Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται.Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Υποψήφιος για την Προεδρία της Λευκορωσίας το 1994, κέρδισε τις αντίστοιχες εκλογές με πάνω από το 80% των ψήφων. Μετά το σχετικό δημοψήφισμα του 1996, η θητεία του παρατάθηκε ως το 2001. Στις εκλογές του 2001 επελέχθη και πάλι για Πρόεδρος από το 77,4% των ψηφοφόρων. Αν και η Αντιπολίτευση έθεσε θέμα αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων, διεθνείς παρατηρητές σχολίασαν τα αποτελέσματα ως ακριβή, αν και ο προεκλογικός αγώνας δεν δόθηκε επί ίσοις όροις.[8] Στις 17 Οκτωβρίου του 2004, ταυτόχρονα με τις βουλευτικές εκλογές διεξήχθη δημοψήφισμα για νέα παράταση της θητείας του Προέδρου, που έγινε δεκτή με 79,42% των ψήφων. Στις αμφισβητούμενες από την Αντιπολίτευση εκλογές στις 19 Μαρτίου του 2006, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο έλαβε ποσοστό 82,6% και επανεξελέγη στην προεδρία της Λευκορωσίας. Ο κυριότερος αντίπαλός του, Αλεξάντερ Μιλίνκεβιτς (Аляксандар Мілінкевіч), πήρε μόλις 6%. Ορκίστηκε για τρίτη θητεία στις 8 Απριλίου του 2006. Στις 19 Δεκεμβρίου2010 κέρδισε ξανά τις προεδρικές εκλογές και επανεξελέγη για 5η συνεχή θητεία το 2015.
Το 2020 επανεξελέγη για 6η συνεχή θητεία, σε εκλογές που επισκιάστηκαν από συλλήψεις μελών της αντιπολίτευσης, συγκρούσεις διαδηλωτών με τις δυνάμεις ασφαλείας και καταγγελίες για νοθεία. Μετά την τελευταία του επανεκλογή, δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμος πρόεδρος της Λευκορωσίας από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση[9][10] χωρίς ωστόσο να διακόψουν τις διπλωματικές σχέσεις με τη χώρα. Από τα ΜΜΕ έχει επονομαστεί και ως «ο τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης»,[11] ένα χαρακτηρισμό που έχει υιοθετήσει και ο ίδιος.[12]
Την περίοδο από το 1975 έως το 1977 υπηρέτησε ως συνοροφύλακας της ΕΣΣΔ και το 1980-82 στο σοβιετικό στρατό. Κατά τη στρατιωτική του θητεία ήταν αξιωματικός στο Μινσκ.[14] Στη συνέχεια έγινε αντιπρόεδρος σε ένα αγρόκτημα (κολεκτίβα) το 1982 και το 1985. Στη συνέχεια ανελίχθηκε επαγγελματικά.[15]
Το 1990 εξελέγη αντιπρόσωπος του Ανωτάτου Σοβιέτ της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι ήταν ο μόνος βουλευτής στη Λευκορωσία που ψήφισε κατά της επικύρωσης της συμφωνίας που οδήγησε στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και στη σύσταση της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών.[16]
Το 1993 εξελέγη στο τιμόνι της επιτροπής του Κοινοβουλίου της χώρας του για την πάταξη της διαφθοράς. Την ίδια χρονιά ο Λουκασένκο κατηγόρησε 70 κρατικούς αξιωματούχους για διασπάθιση δημοσίων πόρων για ίδιον όφελος. Ανάμεσα σε αυτούς που είχε κατηγορήσει ήταν ο πρόεδρος της Βουλής. Στανισλάβ Σούσκεβιτς, ο οποίος παραιτήθηκε έπειτα από πρόταση μομφής. Ορισμένοι έκαναν λόγο για προσχηματισμένες κατηγορίες εναντίον του Σούσκεβιτς, ο οποίος ήταν ανεπιθύμητος στη συντηρητική πλευρά.[17][18]
Στις αρχές του 1994 ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα, με βάση το οποίο διενεργήθηκαν οι πρώτες προεδρικές εκλογές τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Ο ανεξάρτητος Λουκασένκο κατήλθε υποψήφιος και συνυποψήφιός του ήταν ο Σούσκεβιτς, καθώς επίσης και 4 άλλοι. Στον πρώτο γύρο, ο Λουκασένκο έλαβε 45% των ψήφων έναντι 15% για τον Κέμπιτς και 10% για τον Σούσκεβιτς. Στον δεύτερο γύρο (10 Ιουλίου) επικράτησε με περισσότερο από 80% των ψήφων.[19]
