και στις Μονολιθικές εκκλησίες του Ιβάνοβο.[40] Οι πράξεις δωρεάς του Ιβάν-Αλεξάνταρ αποδεικνύουν ότι τα μοναστήρια της Αγίας του Θεού Μητέρας Ελεούσας και του Αγίου Νικολάου στο Νέσεμπαρ επισκευάστηκαν εκείνη την περίοδο,[5][40] όπως και το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στο Πέρνικ σύμφωνα με έγγραφο της Μονής Χιλανδαρίου.[40][41] Επιπροσθέτως ο τσάρος ξεκίνησε την κατασκευή των μοναστηριών στο Ντραγκαλέβτσι και στο Κιλιφάρεβο.[5]
Η παράδοση του Ησυχασμού επηρέασε βαθιά συγκεκριμένες περιοχές του Ορθόδοξου κόσμου τον 14ο αιώνα. Ένας σημαντικός Βούλγαρος εκπρόσωπος του κινήματος κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιβάν-Αλεξάνταρ ήταν ο Θεοδόσιος του Τάρνοβο.[48]
Αυτή την περίοδο, το Βουλγαρικό βασίλειο είχε εμπορικές σχέσεις με τις μεσογειακές θαλάσσιες δυνάμεις της Βενετίας, της Γένοβας και της Ραγκούσας.[49] Το 1353, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ εξέδωσε ένα διάταγμα που επέτρεπε στους Βενετούς έμπορους να πωλούν και να αγοράζουν προϊόντα σε όλη τη Βουλγαρική επικράτεια, αφού ο ΔόγηςΑντρέα Ντάντολο τον διαβεβαίωσε ότι θα τηρήσουν τις προηγούμενες συμφωνίες μεταξύ των δύο χωρών.[50]
Στα σύγχρονα χρόνια, η ηγεμονία του Ιβάν-Αλεξάνταρ ενέπνευσε τον εθνικό συγγραφέα της Βουλγαρίας, Ιβάν Βάζοφ να γράψει το διήγημα Ivan-Aleksandǎr[51] και το δράμαKǎm propast (Προς την άβυσσο),[51] στα οποία κύριος χαρακτήρας είναι ο τσάρος.
Τη δεκαετία του 1970 βρέθηκε σε έναν τάφο ευγενούς δίπλα στο Πιρότ ένα κομμάτι ύφασμα υπογεγραμμένο από τον Ιβάν-Αλεξάνταρ και συνυφασμένο με χρυσό, το οποίο φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Μουσείο της Σερβίας στο Βελιγράδι. Είναι το πρώτο εύρημα του είδους του, δείχνοντας μια μεσαιωνική παράδοση που πιστοποιείται από γραπτές μαρτυρίες, σύμφωνα με την οποία οι Ορθόδοξοι ηγεμόνες προσέφεραν στους πιο επιφανείς αξιωματούχους τους ένα κομμάτι ενδύματος το οποίο είχαν φορέσει οι ίδιοι.[52]
Οικογένεια
Από την πρώτη του γυναίκα Θεοδώρα της Βλαχίας, κόρη του Μπασαράμπ Α΄ πρίγκιπα της Βλαχίας, ο Ιβάν-Αλεξάνταρ έκανε αρκετά παιδιά, μεταξύ τον οποίων:
Ταμάρα (Θαμάρ) π. 1340-μετά το 1378, παντρεύτηκε πρώτα τον Κωνσταντίνο δεσπότη (μάλλον τον Κωνσταντίνο Δραγάση δεσπότη του Βέλμπαζντ (Κιουστεντίλ) ) και μετά τον Μουράτ Α΄[53] ηγέτη των Οθωμανών.[7].
Από τη δεύτερη σύζυγό του Σάρα (Θεοδώρα), ο Ιβάν-Αλεξάνταρ απέκτησε τα εξής τέκνα:
↑«Manastiri» (στα Βουλγαρικά). Infotel.bg. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007.
↑Gjuzelev, Vasil (1963). «Njakoi pametnici na starobǎlgarskata knižnina» (στα Βουλγαρικά). Kosmos. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2007.CS1 maint: Unfit url (link)
Andreev, Jordan· Ivan Lazarov· Plamen Pavlov (1999). Koj koj e v srednovekovna Bǎlgarija (στα Βουλγαρικά) (2η έκδοση έκδοση). Σόφια: Petǎr Beron. ISBN954-402-047-0.
