Γουαϊκάτο (ποταμός)

Συντεταγμένες: 37°22′10″S 174°42′29″E / 37.36944°S 174.70806°E / -37.36944; 174.70806

Γουαϊκάτο
ΠηγέςΌρος Ρουαπέχου / Λίμνη Τάουπο
ΕκβολέςΘάλασσα της Τασμανίας
Ροή340 κυβ.m/sec
Νέα ΖηλανδίαΝέα Ζηλανδία
Μήκος425 km
Υψόμετρο Εκβολών0 μέτρα
Μέση εκροή340 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο
Λεκάνη απορροής13.701 km²
ΠαραπόταμοιWaipā River, Waipakihi River, Wairakei River, Whangamarino River, Mangatāwhiri River και Tutaenui Stream
Χάρτης
wikidata (π • σ • ε )

Ο Γουαϊκάτο (Waikato River) είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Νέας Ζηλανδίας. Φθάνει σε μήκος τα 425 χιλιόμετρα και ρέει στο Βόρειο Νησί. Πηγάζει στην ανατολική πλαγιά του υψηλού βουνού Ρουαπέχου, πέφτει στη Λίμνη Τάουπο, τη μεγαλύτερη λίμνη της Νέας Ζηλανδίας, και συνεχίζει από την απέναντι (βορειοανατολική) όχθη της λίμνης, σχηματίζει τους μικρούς καταρράκτες Χούκα, διασχίζει την ομώνυμη πεδιάδα και εκβάλλει στον Ειρηνικό Ωκεανό (Θάλασσα της Τασμανίας) στο Πορτ Γουαϊκάτο, νοτίως του Ώκλαντ. Εκτός από την πεδιάδα και το σημείο εκβολής του, ο ποταμός δίνει το όνομά του σε ολόκληρη την περιφέρεια Γουαϊκάτο. Ο σημερινός ρους του σχηματίσθηκε πριν από περίπου 22.000 χρόνια.[1] Κυριότερος παραπόταμος είναι ο Γουαϊπά, που συμβάλλει με τον Γουαϊκάτο στην κωμόπολη Νγκαρουαγουαχία.

Η ονομασία «Γουαϊκάτο» προέρχεται από τη γλώσσα των Μάορι και σημαίνει «ρέον νερό».[2] Ο ποταμός έχει πνευματική σημασία για τοπικές φυλές των Μάορι: η μεγάλη φυλή Tainui τον θεωρεί ως πηγή της υπερηφάνειάς της (mana).

Προϊστορία

Ο πρόγονος του σημερινού ποταμού έρρεε από μια αρχαία λίμνη (τη «Χούκα») στο κέντρο του Βόρειου Νησιού, μέσα από βαθιά φαράγγια, προς τα βόρεια, μέσα από την κοιλάδα Χινουέρα και τη Λεκάνη Χαουράκι. Πολύ πιθανό είναι να έρρεε μέσα από τη Λεκάνη Γουαϊκάτο πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια, προτού γυρίσει στον ρου από τη Χινουέρα. Μετά όμως την τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη Ορουανούι πριν από 26.500 έτη, το Βόρειο Νησί καλύφθηκε με ηφαιστειακό πέτρωμα πάχους 200 μέτρων.[3] Τότε σχηματισθηκε μία νέα λίμνη: η σημερινή Λίμνη Τάουπο. Τα νερά της συσσωρεύονταν, ώσπου μία νέα διέξοδος υπήρξε 120 μ. πάνω από τη σημερινή στάθμη. Κατά τις επόμενες χιλιάδες χρόνια η κοίτη του ποταμού υψώθηκε από μεγάλες ποσότητες υλικού της εκρήξεως. Μετά, η αρχικώς αποφραγμένη αρχική έξοδος υπεχώρησε ξαφνικά. Η στάθμη της λίμνης έπεσε κατά 75 μέτρα καθώς περίπου 80 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και συντριμμάτων ξεχύθηκαν σε μία καταστροφική υπερπλημμύρα. Τότε ο ποταμός της εκροής άλλαξε ρου κοντά στην τοποθεσία Πιαρέρε. Το Χάσμα της Χινουέρα και ο ποταμός Γουαϊτόα που το διαρρέει αποτελούν ίχνη της παλαιάς του πορείας. Τα νερά υπεχώρησαν γρήγορα και ο νέος ποταμός, που είναι ο σημερινός Γουαϊκάτο, παρέμεινε στον σημερινό ρου του, μέσα από το φαράγγι Μαουνγκαταουτάρι και τη Λεκάνη του Χάμιλτον. Αποθέσεις υποδεικνύουν ότι ο Γουαϊκάτο διέρρεε ήδη την ομώνυμη πεδιάδα-λεκάνοπέδιο πριν από 21.800 χρόνια.[4]

Ρους

Οι καταρράκτες Χούκα, κοντά στο Τάουπο
Οι εκβολές του Γουαϊκάτο

Ο ποταμός Γουαϊκάτο αρχίζει με τη μορφή αρκετών μικρών χειμάρρων που κατεβαίνουν την ανατολική πλαγιά του όρους Ρουαπέχου. Ο Παγετώνας Mangatoetoenui (κάποτε γνωστός επίσης ως Παγετώνας Γουαϊκάτο) είναι μία από τις κυριότερες πηγές του.[5] Ο νοτιότερος παραπόταμος είναι το «Άνω Ρεύμα του Γουαϊκάτο». Ο ποταμός Γουαϊπακίχι ενώνεται με τον Γουαϊκάτο προερχόμενος από τα όρη Καϊμανάγουα στα δυτικά. Από το σημείο όπου συναντά το ρυάκι Γουαϊχοχόνου μέχρι τη λίμνη Τάουπο, ο Γουαϊκάτο ονομάζεται επισήμως «Τονγκαρίρο»[5] από το 1945.

