Η Εκκλησιαστική ιστορία του αγγλικού έθνους (λατινικά: Historia ecclesiastica gentis Anglorum) είναι ένα πρώιμο μεσαιωνικό ιστορικό έργο γραμμένο στα λατινικά από τον ΑγγλοσάξοναΒενεδικτίνο μοναχό, ιστορικό και θεολόγο Βέδα περίπου το 731 μ.Χ. Χρονολογικά, καλύπτει την περίοδο από τη ρωμαϊκή εισβολή στη Βρετανία το 55 π.Χ. μέχρι το 731. Αναφέρεται στην ιστορία της Εκκλησίας της Αγγλίας και της Αγγλίας γενικότερα. [3]
Το έργο περιλαμβάνει αρκετούς θρύλους που ήταν διαδεδομένοι εκείνη την εποχή, είναι ωστόσο ένα αξιόλογο κείμενο χάρη στο ερευνητικό έργο του συγγραφέα, την ακρίβειά του (ειδικά στο σύστημα χρονολόγησης) και τη σαφήνεια της γλώσσας. Το έργο - μεταξύ αγιολογίας, μαρτυρολογίας και εθνικής ιστορίας - υπερασπίζεται τη θέση ενός ενοποιητικού Χριστιανισμού που θα καταστήσει δυνατή την υπέρβαση των περιφερειακών διαφορών του αγγλικού έθνους - σε εποχή που η Αγγλία ήταν ακόμα χωρισμένη σε επτά βασίλεια. Το ζήτημα του κελτικού Χριστιανισμού και η ιστορία της Νορθουμβρίας καταλαμβάνει μεγάλη έκταση, χωρίς να παραβλέπονται σημαντικά γεγονότα στο νότο.[4]
Θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές πηγές για την αγγλοσαξονική ιστορία και έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της αγγλικής εθνικής ταυτότητας.[5]
Παρουσίαση
Εικονογραφημένο χειρόγραφο του 8ου αιώνα, Αγία Πετρούπολη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Ρωσίας
Το έργο είναι μια από τις πιο σημαντικές πηγές για την αγγλοσαξονική ιστορία και τις σχέσεις μεταξύ της αγγλοσαξονικής Αγγλίας και της ηπειρωτικής Ευρώπης. Εκτός της εκκλησιαστικής ιστορίας, ο συγγραφέας αφιέρωσε επίσης πολύ χώρο στην ιστορία του αγγλοσαξονικού εποικισμού της Βρετανίας και στην ανάπτυξη των διαφόρων αγγλοσαξονικών βασιλείων και των ηγεμόνων τους. Είναι γραμμένο σε λόγια λατινικά με αναφορές σε κλασικούς συγγραφείς και απεικονίζει επανειλημμένα τη νίκη του Χριστιανισμού επί των παλαιών θεών χρησιμοποιώντας παραδείγματα που παρουσιάζει με ζωντανή αφήγηση.[6]
Ο Βέδας χρησιμοποίησε πολλές γραπτές πηγές μεταξύ των οποίων έργα του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, του Ευτρόπιου και του Ορόσιου καθώς και πρώιμων μεσαιωνικών συγγραφέων (όπως ο Γκίλντας, ο Πρόσπερος της Ακουιτανίας και ο Ισίδωρος της Σεβίλλης) και χριστιανικές αγιολογίες. Περιλαμβάνει επίσης αναφορές για το πρόσφατο παρελθόν από προφορικές μαρτυρίες. Επίκεντρο της πλοκής είναι η Νορθουμβρία, αλλά αναφέρεται και σε σημαντικά γεγονότα στο νότο.
Οι ιδέες του Βέδα διαμορφώθηκαν υπό την επίδραση της βιβλικής παράδοσης. Το παρελθόν των Αγγλοσαξόνων το ερμήνευσε ως μια κατευθυνόμενη συνεχή κίνηση προς τον Θεό, κατ' αναλογία με την ιστορία του πρώτου εκλεκτού λαού του Θεού - των Ισραηλιτών. Σύμφωνα με τον Βέδα, οι Αγγλοσάξονες ήταν οι νέοι εκλεκτοί του Θεού, των οποίων η αποστολή ήταν να διαδώσουν την αληθινή πίστη - που είχαν λάβει απευθείας από τη Ρώμη, το κέντρο του Καθολικού κόσμου - στις πιο απομακρυσμένες χώρες και να αποκαταστήσουν την ενότητα της εκκλησίας. Ως εκ τούτου, η κεντρική ιδέα του έργου ήταν ο σχηματισμός μιας εκκλησίας σε ολόκληρη τη Βρετανία, που να ενώνει τους πιστούς, σύμφωνα με το Θεϊκό σχέδιο, σε όλα τα διασπασμένα αγγλοσαξονικά βασίλεια που υπέφεραν από εξωτερικές επιδρομές και εμφύλιες συγκρούσεις. [7]
Ο τίτλος είναι μια προφανής αναφορά στην Εκκλησιαστική Ιστορία του Ευσεβίου της Καισαρείας, την οποία ο συγγραφέας είχε διαβάσει σε λατινική μετάφραση. Η εκκλησιαστική ιστορία του Βέδα ήταν ένα από τα πρώτα ιστορικά έργα που χρησιμοποίησαν την καταμέτρηση των ετών μετά τη γέννηση του Χριστού.