Προεδρία
Πρώτη θητεία (1994-2001)
Τον Μάιο του 1995 η νέα κυβέρνηση προχώρησε στην αλλαγή των εθνικών συμβόλων της χώρας και στο Λουκασένκο δόθηκε η δυνατότητα να διαλύει ο ίδιος το Ανώτατο Σοβιέτ..[20] Το καλοκαίρι του 1996 υπογράφηκε αίτηση από 70 βουλευτές του 199μελούς Κοινοβουλίου για την καθαίρεση του Λουκασένκο, τον οποίο κατηγορούσαν για παραβίαση του Συντάγματος.[21] Λίγο μετά διενεργήθηκε δημοψήφισμα στις 24 Νοεμβρίου του 1996 , στο οποίο ο Λουκασένκο έθεσε τα 4 ερωτήματα και άλλα 3 τέθηκαν από ομάδα βουλευτών. Το δημοψήφισμα ήταν θετικό, ωστόσο έντονες ήταν οι επικρίσεις από τη Διεθνή Κοινότητα.[22] Μια μέρα μετά ανακοινώθηκε ότι το 70,5% των ψηφοφόρων είχε εγκρίνει την αναθεώρηση του Συντάγματος και η συμμετοχή είχε φτάσει το 84%. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν αναγνώρισαν την εγκυρότητα του δημοψηφίσματος, με το οποίο ο Λουκασένκο απέκτησε επιπλέον εξουσίες.[23] Με το νέο Σύνταγμα, η εξουσία του Λουκασένκο ήταν μια «νόμιμη δικτατορία».
Στις αρχές του 1998 σταμάτησαν οι συναλλαγές με το ρούβλι Λευκορωσίας από την Κεντρική Τράπεζα της χώρας και αυτό είχε αποτέλεσμα την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος. Ο Λουκασένκο απάντησε με το να αναλάβει ο ίδιος τον έλεγχο της Τράπεζας και να απολύσει όλη την ηγεσία της. Μάλιστα κατηγόρησε τη Δύση για την ελεύθερη πτώση του ρουβλιού.[24]
Ο πολιτικός κατηγόρησε τις ξένες κυβερνήσεις ότι συνωμοτούσαν εναντίον του και τον Απρίλιο του 1998 έδιωξε τους πρεσβευτές από την κατοικία τους στο Ντράζντι κοντά στο Μινσκ, δίνοντάς τους άλλο κτήριο. Το γεγονός αυτό προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και είχε αποτέλεσμα την επιβολή απαγόρευσης της μετακίνησης του Λουκασένκο προς τις χώρες της ΕΕ και προς τις ΗΠΑ.[25] Παρά την επιστροφή των πρεσβευτών μετά την επίλυση της κρίσης, ο Λουκασένκο συνέχισε τις επικρίσεις του εναντίον των κρατών της Δύσης, κατηγορώντας τα ότι προσπαθούσαν να υποβιβάσουν τη Λευκορωσία σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και στον τομέα του αθλητισμού.[26]
Κατά τον πόλεμο στο Κόσοβο το 1999 ο Λουκασένκο πρότεινε στον πρόεδρο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς να προσχωρήσει η Γιουγκοσλαβία στην Ένωση Ρωσίας και Λευκορωσίας.[27] Οι ΗΠΑ δυσαρεστήθηκαν με το εμπόριο όπλων της Λευκορωσίας με χώρες όπως το Ιράκ και το Ιράν και οι πολιτικοί της ηγέτες συνέχισαν να αποκαλούν τη Λευκορωσία ως την «τελευταία δικτατορία της Ευρώπης».[28] Η Ευρωπαϊκή Ένωση επίσης εξέφρασε την ανησυχία της για την ασφάλεια των παροχών φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς τα κράτη μέλη της.[29]
Δεύτερη θητεία (2001-2006)
Το 2001 ο Λουκασένκο επανεξελέγη άνετα στον προεδρικό θώκο, έχοντας αντίπαλο το Βλαντιμίρ Γκοντσάρικ. Οι προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν στις 9 Σεπτεμβρίου του 2001.[30] Κέρδισε από τον πρώτο γύρο, με 75,65% των ψήφων. Στις 17 Οκτωβρίου του 2004, σε δημοψήφισμα καταργήθηκε το όριο για θητείες του προέδρου (υπέρ με 79,4% των ψηφισάντων) και ο Λουκασένκο διεκδίκησε έτσι και τρίτη θητεία, το 2006.[31]
Προεδρικές εκλογές 2006
