Αν Λίστερ

Άννα Λίστερ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	3  Απριλίου 1791[1] Χάλιφαξ
Θάνατος	21 Σεπτεμβρίου 1840 (49 ετών) Κουτάισι
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας
Θρησκεία	Αγγλικανική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ορειβάτρια γαιοκτήμων οδοιπόρος[3] ημερολογιογράφος συγγραφέας
Οικογένεια
Σύντροφος	Ann Walker
Σχετικά πολυμέσα

Η Αν Λίστερ (Anne Lister, 3 Απριλίου 1791 - 22 Σεπτεμβρίου 1840) ήταν Αγγλίδα γαιοκτήμονας, χρονικογράφος, ορειβάτρια και ταξιδιώτρια από το Γιορκσάιρ. Κατά τη διάρκεια της ζωής της, κρατούσε ημερολόγια, όπου κατέγραφε τις λεπτομέρειες της καθημερινότητάς της, συμπεριλαμβανομένων των λεσβιακών σχέσεών της, των οικονομικών της ανησυχιών, των βιομηχανικών δραστηριοτήτων της και του έργου της βελτίωσης της έπαυλης του Shibden Hall.^[4] Τα ημερολόγιά της περιέχουν περισσότερα από 4 εκατομμύρια λέξεις και περίπου το ένα έκτο -ό,τι αφορά στις λεπτομέρειες των ρομαντικών και σεξουαλικών σχέσεών της- γράφτηκαν με κώδικα.^[4] Ο κώδικας, που προέρχεται από έναν συνδυασμό άλγεβρας και αρχαίας ελληνικής, αποκρυπτογραφήθηκε στη δεκαετία του 1930.^[5][6] Η Λίστερ ονομάζεται συχνά "η πρώτη σύγχρονη λεσβία" για την ξεκάθαρη αυτογνωσία της και τον ανοιχτά λεσβιακό τρόπο ζωής.^[7] Η ερωμένη της την αποκαλούσε "Fred", ενώ οι κάτοικοι του Χάλιφαξ "Gentleman Jack", υπέστη παρενόχληση για τη σεξουαλικότητά της, αλλά αναγνώριζαν την ομοιότητά της με τις Κυρίες της Llangollen, τις οποίες επισκέφθηκε.^[8]

Βιογραφία

Ο James Lister από τον Joshua Horner (1812-1884)

Η Αν Λίστερ ήταν το δεύτερο παιδί και η μεγαλύτερη κόρη του Jeremy Lister (1753-1836), ο οποίος στα νιάτα του το 1775 υπηρέτησε με το βρετανικό 10ο σύνταγμα πεζικού στις μάχες του Λέξινγκτον και του Κόνκορντ στον αμερικανικό πόλεμο της ανεξαρτησίας. ^[9] Τον Αύγουστο του 1788 παντρεύτηκε τη Ρεμπέκα Μπατλ (1770-1817), το πρώτο τους παιδί, ο Ιωάννης, γεννήθηκε το 1789, αλλά πέθανε το ίδιο έτος. Η Άννα Λίστερ γεννήθηκε στο Χάλιφαξ στις 3 Απριλίου του 1791. Το 1793, η οικογένεια μετακόμισε σε ένα κτήμα που ονομάζεται Skelfler House, στο Market Weighton, μια μικρή πόλη του ανατολικού Γιόρκσαϊρ. Στο Skelfler ήταν όπου η νεαρή Αν πέρασε τα πρώτα της χρόνια. Ένας δεύτερος γιος, ο Σαμουήλ, ο οποίος ήταν πολύ δεμένος με την Αν, γεννήθηκε το 1793. ^[10] Οι Λίστερ απέκτησαν συνολικά τέσσερις γιους και δύο κόρες, αλλά μόνο η Αν και η μικρότερη αδερφή της, Μάριαν, ξεπέρασαν το 20ό έτος. ^[9]

