Αγώνες πείνας (αγγλικά: The Hunger Games) είναι ο τίτλος μυθιστορήματοςεπιστημονικής φαντασίας του 2008 της ΑμερικανίδαςσυγγραφέωςΣουζάν Κόλινς. Η αφήγηση είναι γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο και ακολουθεί τη δεκαεξάχρονη Κάτνις Έβερντιν, η οποία ζει στη δυστοπική μετα-αποκαλυπτική χώρα της Πάνεμ στη Βόρεια Αμερική. Η Κάπιτολ, η εξαιρετικά προηγμένη μητρόπολη, ασκεί πολιτικό έλεγχο στην υπόλοιπη χώρα. Οι Αγώνες Πείνας είναι ένα ετήσιο γεγονός κατά το οποίο ένα αγόρι και ένα κορίτσι ηλικίας 12-18 από κάθε μια από τις δώδεκα περιοχές που περιβάλλουν την Κάπιτολ επιλέγονται με κλήρωση για να διαγωνιστούν σε μια τηλεοπτική μάχη μέχρι θανάτου.
Το βιβλίο έλαβε κυρίως θετικά σχόλια από σημαντικούς κριτικούς και συγγραφείς. Η πλοκή και η ανάπτυξη των χαρακτήρων έλαβαν επαίνους, αν και μερικοί κριτικοί έχουν παρατηρήσει ομοιότητες μεταξύ του βιβλίου της Κόλινς και του ιαπωνικού μυθιστορήματος του 1999 Battle Royale. Η Κόλινς για τη συγγραφή του βιβλίου, βασίστηκε στην ελληνική μυθολογία, στις ρωμαϊκές μονομαχίες και στα σύγχρονα τηλεοπτικά ριάλιτι για θεματικό περιεχόμενο. Το μυθιστόρημα κέρδισε πολλά βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του Μεταλλίου του Νεαρού Αναγνώστη της Καλιφόρνιας (California Young Reader Medal) και ονομάστηκε ένα από τα «Καλύτερα Βιβλία της Χρονιάς» από το περιοδικό Publishers Weekly για το 2008.
Οι Αγώνες πείνας εκδόθηκαν για πρώτη φορά με σκληρό εξώφυλλο που επιμελήθηκε ο Τιμ Ο' Μπράιεν στις 14 Σεπτεμβρίου 2008 από τον εκδοτικό οίκο Scholastic. Από τότε έχει κυκλοφορήσει και με μαλακό εξώφυλλο, καθώς επίσης και υπό μορφή audiobook και ηλεκτρονικού βιβλίου. Μετά από την αρχική εκτύπωση 200.000 αντιτύπων, το βιβλίο είχε πουλήσει 800.000 αντίτυπα μέχρι τον Φεβρουάριο του 2010. Από τη στιγμή της κυκλοφορίας τους, οι Αγώνες πείνας έχουν μεταφραστεί σε 26 γλώσσες και τα εκδοτικά δικαιώματα έχουν πουληθεί σε 38 χώρες. Το μυθιστόρημα είναι το πρώτο στην τριλογία της σειράς βιβλίων των Αγώνων πείνας και προηγείται των Φωτιά (2009) και Κοτσυφόκισσα (2010). Μια ομώνυμη ταινία βασισμένη στο βιβλίο κυκλοφόρησε το 2012.
Υπόβαθρο
Η Κόλινς έχει δηλώσει ότι η έμπνευση για τους Αγώνεςπείνας της ήρθε κάνοντας ζάπινγκ στην τηλεόραση. Σε ένα κανάλι παρακολούθησε ανθρώπους να διαγωνίζονται σε ένα ριάλιτι σόου και σε ένα άλλο κανάλι είδε σκηνές από την εισβολή στο Ιράκ. Οι δύο εικόνες «ξεκίνησαν να αναμειγνύονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο» και η ιδέα για το βιβλίο σχηματίστηκε.[3] Ο ελληνικός μύθος του Θησέα χρησίμευσε ως σημαντική βάση για την ιστορία, με την Κόλινς να περιγράφει την Κάτνις ως φουτουριστικό Θησέα. Επίσης, οι ρωμαϊκές μονομαχίες παρείχαν το πλαίσιο των αγώνων. Η αίσθηση της απώλειας που ανέπτυξε η Κόλινς λόγω της θητείας του πατέρα της στον Πόλεμο του Βιετνάμ επηρέασε επίσης την ιστορία, με την Κάτνις να έχει χάσει τον πατέρα της σε ηλικία 11 ετών, πέντε χρόνια πριν το ξεκίνημα της ιστορίας.[4] Η Κόλινς δήλωσε ότι οι θάνατοι των νεαρών χαρακτήρων και άλλα «σκοτεινά εδάφια» ήταν τα δυσκολότερα σημεία του βιβλίου που έπρεπε να γράψει, αλλά ότι είχε αποδεχτεί ότι εδάφια σαν αυτά ήταν απαραίτητα για την ιστορία.[5] Θεώρησε τις στιγμές όπου η Κάτνις αντανακλά τις πιο ευτυχισμένες στιγμές στο παρελθόν της ως τις πιο ευχάριστες στη συγγραφή.[5]
Πλοκή