Η τρίτη συνεχής εκλογική νίκη του Λουκασένκο έγινε το 2006. Τα κόμματα της Αντιπολίτευσης όρισαν κοινό υποψήφιο, τον Αλεξάντερ Μιλινκίεβιτς. Την ημέρα των εκλογών αλλά και νωρίτερα έγιναν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις από οπαδούς της Αντιπολίτευσης, παρά τις απειλές του απολυταρχικού καθεστώτος για καταστολή. Μάλιστα, σύμφωνα με υπολογισμούς του Ασοσιέτεντ Πρες, τουλάχιστον 10.000 άνθρωποι έλαβαν μέρος στην αντικυβερνητική διαδήλωση της ημέρας των εκλογών.[32]
Υπήρχε διχογνωμία των διεθνών παρατηρητών για τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξήχθησαν οι εκλογές. Ο ΟΑΣΕ δήλωσε ότι οι εκλογές δεν ήταν δημοκρατικές ούτε ελεύθερες.[33] Αντίθετα, για διάφανη εκλογική διαδικασία έκαναν λόγο οι παρατηρητές της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών. Ο ίδιος ο Λουκασένκο κατήγγειλε νοθεία στις εκλογές αναφορικά με το ποσοστό.[34] Απαντώντας σε Ρώσους εθνικιστές, οι οποίοι δήλωσαν ότι θα ήθελαν να τον δουν πρόεδρο της Ρωσίας, ο Λουκασένκο αρνήθηκε και είπε ότι αν ήταν καλά θα διεκδικούσε και άλλη προεδρική θητεία το 2011.[35]
Τρίτη θητεία (2006-2011)
Βουλευτικές εκλογές 2008
Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 28 Σεπτεμβρίου του 2008 για την πλήρωση 110 εδρών στην Κάτω Βουλή. Οι εκλογές αυτές θεωρήθηκαν από αναλυτές ως δοκιμασία της πολιτικής βούλησης του προέδρου Λουκασένκο να επιχειρήσει νέα προσέγγιση με τις χώρες της Δύσης[36]. Έλαβαν μέρος 263 υποψήφιοι, μεταξύ των οποίων και 70 από το συνασπισμό της αντιπολίτευσης.
Στις εκλογές επιτράπηκε στα κόμματα της Αντιπολίτευσης να λάβουν μέρος, χωρίς όμως να έχουν πρόσβαση στα ΜΜΕ. Δεν εξελέγη κανείς υποψήφιος από την Αντιπολίτευση, όπως προέκυψε από την καταμέτρηση των 99 από τις 110 εκλογικές περιφέρειες[37]. Η συμμετοχή ήταν της τάξης του 75,3%.
Λίγες ημέρες μετά τις εκλογές, στις 13 Οκτωβρίου του 2008, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέστειλε για έξι μήνες ορισμένες από τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στη Λευκορωσία και επέτρεψε τη μετάβαση του Λουκασένκο στις χώρες μέλη της. Η αναστολή των κυρώσεων επανεξετάστηκε για να διαπιστωθεί αν οδήγησε σε δημοκρατικές εξελίξεις στη χώρα.[38] Στις 16 Μαρτίου του 2009 η ΕΕ παρέτεινε την αναστολή των κυρώσεων.[39]
Τέταρτη θητεία 2011-2015
Στις πρόωρες προεδρικές Εκλογές στις 19 Δεκεμβρίου 2010 ο Λουκασένκο ήταν εκ νέου υποψήφιος για την θέση του προέδρου. Μετά την ανακοίνωση των δημοσκοπήσεων, που προέβλεπαν άνετη επικράτησή του, ξέσπασαν διαδηλώσεις στο κέντρο του Μινσκ από οπαδούς της αντιπολίτευσης που έκαναν λόγω για νοθεία. Οι διαδηλωτές προσπάθησαν να καταλάβουν το κεντρικό κτίριο της κυβέρνησης, αλλά έκαναν πίσω όταν ανακάλυψαν εντός του ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας.[40][41] Η αστυνομία συνέλαβε μεταξύ άλλων και τους αντίπαλους υποψήφιους του Λουκασένκο, Νικολάι Στάτκεβιτς, Γκριγκόρι Κοστούσεφ και Αντρέι Σανίκοφ, που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις.[42][43] Η τέταρτη θητεία του Λουκασένκο ξεκίνησε με την ορκωμοσία του, στις 21 Ιανουαρίου 2011. Η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις εναντίον του Λουκασένκο και 2 γιων του, το 2011.[44]
Οι υποψήφιοι του Λουκασένκο κέρδισαν σαρωτική νίκη και στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 23 Σεπτεμβρίου 2012.
