Ο Γιόχαν Γκέοργκ Χάμαν (γερμανικά: Johann Georg Hamann, 27 Αυγούστου 1730 – 21 Ιουνίου 1788) ήταν Γερμανός Λουθηρανός φιλόσοφος από το Κένινγκσμπεργκ γνωστός ως «ο Μάγος του Βορρά», μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες της μετακαντιανής φιλοσοφίας. Το έργο του, όπως και του μαθητή του Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ, άσκησαν αποφασιστική επίδραση στο κίνημα Θύελλα και ορμή. [9]
Στράφηκε κατά των ιδεών του Διαφωτισμού και η δυσπιστία του για τον ορθολογισμό τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η πίστη στον Θεό ήταν η μόνη λύση στα βασανιστικά προβλήματα της φιλοσοφίας.[10]
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Χάμαν γεννήθηκε το 1730 στο Κένινγκσμπεργκ (τώρα Καλίνινγκραντ, Ρωσία). Ήταν γιος μιας μαίας και ενός κουρέα-χειρουργού. Άρχισε να σπουδάζει φιλοσοφία και θεολογία σε ηλικία 16 ετών, στράφηκε στα νομικά, αλλά μελέτησε κυρίως λογοτεχνία, φιλολογία και ρητορική, επίσης μαθηματικά και επιστήμες και απέκτησε εγκυκλοπαιδική ευρυμάθεια. Άφησε το πανεπιστήμιο το 1752 χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του και έγινε οικοδιδάσκαλος μιας πλούσιας οικογένειας σε κτήμα της Λιβονίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συνέχισε τις ευρύτατες μελέτες του στη φιλοσοφία και επηρεάστηκε από τον Τζορντάνο Μπρούνο, τον Λάιμπνιτς, τον Σπινόζα και τον νεοπλατωνισμό. Η πρώτη του δημοσίευση ήταν μια μελέτη πολιτικής οικονομίας σχετικά με το εμπόριο. Έγραψε με το ψευδώνυμο «ο Μάγος του Βορρά». Στη συνέχεια προσλήφθηκε το 1756 στον εμπορικό οίκο Μπέρενς στη Ρίγα. Ο Χάμαν γνώριζε στενά τον έμπορο Γιόχαν Κρίστοφ Μπέρενς, έναν ενθουσιώδη οπαδό του Διαφωτισμού και συντάκτη του εβδομαδιαίου περιοδικού Δάφνη που προωθούσε τις νέες ιδέες στη Ρίγα, στις οποίες και ο Χάμαν πίστευε έως τότε.[11]
Κατά τη διάρκεια ενός επαγγελματικού ταξιδιού στο Λονδίνο το 1758, είχε μια μυστικιστική εμπειρία και υπέστη βαθιά χριστιανική μεταστροφή, που αναπροσανατόλισε ολόκληρη τη ζωή και τη φιλοσοφία του γύρω από την προφητική διαφωτιστική δύναμη της Βίβλου. Αυτή η μετατόπιση επηρέασε όλα τα επόμενα έργα του, διαμορφώνοντας τις απόψεις του για τη φύση, τη λογική και την ανθρώπινη ταυτότητα.[12]
Επέστρεψε στη Ρίγα, ζήτησε σε γάμο την αδερφή του Μπέρενς, Καταρίνα, με την οποία ήταν ερωτευμένος, αλλά ο φίλος του τον απέρριψε, λόγω της νεοαποκαλυφθείσας θρησκευτικότητάς του. Στη συνέχεια, επέστρεψε στο Κένιγκσμπεργκ, όπου έζησε για το υπόλοιπο της ζωής του μέχρι τους τελευταίους μήνες του.
Ο Χάμαν δεν κατείχε ποτέ επίσημη ακαδημαϊκή ή εκκλησιαστική θέση. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλονταν στο έντονο πρόβλημα του λόγου του, το οποίο τον εμπόδιζε να κάνει διαλέξεις ή να κηρύξει. Με τη μεσολάβηση του φίλου του Ιμμάνουελ Καντ βρήκε δουλειά ως χαμηλόβαθμος δημόσιος υπάλληλος ωστόσο, η κύρια δραστηριότητά του ήταν εκδότης και συγγραφέας. Θεωρούνταν ένας από τους πιο πολυμαθείς και γλωσσομαθείς μελετητές της εποχής του. Παρά την αφοσίωσή του στον Χριστιανισμό, έζησε με μια γυναίκα την οποία δεν παντρεύτηκε ποτέ, αλλά παρέμεινε αφοσιωμένος και πιστός, απέκτησαν τέσσερα παιδιά τα οποία λάτρευε και που περιστασιακά εμφανίζονται στα γραπτά του (κυρίως ως απείθαρχοι περισπασμοί της προσοχής του συγγραφέα).[13]
Στο τέλος της ζωής του δέχτηκε μια πρόσκληση από την πριγκίπισσα Γκαλίτσιν στο Μύνστερ, όπου πέθανε το 1788.
Επιρροές - επίδραση
Ο Χάμαν επηρεάστηκε από τον Ντέιβιντ Χιουμ, αλλά χρησιμοποίησε τις απόψεις του για να υποστηρίξει τον Χριστιανισμό και όχι εναντίον. Η μετάφρασή του του έργου του Χιουμ στα γερμανικά θεωρείται από τους περισσότερους μελετητές ότι είναι αυτή που μύησε τον Ιμμάνουελ Καντ στον σκεπτικισμό και τον αγνωστικισμό του Σκωτσέζου φιλοσόφου και τον αφύπνισε από τον «δογματικό του λήθαργο». Ο Χάμαν μύησε επίσης τον Καντ στο έργο του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Οι δύο φιλόσοφοι έτρεφαν αμοιβαίο σεβασμό και φιλία, αν και Χάμαν απέρριψε τον Γερμανικό ιδεαλισμό του Καντ και θεωρούσε την αλήθεια ως απαραίτητη ενότητα της λογικής, της πίστης και της εμπειρίας. Κύριο μέλημά του ήταν να συμφιλιώσει τη φιλοσοφία και τον χριστιανισμό.[10]
Ο Χάμαν άσκησε βαθιά επιρροή στο γερμανικό λογοτεχνικό κίνημα Θύελλα και ορμή και σε σύγχρονους φιλοσόφους, όπως ο Χέρντερ και ο Φρίντριχ Γιακόμπι, οΛέσινγκ και ο Μέντελσον. Εντυπωσίασε τον Χέγκελ και τον Σέλινγκ και οι Γκαίτε και Κίρκεγκωρ ήταν μεταξύ αυτών που τον αποκάλεσαν «ένα από τα λαμπρότερα μυαλά της εποχής του». Η επιρροή του συνεχίστηκε στους Γερμανούς στοχαστές του 20ού αιώνα. Η δημοτικότητά του έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες μεταξύ φιλοσόφων, θεολόγων και μελετητών γερμανικών σπουδών σε όλο τον κόσμο μετά την έκδοση των απάντων του (6 τόμοι, 1947-19557) και την εμφάνιση του Χριστιανικού υπαρξισμού. [14]
.jpg)