Μεταξύ του 1801 και του 1805, η Λίστερ διδάχθηκε κατ' οίκον από τον Αιδεσιμότατο Γιώργο Σκελντινγκ, τον εφημέριο της περιοχής, και σε ηλικία επτά ετών, στάλθηκε σε σχολείο που διευθύνει η κα Hagues και η κα Chettle στο Agnesgate, Ripon. Το 1804, η Λίστερ στάλθηκε στο σχολείο Manor House στο Γιορκ, όπου συνάντησε την πρώτη της αγάπη, την Eliza Raine (1791-1869). Η Ελάιζα και η αδελφή της Τζέιν ήταν οι κόρες ενός πολύ πλούσιου χειρούργου της Βρετανικής Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών της Μαντράς, οι οποίες πήγαν στο Γιόρκσαϊρ μετά από το θάνατό του. Η Αν και η Ελάιζα συναντήθηκαν και μοιράστηκαν το ίδιο υπνοδωμάτιο όταν ήταν 13 ετών στο οικοτροφείο, αλλά η Αν κλήθηκε να φύγει μετά από δύο χρόνια. Επέστρεψε στο σχολείο μετά από την αποχώρηση της Ελάιζα. Η Ελάιζα περίμενε να ζήσει μαζί με την Αν όταν θα ενηλικιώνονταν, αλλά η Αν άρχισε σχέσεις με την Ιζαμπέλα Νορκλίφ και την Μαριάννα Μπελκόμπ, μαθήτριες της σχολής. Σε απόγνωση και απογοήτευση, η Ελάιζα νοσηλεύτηκε στο Clifton Asylum, που διεύθυνε ο πατέρας της Μαριάννας. ^{[11] [12]} Κατά την διάρκεια της επιμόρφωσή της στο σπίτι, η Λίστερ εξέφρασε ενδιαφέρον για την κλασική λογοτεχνία. Σε επιστολή που έμεινε στη θεία της από τις 3 Φεβρουαρίου 1803, η νεαρή Λίστερ εξηγεί: «Η βιβλιοθήκη μου είναι η μεγαλύτερη μου χαρά... Η ιστορία της Ελλάδας μου αρέσει πολύ. " ^[13]

Το Shibden Hall, με τον πύργο της βιβλιοθήκης, που προστέθηκε από τη Λίστερ, στα αριστερά

Κληρονόμησε το Shibden Hall μετά από το θάνατο της θείας της το 1836, αλλά το διαχειριζόταν από το 1826 ^[14] και από αυτό έβγαζε ένα λογικό εισόδημα (μέρος του οποίου προερχόταν από εκμίσθωση γαιών). ^[14] Τα πλούτη της τής επέτρεπαν να έχει την ελευθερία να ζήσει όπως ήθελε.

Εκτός από τα έσοδα από την εκμίσθωση γαιών, το χρηματοπιστωτικό χαρτοφυλάκιό της περιελάμβανε ακίνητα στην πόλη, μετοχές στην βιομηχανία καναλιών και σιδηροδρόμων, ορυχεία και λατομεία. Η Λίστερ χρησιμοποίησε τα έσοδα από αυτό το ποικίλο χαρτοφυλάκιο για να χρηματοδοτήσει τα δύο πάθη της, την συντήρηση του Shibden Hall και τα ταξίδια της στην Ευρώπη. ^[15]

Περιγράφεται να έχει "αρρενωπή εμφάνιση", ενώ μια από τις συντρόφους της, η Μάριαν Λότον (πρώην Μπελκόμπ), αρχικά ντρεπόταν να τις δουν μαζί, επειδή η εμφάνισή της σχολιαζόταν. ^[16] Ντυνόταν εξ ολοκλήρου με μαύρο χρώμα ^[8] και συμμετείχε σε πολλές δραστηριότητες που δε θεωρούνταν αρμόζουσες για τις κυρίες της εποχής, όπως το άνοιγμα και η κατοχή ενός λιγνιτωρυχείου. ^[14] Η Λότον και η Λίστερ διατηρούσαν σχέση για πολλά χρόνια, συμπεριλαμβανομένης μιας περιόδου κατά την οποία η Λότον παντρεύτηκε και είχε την άδεια του συζύγου της. ^[16]