Το έργο είχε μεγάλη διάδοση. Στα τέλη του 9ου αιώνα, μεταφράστηκε στα παλαιά αγγλικά από τον βασιλιά Αλφρέδο. Εκτυπώθηκε ολόκληρο για πρώτη φορά το 1550.
Περιεχόμενο
Ο Σεβάσμιος Βέδας γράφοντας την Εκκλησιαστική ιστορία του αγγλικού έθνους, από έναν κώδικα στο Αβαείο του Ένγκελμπεργκ, στην Ελβετία.
Το έργο δημιουργήθηκε το πρώτο τρίτο του 8ου αιώνα με πρόταση του αβά Αλμπίνου του Καντέρμπερυ († 732) και ήταν αφιερωμένο στον βασιλιά Κέολγουλφ της Νορθουμβρίας. Αρχικά περιγράφεται εν συντομία η ιστορία της προχριστιανικής Βρετανίας και στη συνέχεια αναφέρεται λεπτομερώς στον εκχριστιανισμό της αγγλοσαξονικής Αγγλίας. Περιλαμβάνει πέντε βιβλία οργανωμένα με χρονολογική σειρά με σύστημα χρονολόγησης από τη γέννηση του Χριστού και εκτείνεται έως το 731, έτος ολοκλήρωσης της συγγραφής του.[8]
Το πρώτο από τα πέντε βιβλία ξεκινά με κάποια γεωγραφικά στοιχεία και στη συνέχεια σκιαγραφεί την ιστορία της Αγγλίας, ξεκινώντας με την εισβολή του Ιουλίου Καίσαρα το 55 π.Χ. Μια σύντομη αναφορά του Χριστιανισμού στη Ρωμαϊκή Βρετανία, συμπεριλαμβανομένου του μαρτυρίου του πρώτου καταγεγραμμένου Βρετανού Χριστιανού μάρτυρα Αγίου Άλμπαν, ακολουθείται από την ιστορία της Γρηγοριανής αποστολής του Αυγουστίνου στην Αγγλία το 597, η οποία προσηλύτισε στον Χριστιανισμό τους παγανιστές Αγγλοσάξονες.
Το δεύτερο βιβλίο ξεκινά με τον θάνατο του Πάπα Γρηγορίου Α΄ το 604 και ακολουθεί την περαιτέρω πρόοδο του εκχριστιανισμού του Κεντ - κορυφαίο σημείο για την πρώιμη Αγγλική εκκλησία - και τις πρώτες απόπειρες εκχριστιανισμού του βασιλείου της Νορθουμβρίας. Εκεί, αντιμετώπισαν μια αποτυχία όταν ο Πέντα, ο παγανιστής βασιλιάς της Μερκίας, σκότωσε τον Χριστιανό βασιλιά Έντουιν της Νορθουμβρίας στη μάχη του Χάτφιλντ Τσέις περίπου το 632. Η οπισθοδρόμηση ήταν προσωρινή και το τρίτο βιβλίο αφηγείται την ανάπτυξη του Χριστιανισμού στη Νορθουμβρία υπό τους βασιλείς Όσβαλντ και τον διάδοχό του Οσουί της Νορθουμβρίας. Αναφέρεται στη Σύνοδο του Ουίτμπι, που παραδοσιακά θεωρείται ως μια σημαντική καμπή στην αγγλική ιστορία. Το τέταρτο βιβλίο ξεκινά το 664 με την καθιέρωση του Θεοδώρου ως Αρχιεπισκόπου του Καντέρμπερυ και αφηγείται τις προσπάθειες του επισκόπου Γουίλφριντ να διαδώσει τον Χριστιανισμό στο βασίλειο του Σάσσεξ. Είναι διανθισμένο με πολυάριθμες διηγήσεις θαυμάτων και οραμάτων.[9]
Το πέμπτο βιβλίο ξεκινά το 687 και εκτείνεται έως το 731. Περιλαμβάνει μια αφήγηση του ιεραποστολικού έργου στη Φρισία και τη σύγκρουση με την Κελτική εκκλησία για τη σωστή χρονολόγηση του Πάσχα. Το έργο ολοκληρώνεται με μια σύντομη συνοπτική χρονολογία της αγγλικής ιστορίας από την εποχή του Ιούλιου Καίσαρα, μια αυτοβιογραφική παρουσίαση του συγγραφέα και μια απογραφή της λογοτεχνικής του παραγωγής.
Μετάφραση στα ελληνικά
Εκκλησιαστική ιστορία των Άγγλων, μετάφραση: Αλέξανδρος Κουρούπης, εκδ.Βάνιας 2022 [10]