Οι Αγώνεςπείνας διεξάγονται σε μια χώρα γνωστή ως Πάνεμ, που βρίσκεται στη Βόρεια Αμερική μετά την καταστροφή του πολιτισμού της ηπείρου από ένα άγνωστο αποκαλυπτικό γεγονός. Η χώρα συνίσταται από την πλούσια πρωτεύουσα, την Κάπιτολ, και από δώδεκα φτωχότερες περιοχές που την περιβάλλουν και λειτουργούν υπό τον έλεγχο της Κάπιτολ. Η Περιοχή 12, όπου αρχίζει το βιβλίο, βρίσκεται στην πλούσια σε άνθρακα περιοχή που ήταν παλαιότερα γνωστή ως Απαλάχια.[6]
Ως τιμωρία για μια εξέγερση των περιοχών εναντίον της Κάπιτολ στο παρελθόν, κατά την οποία η Περιοχή 13 καταστράφηκε, ένα αγόρι και ένα κορίτσι ηλικίας 12-18 από κάθε μια από τις δώδεκα περιοχές επιλέγονται ετησίως με κλήρωση για να διαγωνιστούν στους Αγώνες Πείνας, ένα γεγονός στο οποίο οι συμμετέχοντες ή αλλιώς «οι φόροι υποτέλειας» πρέπει να πολεμήσουν μέχρι θανάτου σε μια αχανή υπαίθρια αρένα ελεγχόμενη από την Κάπιτολ, μέχρι να μείνει μόνο ένας ζωντανός. Την ιστορία αφηγείται η δεκαεξάχρονη Κάτνις Έβερντιν, ένα κορίτσι από την Περιοχή 12 που προσφέρεται να συμμετάσχει εθελοντικά στους 74ους ετήσιους Αγώνες Πείνας στη θέση της μικρότερης αδερφής της, Πρίμροουζ. Το αγόρι που επιλέγεται από την Περιοχή 12 είναι ο Πίτα Μελάρκ, πρώην συμμαθητής της Κάτνις που μια φορά της έδωσε ψωμί από το φούρνο της οικογένειάς του όταν η Κάτνις και η οικογένειά της λιμοκτονούσαν.
Η Κάτνις και ο Πίτα πηγαίνουν στην Κάπιτολ, όπου ο αλκοολικός μέντοράς τους, Χέιμιτς Αμπερνάθι, νικητής των 50ών Αγώνων Πείνας, τους συμβουλεύει να παρακολουθήσουν και να καθορίσουν τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες των άλλων φόρων. «Στυλίστες» προσλαμβάνονται για να κάνουν τον κάθε φόρο να φαίνεται όσο καλύτερος γίνεται. Ο στυλίστας της Κάτνις, ο Σίνα, είναι το μόνο άτομο στην Κάπιτολ που η Κάτνις νιώθει ότι την καταλαβαίνει ως ένα βαθμό. Οι φόροι παρουσιάζονται δημοσίως στο ακροατήριο της Κάπιτολ σε μια συνέντευξη με τον τηλεοπτικό παρουσιαστή Σίζαρ Φλίκερμαν και πρέπει να προσπαθήσουν να φανούν αρεστοί στο τηλεοπτικό κοινό ώστε να αποκτήσουν «χορηγούς». Κατά τη διάρκεια αυτής της συνέντευξης, ο Πίτα αποκαλύπτει ζωντανά στον αέρα τη μακροχρόνια χωρίς ανταπόκριση αγάπη του για την Κάτνις. Η Κάτνις πιστεύει ότι είναι ένα τέχνασμα για να κερδίσει χορηγούς, οι οποίοι μπορεί να αποδειχθούν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των φόρων εξαιτίας της δυνατότητάς τους να στέλνουν δώρα όπως τρόφιμα, φάρμακα και εργαλεία στους φόρους που έχουν την εύνοια του κοινού κατά τη διάρκεια των Αγώνων.
Αν και σχεδόν οι μισοί φόροι σκοτώνονται την πρώτη ημέρα των Αγώνων, η Κάτνις βασίζεται στις δεξιότητες κυνηγιού και επιβίωσης που διαθέτει για να παραμείνει αβλαβής και κρυμμένη από τους άλλους φόρους. Μετά από λίγες ημέρες στους Αγώνες, η Κάτνις συμμαχεί με τη Ρου, ένα δωδεκάχρονο κορίτσι από τη γεωργική Περιοχή 11, που θυμίζει στην Κάτνις τη μικρή της αδερφή. Εν τω μεταξύ, ο Πίτα φαίνεται να έχει συμμαχήσει με τους φόρους από τις πλουσιότερες περιοχές. Ωστόσο, όταν του δίνεται η ευκαιρία να σκοτώσει την Κάτνις, δεν το κάνει αλλά τη σώζει από τους άλλους αντ' αυτού. Η συμμαχία της Κάτνις με τη Ρου τελειώνει απότομα όταν η Ρου σκοτώνεται από έναν άλλο φόρο, τον οποίο η Κάτνις στη συνέχεια σκοτώνει, αυτοαμυνόμενη, με ένα βέλος. Η Κάτνις τραγουδά στη Ρου μέχρι η τελευταία να πεθάνει και έπειτα απλώνει λουλούδια γύρω από το σώμα της ως ένδειξη σεβασμού προς τη Ρου και απέχθειας προς την Κάπιτολ.