Η επόμενη σχέση της Λίστερ με την πλούσια κληρονόμο Αν Γουόλκερ, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή της. Οι δυο γυναίκες κοινώνησαν μαζί την Κυριακή του Πάσχα το 1834 στον Ναό της Αγίας Τριάδας του Γιορκ, θεωρώντας το ένα είδος άτυπου γάμου και στη συνέχεια έζησαν σαν παντρεμένες. Η εκκλησία ερμηνεύεται ως ο τόπος του πρώτου λεσβιακού γάμου που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στη Βρετανία και σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος υπάρχει μια μπλε αναμνηστική πλακέτα. ^[17] Το ζευγάρι έζησε μαζί στο Shibden Hall μέχρι το θάνατο της Λίστερ το 1840. Η περιουσία της Γουόλκερ χρησιμοποιήθηκε για τη βελτίωση του οικήματος του Shibden Hall, όπως και του καταρράκτη και της λίμνης που υπάρχουν στο κτήμα. ^[18] Η Λίστερ ανακαίνισε το Shibden Hall αρκετά σημαντικά βασιζόμενη σε δικά της σχέδια. ^[14] Το 1838, πρόσθεσε ένα γοτθικό πύργο στο κεντρικό σπίτι, που χρησίμευε ως ιδιωτική βιβλιοθήκη της. Είχε επίσης μια σήραγγα σκαμμένη κάτω από το κτίριο, η οποία επέτρεπε στο προσωπικό να κινείται χωρίς να την ενοχλεί. ^[18]

Το 1830, ενώ ταξίδευε στη Γαλλία, η Λίστερ ήταν η πρώτη γυναίκα που ανέβηκε στο Monte Perdido στα Αραγονικά Πυρηναία . ^[19] Το 1838 επέστρεψε στα Πυρηναία με την Γουόλκερ και ολοκλήρωσε την πρώτη "επίσημη" ανάβαση του Vignemale (3.298 μ.), της πιο ψηλής κορυφής των γαλλικών Πυρηναίων. ^{[20] [21]} Στη Γαλλία ήταν γνωστή ως Ann Lister ή Lady Lister μόνο για αυτό το επίτευγμα της.

Κατά τη διάρκεια της ζωής της, ήταν βαθιά θρησκευόμενη, πιστή στην αγγλικανική εκκλησία και στο πολιτικό δόγμα των Τόρις. ^[22]

Ο ναός στο Χάλιφαξ, όπου θάφτηκε η Αν

Θάνατος

Η Αν Λίστερ πέθανε στις 22 Σεπτεμβρίου 1840 σε ηλικία 49 ετών, λόγω πυρετού, στο Κουτάισι, κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου ταξιδιού στη Ρωσία με την Αν Γουόλκερ. ^[23] Η Γουόλκερ βαλσάμωσε το σώμα της Λίστερ και το έφερε πίσω στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου θάφτηκε στην ενοριακή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Χάλιφαξ στις 29 Απριλίου 1841. ^[24] Η επιτάφιος πλάκα της ανακαλύφθηκε το 2010, είχε καλυφθεί από ένα δάπεδο το 1879.

Σύμφωνα με τη διαθήκη της, το κτήμα της Λίστερ πέρασε στα ξαδέλφια της και η Αν Γουόλκερ έλαβε ένα εισόδημα εφ' όρου ζωής. ^[24] Αφού κηρύχθηκε παράφρων, η Γουόλκερ πέρασε μερικά χρόνια υπό τη φροντίδα του Δόκτορα Μπέλκομπ και λόγω της πνευματικής της κατάστασης δεν μπόρεσε να κάνει έγκυρη διαθήκη. ^[25] Πέθανε το 1854 στο σπίτι της παιδικής της ηλικίας, στο Cliff Hill.