Andreev, Jordan (1993). Bǎlgarija prez vtorata četvǎrt na XIV v (στα Βουλγαρικά). Βέλικο Τάρνοβο: Sv. Kliment Ohridski. OCLC69163573.
Angelov, Petǎr (1982) [1978]. Bǎlgaro-srǎbskite otnošenija pri caruvaneto na Ivan Aleksandǎr (1331-1371) i Stefan Dušan (1331-1355 (στα Βουλγαρικά). Σόφια: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Σόφιας.
Canev, Stefan (2006). «11 Kǎm propast. Car Ivan Aleksandǎr, Momčil». Bǎlgarski hroniki (στα Βουλγαρικά). Σόφια, Πλοβντίβ: Trud, Žanet 45. ISBN954-528-610-5.
Delev, Petǎr· Valeri Kacunov· Plamen Mitev· Evgenija Kalinova· Iskra Baeva· Bojan Dobrev (2006). «19 Bǎlgarija pri Car Ivan Aleksandǎr». Istorija i civilizacija za 11. klas (στα Βουλγαρικά). Trud, Sirma.
Fine, Jr., John V.A. (1987). The Late Medieval Balkans. Ανν Άρμπορ, Μίτσιγκαν: Εκδόσεις Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν. ISBN0-472-08260-4.
Canadian indie rock band For the EP, see Arcade Fire (EP). Arcade FireArcade Fire performing live in 2017Background informationOriginMontreal, Quebec, CanadaGenresIndie rockart rockdance-rockbaroque popDiscographyArcade Fire discographyYears active2001–presentLabelsSonovoxColumbia[1]MergeDFARough TradeCity SlangSpunkMercuryVirgin EMIMembers Win Butler Régine Chassagne Richard Reed Parry Tim Kingsbury Jeremy Gara Past members Josh Deu Adam Etinson Myles Broscoe Brendan Reed Dane Mil...
Yeremia 9Kitab Yeremia dalam Alkitab Ibrani, MS Sassoon 1053, foto 283-315.KitabKitab YeremiaKategoriNevi'imBagian Alkitab KristenPerjanjian LamaUrutan dalamKitab Kristen24← pasal 8 pasal 10 → Yeremia 9 (disingkat Yer 9) adalah bagian dari Kitab Yeremia dalam Alkitab Ibrani dan Perjanjian Lama di Alkitab Kristen. Berisi perkataan nabi Yeremia bin Hilkia, tentang Yehuda dan Yerusalem, yang hidup pada zaman raja Yosia, Yoahas, Yoyakim, Yoyakhin dan Zedekia dari Kerajaan Yehuda sekit...
National highway in Japan You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Japanese. (September 2012) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the Japanese article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-transla...
يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (ديسمبر 2018) اصفان (تجمعات بدوية) - قرية - تقسيم إداري البلد اليمن المحافظة محافظة المهرة المديرية مدير...
حلف البلقان (1953) حلف البلقان و دول الناتو (بخلاف تركيا واليونان) المكان أنقرة، تركيا تاريخ النفاذ 28 فبراير 1953 (1953-02-28) نهاية الصلاحية 1960[1] الأطراف اليونان تركيا يوغوسلافيا اللغة اللغة اليونانية، اللغة الصربية الكرواتية، اللغة التركية تعديل مصدر...
Lord & Taylor Tipo PrivadaIndustria MinoristaForma legal filialFundación 1826Sede central Nueva York, Nueva YorkProductos Prendas de vestir, calzado, ropa de cama, muebles, joyas, productos de belleza, y el hogarPropietario NRDC Equity ParntersCoordenadas 40°45′05″N 73°58′59″O / 40.75149, -73.98307Sitio web http://www.lordandtaylor.com/[editar datos en Wikidata] Lord & Taylor, con sede en la ciudad de Nueva York, Nueva York, es la tienda departamen...
هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها. المنهل العذب في تاريخ طرابلس الغرب هو كتاب من تأليف أحمد النائب الأنصاري، يتناول التاريخ الليبي بشكل عام ويسلط أضواء على جوانب ثقافية فيه، وقد قامت بنشره في ليبيا دار الفرجا...
Badminton at the 2002 Commonwealth GamesVenueManchesterDates25 July - 04 August 2002← 19982006 → The badminton competition at the 2002 Commonwealth Games took place at the Bolton Arena in Manchester, England from 25 July until 4 August 2002.[1] There were no bronze medal play off matches because both losing semi-finalists were awarded a bronze medal. This was the only time that the scoring system of 7 points / 5 sets was used for a Commonwealth Games badmint...