Ο χείμαρρος Πόουτου ενώνεται με τον ποταμό προερχόμενος από τη Λιμνη Ροτοάιρα στα ανατολικά[6] και το σύνολο ρέει προς τα βόρεια, δίπλα στον αυτοκινητόδρομο State Highway 1, διαρρέοντας την κωμόπολη Τουράνγκι, και χύνεται στη νότια όχθη της Λίμνης Τάουπο.[7][8] Εκτεταμένα έργα στη λίμνη, σήραγγες και κανάλια χρησιμεύουν στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας («Tongariro Power Scheme»).[9]

Ο ποταμός Γουαϊκάτο εκρέει από τη λίμνη Τάουπο από την άλλη της πλευρά, στην ομώνυμη πόλη Τάουπο. Από εκεί, ρέει προς τα βορειοανατολικά, και πάλι δίπλα στον αυτοκινητόδρομο 1, μέχρι τους μικρούς καταρράκτες Χούκα. Συνεχίζοντας προς την ίδια κατεύθυνση, περίπου 40 χιλιόμετρα από τη λίμνη, ο ποταμός στρέφεται προς τα δυτικά και σχηματίζει την τεχνητή λίμνη Οχακούρι εξαιτίας φράγματος που ανεγέρθηκε από το 1956 μέχρι το 1960. Συνεχίζει προς τα δυτικά, σχηματίζοντας τις μικρότερες τεχνητές λίμνες Ατιαμούρι, Χουακαμάρου, Μαραετάι και Γουαϊπάπα, όπου δέχεται τα νερά του μικρού ποταμού Γουαϊπάπα. Μετά στρέφεται προς βορρά και σχηματίζει δύο ακόμα τεχνητές λίμνες, τις Αραπούνι και Καραπίρο.[10][11] Συνολικά οκτώ φράγματα με εννέα υδροηλεκτρικούς σταθμούς παράγουν ενέργεια από το ποτάμι μεταξύ της λίμνης Τάουπο και της Καραπίρο.[12]

Ο ποταμός αφήνει το ηφαιστειογενές υψίπεδο του Βόρειου Νησιού στο Καραπίρο και, μέσα από το φαράγγι Μαουνγκαταουτάρι κατέρχεται προς τα βορειοδυτικά στο λεκανοπέδιο Γουαϊκάτο, περνώντας από τις πόλεις Κέιμπριτζ, Χάμιλτον και Νγκαρουαγουαχία.[13] Στην τελευταία δέχεται τα νερά του μεγαλύτερου παραποτάμου του, του Γουαϊπά. Κατόπιν ρέει προς τα βόρεια, διασχίζει το φαράγγι Ταουπίρι[14] και εισέρχεται στην κατώτερη Περιφέρεια Γουαϊκάτο.[2]

Παραπομπές

  1. ↑ «The Wandering River. Landforms and geological history of the Hamilton Basin», σσ. 36-37, John McCaw, Geoscience Society of NZ Handbook No 16, Graphic Press, Levin 2011
  2. ↑ 2,0 2,1 «Waikato River». An Encyclopaedia of New Zealand. 1966. http://www.teara.govt.nz/en/1966/waikato-river/1. 
  3. ↑ Wilson, C.J.N. (Δεκέμβριος 2001). «The 26.5 ka Oruanui eruption, New Zealand: an introduction and overview». Journal of Volcanology and Geothermal Research 112 (1): 113–174. doi:10.1016/S0377-0273(01)00239-6. 
  4. ↑ The Wandering River. John McCaw. Geoscience Society of NZ.p19. Graphic Print and Packaging. Levin. 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 Miles, Sue (1984). The River: The Story of the Waikato. Photographs by Geoff Moon. Heinemann. σελ. 1. ISBN 978-0-86863-418-0. 
  6. ↑ «Poutu Stream, Waikato - NZ Topo Map». NZ Topo Map (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2018. 
  7. ↑ Peter Dowling, επιμ. (2004). Reed New Zealand Atlas. Reed Books. σελ. map 38. ISBN 978-0-7900-0952-0. 
  8. ↑ Roger Smith, GeographX (2005). The Geographic Atlas of New Zealand. Robbie Burton. σελ. map 89. ISBN 978-1-877333-20-0. 
  9. ↑ «Tongariro Power Scheme». Genesis Energy Limited. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2009. 
  10. ↑ Reed New Zealand Atlas, 2004, χάρτες 28-29, 19
  11. ↑ The Geographic Atlas of New Zealand, 2005, χάρτες 78, 66-68, 56
  12. ↑ Miles, 1984, σελ. 62
  13. ↑ Miles, 1984, σσ. 66, 69 και εισαγωγή.
  14. ↑ «South Auckland Land District». Encyclopaedia of New Zealand (1966). http://www.teara.govt.nz/en/1966/geology-land-districts-of-new-zealand/2. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Waikato River στο Wikimedia Commons

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!