Αρκούδα των σπηλαίων

Αρκούδα των σπηλαίων Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: 0.25–0.027Ma ΠροЄ Є O Σ Δ Λ Π Τ Ι Κ Πγ Ν ↓ Μέσο έως Ύστερο Πλειστόκαινο
Ζωντανή αναπαράσταση
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia) Τάξη: Σαρκοφάγα (Carnivora) Οικογένεια: Αρκτίδες (Ursidae) Γένος: Άρκτος (Ursus) Είδος: U. spelaeus
Διώνυμο
Ursus spelaeus (Άρκτος η σπηλαία) Rosenmüller, 1794

Η αρκούδα των σπηλαίων ήταν είδος μεγάλης αρκούδας που εξαφανίστηκε πριν από 24.000 χρόνια κατά την τελευταία Περίοδο των Παγετώνων. Ζούσε κατά το Πλειστόκαινο στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη από τα Πυρηναία μέχρι τον Καύκασο.

Ονομάστηκε "αρκούδα των σπηλαίων", επειδή τα περισσότερα απολιθώματά της βρέθηκαν μέσα σε σπηλιές.

Περιγραφή

Σκελετός μια αρκούδας των σπηλαίων

Το μέγεθος της αρκούδας των σπηλαίων ήταν μεγαλύτερο από αυτό της καφέ αρκούδας (κατά περίπου 30%). Όταν στεκόταν όρθια έφτανε σε ύψος τα 2,5 μ. και βάρος τα 400-500 κιλά στα αρσενικά και τα 200-250 κιλά στα θηλυκά. Η αρκούδα των σπηλαίων είχε ογκώδη και εύρωστη κατασκευή, με πολύ μεγάλο κεφάλι, μέτωπο έντονα αναθολωμένο, πόδια κοντά, δυνατά σαγόνια, μικρά αυτιά και τα αρσενικά είχαν έως και διπλάσιο βάρος από τα θηλυκά^[1]..

Βιολογία

Κρανίο

Η οδοντοστοιχία της δείχνει ότι πιθανότατα είχε αποκλειστικά χορτοφαγικές συνήθειες, έτρωγε κατά βάση ρίζες, χόρτα, βότανα, φράουλες, μέλι και περιστασιακά μικρά θηλαστικά, σε αντίθεση με τις καφετιές αρκούδες (που ζουν ως σήμερα), οι οποίες είναι περισσότερο σαρκοφάγες. Αυτός ήταν άλλωστε και ο βασικός λόγος που οδήγησε στην επιβίωσή τους.

Γεωγραφική κατανομή

Απολιθώματα της αρκούδας των σπηλαίων έχουν βρεθεί στα Πυρηναία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Βόρεια Ιταλία, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο. Αν και φαίνεται ότι ο πληθυσμός τους ήταν κυρίως στην Δυτική Ευρώπη ωστόσο έχουν βρεθεί απολιθώματα των οστών της σε σπήλαια όλης της Ευρώπης (μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και αρκετά σπήλαια στην Ελλάδα)^[2].

Στην Ελλάδα

Στον ελλαδικό χώρο ίχνη της αρκούδας των σπηλαίων έχουν βρεθεί εκτός από το σπηλαιοπάρκο Αριδαίας, στη Μηλιά Γρεβενών, στο σπήλαιο Περάματος Ιωαννίνων, στο σπήλαιο Πετραλώνων, στο Διμήνι Μαγνησίας, στο Εμποριό της Χίου, στη Σκοτεινή Θαρρουνίων της Εύβοιας, στο Απήδημα Λακωνίας και στην ευρύτερη περιοχή της Αρεόπολης στην Ανατολική Μάνη^[1].

Εξαφάνιση

Σκελετός αρκούδας των σπηλαίων (Ursus spelaeus) στο Σπήλαιο των Αρκούδων που βρίσκεται στο χωριό Chișcău στην Ρουμανία.

Οι περισσότερες αρκούδες των σπηλαίων φαίνεται πως πέθαναν πριν την τελευταία περίοδο των παγετώνων. Τα πιο πρόσφατα απολιθώματα χρονολογούνται πριν από 24.000 χρόνια. Η Ευαγγελία Τσουκαλά, η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παλαιοντολογίας του τμήματος Γεωλογίας στο Α.Π.Θ, λέει ότι ο άνθρωπος του Νεάντερταλ εξολόθρευσε την αρκούδα των σπηλαίων, και εξηγεί πως στην προσπάθειά του να προστατευτεί από το δριμύ ψύχος ήρθε αντιμέτωπος με τη γιγαντιαία αρκούδα, κυρίως όταν αυτή ήταν σε λήθαργο, άρα αδύναμη, μισοναρκωμένη και ανίκανη να αμυνθεί. Όπως έχει αποδειχθεί, η ανθρώπινη δραστηριότητα επιτάχυνε την εξαφάνιση της αρκούδας των σπηλαίων είτε με το κυνήγι είτε με δείγματα τελετουργικών συμπεριφορών που αφορούσαν τα οστά της. Ο ανταγωνισμός, παρότι άνισος ως προς το μέγεθος των δύο αντιπάλων, έφερε νικητή τον άνθρωπο, ο οποίος δεν μπορούσε να ανεχθεί τη φυτοφάγα αρκούδα να του περιορίζει την τροφή. Αλλά και να του καταλαμβάνει χώρο στα ασφαλή και πιο ζεστά -σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον-σπήλαια. Επιπλέον εκμεταλλεύτηκε αρκετά το κρέας και τη γούνα της.

Πινακοθήκη

• 
  Σκελετός αρκούδας των σπηλαίων σε όρθια στάση
• 
  Απεικόνιση
• 
  Αρκούδα των σπηλαίων (πάνω δεξιά) μαζί με άλλα ζώα σε τοιχογραφία

Παραπομπές

1. Interactive, Pegasus. «Οι αρκούδες των σπηλαίων ζούσαν στην Ελλάδα». ethnos.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016. 
2. «Zenas.gr». www.zenas.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2016.