Ημερολόγια

Κατά τη διάρκεια της ζωής της, η Αν έγραψε ένα ημερολόγιο τεσσάρων εκατομμυρίων λέξεων. Το ημερολόγιο ξεκίνησε το 1806 σε αποκόμματα χαρτιού, καταγράφοντας κρυπτογραφημένα επιστολές από και προς την Eliza Raine και τελικά έφτασαν σε όγκο τους 26 τόμους, που τελείωσαν με το θάνατό της το 1840. Εκτός του ότι ο γραφικός χαρακτήρας της ήταν απίστευτα δύσκολο να αποκρυπτογραφήθει, ^[26] περίπου το ένα έκτο του βιβλίου είναι κρυπτογραφημένο με ένα κώδικα που είχαν επινοήσει μαζί με την Ελάιζα, συνδυάζοντας το ελληνικό αλφάβητο, ζώδια, σημεία στίξης και μαθηματικά σύμβολα, ^[16] και περιγράφει με μεγάλη λεπτομέρεια τη λεσβιακή ταυτότητα της και τις σχέσεις της, καθώς και τις μεθόδους που χρησιμοποίησε για αποπλάνηση. Τα ημερολόγια περιέχουν επίσης τις σκέψεις της για τον καιρό, τα κοινωνικά συμβάντα, τα εθνικά γεγονότα και τα επιχειρηματικά της ενδιαφέροντα. Το ημερολόγιό της ασχολείται με την καθημερινή της ζωή και όχι μόνο με τη σεξουαλικότητά της ^[14] και παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες για κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά γεγονότα της εποχής.

Ο κώδικας που χρησιμοποιήθηκε στα ημερολόγιά της αποκρυπτογραφήθηκε από τον τελευταίο κάτοικο του Shibden Hall, τον Τζον Λίστερ (1847-1933) και έναν φίλο του, τον Άρθουρ Μπάρελ. Όταν αποκαλύφθηκε το περιεχόμενο των κρυπτογραφημένων κομματιών, ο Μπάρελ συμβούλευσε τον Λίστερ να κάψει όλα τα ημερολόγια. Ο Λίστερ δεν ακολούθησε αυτή τη συμβουλή, αλλά συνέχισε να κρύβει τα ημερολόγια της Αν Λίστερ πίσω από ένα πάνελ στο Shibden Hall.

Το 2011, τα ημερολόγια της Λίστερ προστέθηκαν στο μητρώο του Προγράμματος Παγκόσμιας Μνήμης της UNESCO . ^{[18] [27]} Η καταγραφή τους στο μητρώο επισημαίνει ότι, ενώ ήταν ένας πολύτιμος απολογισμός της εποχής εκείνης, ήταν επίσης και ένας "πλήρης και οδυνηρά ειλικρινής απολογισμός της λεσβιακής ζωής και προβληματισμοί για τη φύση της, αυτό ήταν που κατέστησαν αυτά τα ημερολόγια μοναδικά. Έχουν διαμορφώσει και συνεχίζουν να διαμορφώνουν την κατεύθυνση των βρετανικών μελετών για το φύλο και την ιστορία των γυναικών». ^[27]

Τα ημερολόγια της Λίστερ έχουν περιγραφεί ως μέρος μιας «τριλογίας ημερολογίων του πρώιμου 19ου αιώνα» από γυναίκες, που καλύπτει την ίδια περίοδο από διαφορετικές οπτικές γωνίες, μαζί με εκείνα της Caroline Walker 1812-1830, και της Elizabeth Wadsworth από το 1817 έως το 1829. ^[28]

Έρευνα

Οι εργασίες των Dorothy Thompson και Patricia Hughes στα τέλη της δεκαετίας του 1980 είχαν ως αποτέλεσμα την ανακάλυψη των πρώτων παιδικών ημερολογίων της Λίστερ. Η Hughes δημοσίευσε το Μυστικό ημερολόγιο της Αν Λίστερ για το 1817 (2006) και το Η πρώιμη ζωή της Μις Αν Λίστερ και η περίεργη ιστορία της Μις Eliza Raine (2010), οι οποίες κάνουν εκτεταμένη χρήση άλλων υλικών από τα αρχεία της Λίστερ συμπεριλαμβανομένων επιστολών, ημερολογίων και βοηθητικών εγγράφων. Η Helena Whitbread δημοσίευσε ορισμένα ημερολόγια σε δύο τόμους (1988 και 1992). ^[16] Μια βιογραφία της ακαδημαϊκού Jill Liddington εμφανίστηκε το 1994. Το 2014, ένα συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Shibden Hall επικεντρώθηκε στη ζωή της Λίστερ όπως και στο φύλο και τη σεξουαλικότητα κατά τον 19ο αιώνα. ^[29] Μια βιογραφία της Angela Steidele στη γερμανική γλώσσα δημοσιεύθηκε το 2017.

