Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ

Γιόχαν Γκότφρηντ Χέρντερ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Johann Gottfried Herder (Γερμανικά)
Γέννηση	25  Αυγούστου 1744 (unspecified calendar, assumed Gregorian)[1][2][3] Μόραγκ[4][5][3]
Θάνατος	18  Δεκεμβρίου 1803 (unspecified calendar, assumed Gregorian)[1][2][6] Βαϊμάρη[1][7][8]
Τόπος ταφής	Ναός των Αγίων Πέτρου και Παύλου
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Πρωσίας[9]
Θρησκεία	Λουθηρανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά[2][10]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Κένιγκσπεργκ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος[1][11][12] θεολόγος[13] ποιητής[13][11] μεταφραστής συγγραφέας[1][13][12] κριτικός λογοτεχνίας ειδικός στην λογοτεχνία[1] δημοσιογράφος άποψης[11] aesthetician[12]
Αξιοσημείωτο έργο	Sculpture Stimmen der Völker in Liedern Treatise on the Origin of Language
Επηρεάστηκε από	Iμμάνουελ Καντ Μπαρούχ Σπινόζα Τζορντάνο Μπρούνο Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς Γιόχαν Γκέοργκ Χάμαν
Οικογένεια
Σύζυγος	Caroline Herder
Τέκνα	Siegmund August Wolfgang von Herder Carl Adelbert von Herder Luise Stichling Emil Gottfried von Herder
Σχετικά πολυμέσα

Ο Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ (Johann Gottfried von Herder, 25 Αυγούστου 1744 - 18 Δεκεμβρίου 1803) ήταν Γερμανός φιλόσοφος, θεολόγος, ποιητής και τεχνοκρίτης. Ήταν ένας ρομαντικός φιλόσοφος και ποιητής που υποστήριξε ότι ο αληθινός γερμανικός πολιτισμός έπρεπε να ανακαλυφθεί μεταξύ των απλών ανθρώπων και ότι μέσω των δημοτικών τραγουδιών, της λαϊκής ποίησης και των λαϊκών χορών θα διαδοθεί το αληθινό πνεύμα του έθνους. Υπήρξε ένας από τους συγγραφείς και στοχαστές με τη μεγαλύτερη επιρροή στη γλώσσα και τη γερμανική λογοτεχνία στην εποχή του Διαφωτισμού και ηγετική μορφή των λογοτεχνικών κινημάτων Θύελλα και Ορμή και Κλασικισμός της Βαϊμάρης. ^[14]

Βιογραφικά στοιχεία

Γιος φτωχού δασκάλου, πήγε στο Καίνιγκσμπεργκ της ανατολικής Πρωσσίας (σήμερα Καλίνινγκραντ της Ρωσίας) για να σπουδάσει ιατρική. Μια αποτυχημένη εγχείρηση για ν’ απαλλαγεί από συρίγγιο που είχε στο μάτι, ενίσχυσε την αντιπάθειά του προς την ιατρική και έτσι στράφηκε στη θεολογία.

Παρακολούθησε μαθήματα του Καντ, ο οποίος τον απάλλαξε από τα δίδακτρα. Έγινε λουθηρανός ιερέας και από τα είκοσι μέχρι τα εικοσιπέντε του χρόνια δίδασκε στην εκκλησιαστική σχολή της μητρόπολης της Ρίγας. Εκεί εμφανίστηκε το 1767 το τρίτομο έργο του Περί της νεωτέρας γερμανικής λογοτεχνίας, όπου έκανε έκκληση για μια γερμανική λογοτεχνία απαλλαγμένη από ξένες επιρροές.^[15]

Το 1769 εγκατέλειψε τη Ρίγα και ταξίδεψε στο Παρίσι. Γνώρισε τους Εγκυκλοπαιδιστές, αλλά δεν προσχώρησε στον Διαφωτισμό.

Το 1770 συνόδευσε ως παιδαγωγός τον πρίγκιπα του Χόλσταϊν-Γκόττορπ ανά τη Γερμανία. Είχε εν τω μεταξύ αρχίσει να γράφει τα Κριτικά Δάση, δοκίμια για την τέχνη και τη λογοτεχνία. Πεποίθησή του ήταν ότι έπρεπε να εγκαταλειφθεί η μίμηση των Ελλήνων κλασσικών, που κήρυτταν οι Βίνκελμαν και Λέσσινγκ και ότι έπρεπε να αναζητηθούν οι λαϊκές πηγές της ποίησης. Η ποίηση κατά τον Χέρντερ γεννιέται από το ένστικτο του λαού και όχι από λίγους καλλιεργημένους ανθρώπους.^[16]

Νέα αποτυχημένη εγχείρηση του έδωσε την ευκαιρία να γνωριστεί προσωπικά με τον Γκαίτε, ο οποίος ήταν ενθουσιασμένος από τα κηρύγματα του Χέρντερ. Το 1771 έγινε αυλικός ιεροκήρυκας και πρόεδρος του ιεροδικείου στο Μπύκενμπουργκ, πρωτεύουσα του μικρού πριγκιπάτου του Σάουμπουργκ-Λίππε. Εκεί έγραψε τα βιβλία, που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του Sturm und Drang. Ήταν πιστός Χριστιανός, αλλά δεν έβλεπε παντού το χέρι του Θεού. Πίστευε ότι κάθε πολιτισμός ήταν μια αυθύπαρκτη ενότητα με γέννηση, ακμή και θάνατο. Θαύμαζε τον Μεσαίωνα σαν εποχή φαντασίας, λαϊκής ποίησης και απλότητας και επέκρινε τον Διαφωτισμό σαν ειδωλολατρία της λογικής.