Πέμπτη θητεία (2015-2020)
Ο Λουκασένκο κέρδισε τις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν τον Οκτώβριο του 2015, με ποσοστό 83,4%.[45]
Έκτη θητεία (2020-σήμερα)
Στις προεδρικές εκλογές της 9ης Αυγούστου 2020, ο Λουκασένκο κέρδισε άλλη μια εύκολη νίκη, με ποσοστό 80,2% έναντι 9,9% των ψήφων, που έλαβε η κυριότερη αντίπαλός του, Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα[46]. Επίσημα τελικά αποτελέσματα δεν έχουν ανακοινωθεί[47].
Κανείς από τους αντιπάλους του δεν αναγνώρισε τα αποτελέσματα, ενώ υπάρχουν συνεχείς καταγγελίες για νοθεία[48]. Μετά τις εκλογές ξέσπασαν συνεχείς διαδηλώσεις με αίτημα την παραίτησή του.
Στις 25 Φεβρουαρίου 2024, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο ανακοίνωσε ότι είναι υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές του 2025, πράγμα που σημαίνει ότι είναι υποψήφιος για όγδοη συνεχόμενη θητεία.[49].
Εσωτερική πολιτική
Ο Λουκασένκο συχνά προβάλλει τον εαυτό του ως "άνθρωπο του λαού". Εξαιτίας της διακυβέρνησής του, ανεπίσημα αναφέρεται και ως bat'ka ("πατέρας"). Εξελέγη πρόεδρος της Ολυμπιακής Επιτροπής της χώρας του το 1997.[50]
Προσωπική ζωή
Ο Λουκασένκο είναι διαζευγμένος από την Αλίνα Λουκασένκο.
Έχει έναν γιο, τον Νικολάι Κόλια Λουκασένκο ο οποίος έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση το 2008. Έχει προσελκύσει σημαντική προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης καθώς ο πατέρας του Αλεξάντερ Λουκασένκο τον έχει πάρει σε επίσημες τελετές και κρατικές επισκέψεις, συμπεριλαμβανομένων συναντήσεων με τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Ούγο Τσάβες, τον πρόεδρο της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ και τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄.[51] Δεν υπάρχει επίσημο σχόλιο σχετικά με την ταυτότητα της μητέρας του Νικολάι. Ωστόσο, σύμφωνα με μια διαδεδομένη εκδοχή, η μητέρα του είναι η Ιρίνα Αμπέλσκαγια, πρώην προσωπικός γιατρός του Αλεξάνδρου Λουκασένκο.[52] Την ίδια στιγμή, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο παραμένει επίσημα παντρεμένος με τη σύζυγό του Γκαλίνα Λουκασένκο, αν και πιστεύεται ότι το ζευγάρι είναι χωρισμένο. Ο Λουκασένκο δεν έχει εμφανιστεί ποτέ δημόσια με τη σύζυγό του. Το 2013, ο Κόλια έχει προσελκύσει την περαιτέρω προσοχή των μέσων ενημέρωσης, καθώς ο Αλεξάντερ Λουκασένκο δήλωσε ότι θα γίνει πρόεδρος της Λευκορωσίας, προκαλώντας πολυάριθμες εικασίες στον Τύπο.[51]
Βραβεία
Μεταξύ άλλων, ο Λουκασένκο έχει τιμηθεί με ειδικό βραβείο από τη ΔΟΕ[53], με το βραβείο Χοσέ Μαρτί της Κούβας[54] και του Τάγματος της Επανάστασης της Λιβύης.[55]
↑Prof. David R Maples. "Belarus, the black sheep of Eastern Europe?". The Ukrainian Weekly, No. 41, 13 Οκτωβρίου 1996. [1]Αρχειοθετήθηκε 2007-09-30 στο Wayback Machine.
↑Sven Gunnar Simonsen. "Conflicts in the OSCE area", International Peace Research Institute, Oslo, 2004, p. 179 [2]Αρχειοθετήθηκε 2008-10-01 στο Wayback Machine.
↑«The Statement of the Belarus President Alexander Lukashenko». Serbia Info News. Ministry of Information of the Republic of Serbia. 15 Απριλίου 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2007.CS1 maint: Unfit url (link)
↑Martynov, Sergey (2002). «European Union - Belarus: The Time Requirements». Belarus in the world. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2007.CS1 maint: Unfit url (link)
↑ΝαυτεμπορικήΑρχειοθετήθηκε 2008-09-29 στο Wayback Machine., Λευκορωσία: Κανένας υποψήφιος της αντιπολίτευσης δεν εξελέγη στην Κάτω Βουλή της Λευκορωσίας κατά τις χθεσινές βουλευτικές εκλογές, 29 Σεπτεμβρίου 2008.
↑«NOC RB». National Olympic Committee of the Republic of Belarus. 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2007.
_(cropped).jpg)