Ποπ κουλτούρα

Το 1994, το πρώτο επεισόδιο του BBC Two της σειράς Μια φούστα στην ιστορία με τίτλο Ένας Γάμος, με την Τζούλια Φορντ ως Αν Λίστερ, και τη Sophie Thursfield ως Μάριαν Μπέλκομπ. ^{[30] [31]}

Το 2010, το BBC Two μεταδίδει μια παραγωγή βασισμένη στη ζωή της Λίστερ, τα Μυστικά ημερολόγια της κυρίας Αν Λίστερ, με πρωταγωνίστρια την Maxine Peake ως Λίστερ. ^[32] Η αποκάλυψη της Αν Λίστερ, ένα ντοκιμαντέρ της Sue Perkins, μεταδόθηκε στις 31 Μαΐου 2010 στο BBC Two. ^[33]

Το 2012, στο δεύτερο άλμπουμ τους, το The Fragile, το φολκ δίδυμο O'Hooley & Tidow (Belinda O'Hooley and Heidi Tidow) κυκλοφόρησε ένα τραγούδι για την Αν Λίστερ, που ονομάζεται "Gentleman Jack". ^[34]

Το 2019, προβλήθηκε από το BBC ένα ιστορικό δράμα με τίτλο Gentleman Jack, με πρωταγωνίστρια την Suranne Jones ως Αν Λίστερ. Επικεντρώνεται στη ζωή της Αν Λίστερ από το 1832 και μετά. ^{[35] [17]} Οι εκδόσεις Penguin Books δημοσίευσαν έναν συνοδευτικό τόμο από την ιστορικό σύμβουλο της σειράς Anne Choma, Gentleman Jack: The Real Anne Lister, συμπεριλαμβανομένων πρόσφατα μεταγραφόμενων και αποκωδικοποιημένων καταχωρήσεων από τα ημερολόγια της Λίστερ. ^[36]

Τιμητική πλακέτα

Το 2018, μια μπλε πλακέτα με ένα ουράνιο τόξο γύρω γύρω και τη φράση "Μη συμμορφούμενη με το φύλο της επιχειρηματίας. Έδωσε όρκο οικογενειακής δέσμευσης, χωρίς νομική αναγνώριση, με την Αν Γουόλκερ σε αυτήν την εκκλησία. Πάσχα του 1834" τοποθετήθηκε στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας στο Γιορκ για να την τιμήσει· ήταν η πρώτη ΛΟΑΤ ιστορική πλακέτα στο Γιορκ. ^[37] Η διατύπωση επικρίθηκε επειδή δεν ανέφερε τη σεξουαλικότητα της Λίστερ^[38] και το 2019 αντικαταστάθηκε με μια παρόμοια πλακέτα με τη διατύπωση "Αν Λίστερ 1791–1840 του Shibden Hall, Halifax / Λεσβία and Χρονικογράφος, έλαβε εδώ τη θεία κοινωνία για να σφραγίσει την ένωσή της με την Αν Γουόλκερ/ Πάσχα 1834 ". ^[39]

