Ο Γιωσέφ Ελιγιά ή Γιοσέφ Ελιγιά ή Ιωσήφ Καπούλιας, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα (Ιωάννινα, 1901 – Αθήνα, 29 Ιουλίου1931), ήταν Ελληνοεβραίος ποιητής, μελετητής και μεταφραστής.
Η ζωή του
Γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1901 και φοίτησε στο γαλλόφωνο γυμνάσιο της Παγκόσμιας Ισραηλιτικής Συμμαχίας. Το 1922 πήγε στην Αθήνα και εργάστηκε σε ιδιωτικά σχολεία ως καθηγητής της γαλλικής γλώσσας. Το 1930 διορίστηκε καθηγητής της γαλλικής στο Γυμνάσιο του Κιλκίς, από όπου μεταφέρθηκε εσπευσμένα στην Αθήνα και πέθανε στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» από τύφο το 1931. Ο τάφος του βρίσκεται στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.
Το έργο του
Συνεργάστηκε με τα περιοδικά Νουμάς, Νέα Εστία, κ.ά. Μέχρι το θάνατό του υπήρξε τακτικός συνεργάτης της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας του «Πυρσού», για την οποία έγραψε διάφορα άρθρα για την εβραϊκή θρησκεία και φιλολογία. Έγραψε επίσης ποιήματα και κριτικές, και μετέφρασε εβραϊκά κείμενα, κυρίως από τη Βίβλο, όπως το Άσμα Ασμάτων, τη Ρουθ, τους Ψαλμούς κ.ά. Παράλληλα όμως έκανε γνωστή στην Ελλάδα και την νεότερη εβραϊκή ποίηση και πεζογραφία. Μετά το θάνατό του, το 1938 ο σύλλογος Μπενέ Μπερίθ εξέδωσε στη Θεσσαλονίκη τα συγκεντρωμένα Ποιήματα του, με εισαγωγή, ανάλυση και βιογραφικό σημείωμα από τον Γ.Κ. Ζωγραφάκη.[1] Το 1944 κυκλοφόρησε στην Αμερική ένας τόμος με ποιήματά του μεταφρασμένα από τη Ραίη (Ραχήλ) Ντάλβεν.[2] Πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του, κυκλοφόρησαν οι μεταφράσεις του από την εβραϊκή γλώσσα προς τη νέα ελληνική.[3] Τα άπαντά του κυκλοφόρησαν μόλις το 2009.[4]
Τα ποιήματά του τα χαρακτηρίζει ένας τόνος βιβλικός, συχνά ανάμικτος με ερωτισμό και ιδεαλισμό και με κάποια ειδυλλιακή φυσιολατρεία. Παρέμεινε πιστός του μετρικού και του ομοιοκατάληκτου στίχου και δεν ακολούθησε τις νέες μορφές τεχνικής που υιοθέτησαν οι σύγχρονοί του. Από το 1997 έχει καθιερωθεί η διδασκαλία της ποίησης του Γιωσέφ Ελιγιά στα τμήματα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Το πρόσωπο του Γιωσέφ Ελιγιά και οι διωγμοί που υπέστη από τους ομοθρήσκους του λόγω των αριστερών του ιδεών αναφέρονται έμμεσα στο πολύ γνωστό διήγημα του Δημήτρη Χατζή «Σαμπεθάι Καμπιλής»,[5] το οποίο συμπεριλαμβάνεται στην συλλογή διηγημάτων Το τέλος της μικρής μας πόλης.
↑Αμπατζοπούλου, Φραγκίσκη (1998). Ο Άλλος εν διωγμώ. Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία. Ζητήματα ιστορίας και μυθοπλασίας. Αθήνα: Θεμέλιο. ISBN9789603102304.