2007 American teen drama television series This article is about the original 2007 TV series. For the sequel, see Gossip Girl (2021 TV series). For other uses, see Gossip Girl (disambiguation). Gossip GirlGenreTeen dramaBased onGossip Girlby Cecily von ZiegesarDeveloped by Josh Schwartz Stephanie Savage Starring Blake Lively Leighton Meester Penn Badgley Chace Crawford Taylor Momsen Ed Westwick Kelly Rutherford Matthew Settle Jessica Szohr Kaylee DeFer Narrated byKristen Bell (uncredited)Open...
Argentine government agency The Anticorruption Bureau (Spanish: Oficina Anticorrupción; OA) of Argentina is a division of the Argentine federal government tasked with auditing the country's public sector and introducing public policies oriented towards preventing political corruption. It is formally a decentralized agency reporting to the Ministry of Justice and Human Rights.[1] The bureau was created in 1999, as part of the inaugural measures of president Fernando de la Rúa.[2&...
Film adaptations of the DC superhero Adaptations of Batman in other mediaCreated by Bob Kane Bill Finger Original sourceComics published by DC ComicsFirst appearanceDetective Comics #27 (1939)Films and televisionFilm(s) Batman (1943) Batman and Robin (1949) Batman (1966) Batman (1989) Batman Returns (1992) Batman: Mask of the Phantasm (1993) Batman Forever (1995) Batman & Robin (1997) Catwoman (2004) Batman Begins (2005) The Dark Knight (2008) The Dark Knight Rises (2012) Batman v Superma...
Cet article est une ébauche concernant l’Ukraine et un musée. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Musée de la Force aérienne ukrainienne à VinnytsiaUn Yak-11 en majesté.Informations généralesOuverture 2001LocalisationPays UkraineRégion oblast de VinnytsiaCommune VinnytsiaCoordonnées 49° 15′ 04″ N, 28° 30′ 03″ Emodifier - modifier le code - modi...
Village and civil parish in the East Lindsey district of Lincolnshire, England Human settlement in EnglandGayton le WoldChurch of St Peter, Gayton le WoldGayton le WoldLocation within LincolnshireOS grid referenceTF236860• London127 mi (204 km) SCivil parishGayton le WoldDistrictEast LindseyShire countyLincolnshireRegionEast MidlandsCountryEnglandSovereign stateUnited KingdomPost townLOUTHPostcode districtLN11Dialling code01507PoliceLincolns...
2019 French miniseries Twice Upon a TimePromotional posterFrenchIl était une seconde fois GenreDrama[1]Sci-Fi[2]Thriller[3]Romance[2]Created byGuillaume NiclouxWritten byGuillaume NiclouxNathalie LeuthreauDirected byGuillaume NiclouxStarringGaspard UllielFreya MavorPatrick d'AssumçaoRichard DillaneClaire SermonneEva IonescoAlaa SafiSteve TranJulianne BinardÉmile BerlingSylvain CreuzevaultJuliette AnquetilComposerJulia KentCountry of originFranceOriginal lang...
For the earlier Aldwych theatre known as The Strand, see Royal Strand Theatre. Theatre in London This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Novello Theatre – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2008) (Learn how and when to remove this template message) Novello TheatreWaldorf TheatreStr...
This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Paradip Port Authority – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (July 2020) (Learn how and when to remove this template message) Port in IndiaParadip Port Authority (PPA)Paradip Mega PortClick on the map for a fullscreen viewLocationCountryIndiaLocationParadip, Jagatsinghpur district, Odisha, IndiaCoo...
2016 Chinese filmBrothersPosterChinese钢刀 Directed byAh GanProductioncompaniesShenzhen Jinhaian Industry China Film Group Corporation Xi'an Qujiang Film&TV Investment Group Zhejiang Tianmao Technology Beijing Jinhaian Digital Picture Technology[1]Distributed byChina Film Group Corporation Zhejiang Tianmao Technology[1]Release date May 20, 2016 (2016-05-20) Running time94 minutes[2]CountryChinaLanguageMandarinBox officeCN¥9.3 million[1] Br...
Emir's palace Ringim Ringim emirate is the emirate council in Jigawa State Nigeria, it's headquarter is in the Ringim town. Ringim emirate was created in November 1991 as a result of the creation of Jigawa State on 27 August, 1991. The Emir of Ringim is Sayyadi Abubakar Mahmoud Usman since the establishment of the emirate until now.[1][2] The local governments under the emirate include Ringim, Taura, Garki and Babura.[3][4][5] References ^ Ibrahim, Huss...