Παραπομπές

1. (Αγγλικά) SNAC. w6478ppr. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
2. «Identifiants et Référentiels» (Γαλλικά) Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. 060263040. Ανακτήθηκε στις 13  Μαΐου 2020.
3. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js20231183398. Ανακτήθηκε στις 4  Απριλίου 2023.
4. «The life and loves of Shibden Hall's Anne Lister», BBC News (BBC), 25 May 2010, http://news.bbc.co.uk/local/bradford/hi/people_and_places/history/newsid_8388000/8388858.stm, ανακτήθηκε στις 6 June 2010 
5. Brown, Jonathan (The Independent) (16 October 2009), «BBC Unveils Drama About Gentleman Jack – 'The First Modern Lesbian'», San Francisco Sentinel, http://www.sanfranciscosentinel.com/?p=46261, ανακτήθηκε στις 6 June 2010 
6. Dempster, Sarah (1 June 2010), «The Secret Diary of Miss Anne Lister and 30 Rock», The Guardian (Guardian Media Group), https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2010/jun/01/secret-diary-miss-anne-lister, ανακτήθηκε στις 4 June 2010 
7. Chafee, Ellen (2002). «Lister, Anne (1791–1840)». glbtq: An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2007. 
8. Castle, Terry (January 1989). «Review: The Pursuit of Love». The Women's Review of Books 6 (4): 6–7. doi:10.2307/4020468. https://archive.org/details/sim_womens-review-of-books_1989-01_6_4/page/6. 
9. Dugdale, Sir William (1894). Dugdale's Visitation of Yorkshire, with Additions (στα Αγγλικά). W. Pollard & Company. σελ. 118. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2018. 
10. Green, Muriel (1992). Miss Lister of Shibden Hall: Selected Letters (1800–1840). Sussex, England: The Book Guild, Ltd. σελ. 18. ISBN 0-86332-672-2. 
11. Hughes, Patricia (2010). The Early Life of Miss Anne Lister and the Curious Tale of Miss Eliza Raine. 
12. Green, Muriel (1992). Miss Lister of Shibden Hall: Selected Letters (1800–1840). σελίδες 7, 19. 
13. Whitbread, Helena (1992). No Priest but Love: Excerpts from the Diaries of Anne Lister, 1824–1826. new York University Press. σελ. 2. 
14. «The life and loves of Shibden Hall's Anne Lister». BBC. 25 May 2010. http://news.bbc.co.uk/local/bradford/hi/people_and_places/history/newsid_8388000/8388858.stm. Ανακτήθηκε στις 29 May 2010. 
15. Liddington, Jill (1993). «Anne Lister of Shibden Hall, Halifax (1791-1840): Her Diaries and the Historians». History Workshop Journal (35). 
16. Norton, Rictor. «Anne Lister: The First Modern Lesbian». Lesbian History. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2010. 
17. Harriet Sherwood (28 July 2018). «Recognition at last for Gentleman Jack, Britain's ‘first modern lesbian'». The Guardian. https://www.theguardian.com/society/2018/jul/28/anne-lister-blue-plaque-lesbian-marriage-church. Ανακτήθηκε στις 3 September 2018. 
18. Crampton, Caroline (5 December 2013). «The lesbian Dead Sea Scrolls: Anne Lister's diaries». New Statesman (London). http://www.newstatesman.com/culture/2013/11/lesbian-dead-sea-scrolls. Ανακτήθηκε στις 25 August 2014. 
19. Saint-Lèbe, Nanou (2002). Les Femmes à la découverte des Pyrénées (στα French). Toulouse: Privat. 
20. Lister, Ann· Maury, Luc (translator) (2000). Première ascension du Vignemale: le 7 août 1838 (στα French). Pau: Cairn. ISBN 2-912233-25-9. 
21. Ingham, Vivien (1968). «Anne Lister's Ascent of Vignemale». Alpine Journal 73 (316–317): 199. http://alpinejournal.org.uk/Contents/Contents_1968_files/AJ%201968%20199-204%20Ingham%20Anne%20Lister.pdf. Ανακτήθηκε στις 22 January 2011. 
22. Clark, Anna (July 1996). «Anne Lister's Construction of Lesbian Identity». Journal of the History of Sexuality 7 (1): 35. https://archive.org/details/sim_journal-of-the-history-of-sexuality_1996-07_7_1/page/35. 
23. Bray, Alan (2003). The Friend. University of Chicago Press. ISBN 0-226-07180-4. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2008. 
24. «The Shibden Hall Estate». Leeds Times. 22 July 1882. http://www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000336/18820722/024/0007. Ανακτήθηκε στις 5 February 2015. 
25. «The Story of Anne Lister». Borthwick Institute for Archives, The University of York (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2017. 
26. Liddington, Jill (1993). «Anne Lister of Shibden Hall, Halifax (1791-1840): Her Diaries and the Historians». History Workshop Journal 35 (1): 45–77. doi:10.1093/hwj/35.1.45. 
27. «UK Memory of the World Register». UK National Commission for UNESCO. UNESCO. 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2014. 
28. Trigg, W.B. (1943). Miss Wadsworth's Diary. West Yorkshire Archive Service: Halifax Antiquarian Society. σελ. 123. 
29. Anne Lister Conference«The Inaugural Anne Lister Conference; women, gender and sexuality in the 19th Century». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2014. 
30. Βάση δεδομένων BFI
31. BBC Genome
32. «BBC Two announces brand new drama: The Secret Diaries Of Miss Anne Lister». BBC Press Office. BBC. 11 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2010. 
33. «Revealing Anne Lister». BBC Two Programmes. BBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2010. 
34. «Music and Performance: Interview with O'Hooley and Tidow». When Sally Met Sally. 12 Σεπτεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2012. 
35. Petski, Denise (19 July 2017). «Suranne Jones To Star In Sally Wainright Drama Series For HBO & BBC One». Deadline. http://deadline.com/2017/07/suranne-jones-star-sally-wainright-drama-series-hbo-bbc-1202131733/. Ανακτήθηκε στις 10 April 2018. 
36. «Gentleman Jack (Movie Tie-In) by Anne Choma | PenguinRandomHouse.com: Books». PenguinRandomhouse.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. 
37. «Plaque in York honours 'first modern lesbian' Anne Lister». 24 July 2018. https://www.bbc.com/news/uk-england-york-north-yorkshire-44938819. Ανακτήθηκε στις 2018-07-28. 
38. «Anne Lister: Plaque wording to change after 'lesbian' row». BBC News. Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2018. 
39. «Video: York's rainbow plaque to Anne Lister is back – with the word 'Lesbian' front and centre». YorkMix. 29 Ιανουαρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019. 

