Τα Αυστραλιανά σωφρονιστικά ιδρύματα είναι μια ομάδα από 11 φυλακές που δημιουργήθηκαν από τη Βρετανική Αυτοκρατορία κατά τον 18ο και 19ο αιώνα σε εύφορες αυστραλιανές παράκτιες λωρίδες στο Σίδνεϊ , την Τασμανία, το νησί Νόρφολκ και το Φρίμαντλ της Δυτικής Αυστραλίας, τα οποία πλέον ανήκουν στα Μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, καθώς αντιπροσωπεύουν «...τα καλύτερα σωζόμενα δείγματα μεταφοράς καταδίκων σε μεγάλη κλίμακα και της αποικιακής επέκτασης των ευρωπαϊκών δυνάμεων μέσω της παρουσίας και της εργασίας καταδίκων».[1]
Οι προετοιμασίες για την ένταξή τους στη λίστα της UNESCO ξεκίνησαν το 1995 και η υποψηφιότητα τέθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 2008. Αυτή η πρώτη προσπάθεια απέτυχε και η υποψηφιότητα στη συνέχεια επαναδιατυπώθηκε και έγινε αποδεκτή το 2010.
Ιστορία
Από το 1788 έως το 1868 μεταφέρθηκαν 162.000 περίπου κατάδικοι από την Βρετανία και την Ιρλανδία σε διάφορες σωφρονιστικές αποικίες στην Αυστραλία. Η μεταφορά καταδίκων στην Αμερική, που είχε ξεκινήσει από τις αρχές του 18ου αιώνα, διακόπηκε με την έναρξη της Αμερικανικής επανάστασης. Ήταν λοιπόν αναγκαίο να βρεθεί μια άλλη τοποθεσία για να ανακουφιστούν οι υπερπλήρεις βρετανικές φυλακές και τα κάτεργα. Από το 1770 ο Τζέημς Κουκ είχε διεκδικήσει για λογαριασμό της Βρετανίας την ανατολική ακτή της Αυστραλίας. Στις 13 Μαΐου 1787 ο Πρώτος Στόλος απαρτιζόμενος από 2 πλοία του Βασιλικού Ναυτικού, 3 φορτηγά πλοία και 6 πλοία μεταφοράς καταδίκων, μεταφέροντας συνολικά 1400 άτομα (κατάδικους[σημ. 1], φρουρούς, ναυτικούς, κρατικούς λειτουργούς και ελεύθερους άποικους) απέπλευσε από το Πόρτσμουθ για τον κόλπο Μπότανυ, φτάνοντας στις 20 Ιανουαρίου 1788 για να ιδρύσει το Σίδνεϊ[σημ. 2], στη Νέα Νότια Ουαλία, τον πρώτο ευρωπαϊκό οικισμό στη νέα ήπειρο. Άλλες ποινικές αποικίες ιδρύθηκαν στη Τασμανία το 1803 ενώ η Δυτική Αυστραλία άρχισε να δέχεται καταδίκους το 1850.[3]
Οι μεταφορές ποινικών κρατούμενων στην Αυστραλία κορυφώθηκαν τη δεκαετία του 1830 και μειώθηκαν σημαντικά την επόμενη δεκαετία, καθώς οι διαμαρτυρίες ενάντια στο σύστημα μεταφοράς καταδίκων εντάθηκαν σε όλες τις αποικίες. Το 1868, σχεδόν δύο δεκαετίες αφότου είχαν σταματήσει οι μεταφορές στις ανατολικές αποικίες, το τελευταίο πλοίο κατάδικων έφτασε στη Δυτική Αυστραλία. Σώζονται στις ημέρες μας περισσότερα από 3.000 σωφρονιστικά ιδρύματα από την πρώτη περίοδο της αποικιοκρατίας στην Αυστραλία, 11 από αυτά θεωρήθηκαν ως τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα και εντάχθηκαν στον Κατάλογο των Μνημείων της UNESCO.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Κριτήριο
Περιγραφή
Παραπομπή
Κριτήριο IV
Σύνολο κτιρίων κ.λπ., που απεικονίζουν μια σημαντική φάση στην ανθρώπινη ιστορία
«Ένα εξαιρετικό παράδειγμα της καταναγκαστικής μετανάστευσης κατάδικων - ένα σημαντικό στάδιο της ανθρώπινης ιστορίας»[1]
Κριτήριο VI
Άμεσα ή άρρηκτα συνδεδεμένο με γεγονότα κ.λπ., εξαιρετικής παγκόσμιας σημασίας
«ένα εξαιρετικό παράδειγμα παγκόσμιων ιδεών και εξελίξεων που σχετίζονται με την τιμωρία και τον σωφρονισμό των εγκληματικών στοιχείων της ανθρωπότητας κατά την Εποχή του Διαφωτισμού και τη Νεότερη εποχή»[1]
Κατάλογος μνημείων
Τα 11 σωφρονιστικά ιδρύματα που ανήκουν στα Μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO είναι:
Kingston and Arthur's Vale Historic Area ("KAVHA")[4], νησί Νόρφολκ
Old Government House and Domain[5], Νέα Νότια Ουαλία