Το 1773 νυμφεύτηκε και το 1776 ο Κάρολος-Αύγουστος δούκας της Βαϊμάρης, ο μεγάλος μαικήνας, τον κάλεσε στην Αυλή του ύστερα από σύσταση του Γκαίτε. Με τους Γκαίτε, Βίλαντ και Σίλλερ ο Χέρντερ αποτέλεσε την περίφημη τετράδα που κατέστησε τη Βαϊμάρη πνευματικό κέντρο της Γερμανίας.

Τα πολλαπλά του καθήκοντα στη Βαϊμάρη -ιερέας και ιεροκήρυκας των ανακτόρων, επόπτης της διαγωγής του κλήρου και των σχολείων του δουκάτου (τα οποία έγιναν υποδείγματα για όλη τη Γερμανία)- σε συνδυασμό με την πάθησή του, τον έκαναν ευερέθιστο. Οι Γκαίτε και Βίλαντ τον απέφευγαν για μεγάλο χρονικό διάστημα και ο δούκας εξοργιζόταν από ορισμένα κηρύγματά του. «Μετά από ένα τέτοιο κήρυγμα», έγραψε ο Γκαίτε, «δεν μένει στον δούκα παρά να παραιτηθεί».

Τελικά συμφιλιώθηκε με όλους και αφοσιώθηκε στις συγγραφές του, επαναλαμβάνοντας τις επιθέσεις του κατά του ορθολογισμού στη λογοτεχνία και της «έντεχνης» ποίησης. Μεταξύ 1784 και 1791 κυκλοφόρησε σε τέσσερις τόμους το μεγάλο του έργο Ιδέες για μια φιλοσοφία της Ιστορίας της Ανθρωπότητας, το οποίο, παρά την «ορθόδοξή» του συγκρότηση, περιέχει ορισμένες θεολογικές και πολιτικές απόψεις, που μπορεί να χαρακτηριστούν αιρετικές.^[17]

Στις Επιστολές περί της προόδου της ανθρωπότητος (1793-97), χαιρέτιζε -μετ' επιφυλάξεων- τη Γαλλική Επανάσταση. Παρ' όλα αυτά ο δούκας -που πολέμησε το 1792 στη μάχη του Βαλμί εναντίον των Γάλλων- τον έκανε ευγενή («φον»).

Στα τελευταία του χρόνια ενεπλάκη σε φιλοσοφική έριδα με τον Καντ και ψυχράνθηκε πάλι με τον Γκαίτε. Πέθανε τον Δεκέμβριο του 1803. Ο δούκας Κάρολος-Αύγουστος, παρά τις προσβολές που είχε δεχτεί από τον Χέρντερ, διέταξε να ταφεί με μεγάλες τιμές στη μητρόπολη της Βαϊμάρης.^[18]

Επιλογή έργων

• Über die neuere Deutsche Litteratur (Περί της νεωτέρας γερμανικής λογοτεχνίας, 1767)
• Kritische Wälder (Κριτικά Δάση, 1769)
• Abhandlung über den Ursprung der Sprache (Πραγματεία περί της καταγωγής της γλώσσας, 1772)
• Auch eine Philosophie der Geschichte zur Bildung der Menschheit (Μια ακόμη φιλοσοφία της Ιστορίας για τη διάπλαση της ανθρωπότητας, 1774)
• Volkslieder (Δημοτικά τραγούδια, 1778)
• Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit (Ιδέες για μια φιλοσοφία της Ιστορίας της Ανθρωπότητας, 1784-91)
• Briefe zur Beförderung der Humanität (Επιστολές περί της προόδου της ανθρωπότητος, 1793–97)

Παραπομπές

1. «Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1962.
2. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 119073262. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
3. Rudolf Haym: «Herder, Johann Gottfried» (Γερμανικά) 1880. σελ. 55–100.
4. «Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1962.
5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
6. (Αγγλικά) ISFDB. 218158. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
7. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
8. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
9. LIBRIS. Εθνική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας. 24  Οκτωβρίου 2012. 97mps34t3zd85v4. Ανακτήθηκε στις 24  Αυγούστου 2018.
10. CONOR.SI. 36451939.
11. Konstantin Ivanovich Arabazhin: «Гердер, Иоганн Готфрид» (Ρωσικά)
12. The Fine Art Archive. 81841. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
13. «Гердер, Иоганн Готфрид фон» (Ρωσικά)
14. . «plato.stanford.edu/entries/herder/». 
15. . «britannica.com/biography/Johann-Gottfried-von-Herder». 
16. . «philosophynow.org/issues/Herder_and_Human_Identity». 
17. . «studysmarter.co.uk/explanations/politics/political-ideology/johann-gottfried-von-herder/». 
18. . «sites.google.com/site/thepoliticsteacherorg/judicial-independence-1/johann-gottfried-von-herder». 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ

• Επιλεγμένα έργα στο Project Gutenberg (Γερμανικά)