Πηγές

• Χόμα, Άννα, Κύριο Jack: Η πραγματική Anne Lister. (Βιβλία Penguin & BBC Books, 2019)
• Πράσινο, Muriel, Δεσποινίς Lister του Shibden Hall: Επιλεγμένες επιστολές (1800-1840) . (Η Βιβλιοθήκη Guild, Ltd., 1992)
• Hughes, Patricia, το μυστικό ημερολόγιο της Anne Lister για το 1817 . (Hues Books Ltd 2006)
• Hughes, Patricia, Η μυστική ζωή της κυρίας Anne Lister και η περίεργη ιστορία της Miss Eliza Raine . (Hues Books Ltd 2010)
• Liddington, Jill, Παρουσιάζοντας το παρελθόν: Anne Lister του Halifax, 1791-1840 . (Pennine Pens, 1994)
• Liddington, Jill, Γυναικεία τύχη: Γη, Φύλο και Αρχή: Τα ημερολόγια της Anne Lister και άλλα γραπτά, 1833-36 . (Rivers Oram Press, 1998)
• Steidele, Άντζελα, Άννα Λίστερ. Eine erotische Biographie . (Matthes & Seitz Berlin, 2017)
• Vicinus, Martha, Συγγενείς φίλοι: Γυναίκες που αγαπούσαν τις γυναίκες, 1778-1928 . (Πανεπιστήμιο του Chicago Press, 2004)
• Whitbread, Helena, ξέρω τη δική μου καρδιά: Τα ημερολόγια της Anne Lister 1791-1840 . ( Virago, 1988)
• Whitbread, Helena, No Priest But Love: Αποσπάσματα από τα ημερολόγια της Anne Lister . (NYU Press, 1993)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Αν Λίστερ

• Το κωδικοποιημένο ημερολόγιο της Anne Lister - παρουσιάζει σαρωμένες εικόνες των κωδικοποιημένων ημερολογίων της Anne Lister
• Η σελίδα Anne Lister στο Sappho.com Αρχειοθετήθηκε 2021-01-27 στο Wayback Machine. - παρέχει αποσπάσματα από τα μεταφρασμένα ημερολόγιά της
• Η σελίδα Anne Lister από την ιστορία στην ιστορία της: Yorkshire Ζωές των γυναικών on-line - παρέχει αποσπάσματα από τα μεταφρασμένα ημερολόγια της, καθώς και εικόνες από το πρωτότυπο
• Οικογενειακός τάφος της Αν Λίστερ
• Εκκλησία της Αγίας Άννας
• Η υπηρεσία αρχειοθέτησης West Yorkshire - Κρατά τα ημερολόγια της Anne Lister στο γραφείο Calderdale