Προφανώς εξαιτίας της εικόνας της Κάτνις και του Πίτα στο μυαλό του κοινού ως «απαγορευμένους εραστές», μια αλλαγή στους κανονισμούς ανακοινώνεται στα μέσα των Αγώνων, επιτρέποντας δύο φόρους από την ίδια περιοχή να κερδίσουν στους Αγώνες Πείνας ως ζευγάρι. Μόλις το ακούει αυτό, η Κάτνις αρχίζει να ψάχνει τον Πίτα. Τελικά τον βρίσκει, πληγωμένο και σε κρυφό σημείο. Καθώς τον φροντίζει μέχρι να αναρρώσει, υποδύεται το ρόλο του νεαρού κοριτσιού που ερωτεύεται για να κερδίσει ακόμη περισσότερο την εύνοια του κοινού και επομένως δώρα από τους χορηγούς. Όταν το ζευγάρι καταφέρνει τελικά να επιβιώσει και η Κάτνις και ο Πίτα παραμένουν οι τελευταίοι δύο εν ζωή φόροι, οι Διαχειριστές των Αγώνων αντιστρέφουν την αλλαγή στους κανονισμούς σε μια προσπάθεια να τους ωθήσουν αναγκαστικά σε ένα δραματικό φινάλε, στο οποίο ο ένας πρέπει να σκοτώσει τον άλλο για να κερδίσει. Η Κάτνις, σε μια ενέργεια αψήφησης της Κάπιτολ, βγάζει μερικά ιδιαίτερα δηλητηριώδη μούρα από το σάκο της και προσφέρει μερικά στον Πίτα. Μόλις οι Διαχειριστές των Αγώνων αντιλαμβάνονται ότι η Κάτνις και ο Πίτα σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν, ανακοινώνουν ότι θα είναι και οι δυο οι νικητές των 74ων Αγώνων Πείνας.
Αν και επιβιώνει από τους Αγώνες και την καλωσορίζουν ως ηρωίδα στην Κάπιτολ, ο Χέιμιτς προειδοποιεί την Κάτνις ότι τώρα έχει γίνει πολιτικός στόχος εφόσον αψήφησε τους απολυταρχικούς ηγέτες της κοινωνίας της τόσο δημόσια. Έπειτα, ο Πίτα πληγώνεται όταν μαθαίνει ότι οι πράξεις της Κάτνις στην αρένα ήταν απλά μέρος ενός καλά υπολογισμένου τεχνάσματος με σκοπό να κερδίσει τη συμπάθεια του κοινού. Παρ' όλα αυτά, η Κάτνις δεν είναι σίγουρη για τα συναισθήματά της και αντιλαμβάνεται ότι τρέμει τη στιγμή που αυτή και ο Πίτα θα ακολουθήσουν χωριστούς δρόμους.
Θέματα
Η συγγραφέας των Αγώνων Πείνας, Σουζάν Κόλινς, το 2010
Σε μια συνέντευξη με την Κόλινς, αναφέρθηκε ότι το μυθιστόρημα «αναλύει ζητήματα ακραίας φτώχειας, ασιτίας και καταπίεσης, καθώς επίσης και τα αποτελέσματα του πολέμου μεταξύ άλλων».[7] Το μυθιστόρημα ασχολείται με την πάλη για επιβίωση που οι κάτοικοι της Πάνεμ αντιμετωπίζουν στις περιοχές τους και με τους Αγώνες Πείνας στους οποίους πρέπει να συμμετάσχουν.[3] Η ασιτία των πολιτών και οι ανάγκες τους για πόρους, εντός και εκτός της αρένας, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ανικανότητας που οι κύριοι χαρακτήρες προσπαθούν να ξεπεράσουν στον αγώνα τους για επιβίωση. Η Κάτνις καλείται να κυνηγά για να εξασφαλίζει φαγητό για την οικογένειά της, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη επιδεξιότητας στο κυνήγι που της είναι χρήσιμη αργότερα στους Αγώνες (όπως η υψηλή επίδοσή της με το τόξο και το βέλος) και αντιπροσωπεύει την απόρριψη εκ μέρους της των κανόνων της Κάπιτολ όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις.[8] Στο θέμα των παράλληλων των Αγώνων με την ποπ κουλτούρα, ο Ντάρεν Φράνιτς του περιοδικού Entertainment Weekly γράφει ότι το βιβλίο «αποτελεί μια ρωμαλέα σάτιρα των τηλεοπτικών ριάλιτι εκπομπών» και ότι ο χαρακτήρας του Σίνα «σχεδόν φαίνεται σαν ένας διαγωνιζόμενος σε μια φασιστική εκδοχή της εκπομπής Project Runway, χρησιμοποιώντας τα ρούχα της Κάτνις ως μέσο έκφρασης δυνητικά επικίνδυνων ιδεών».[9]
Οι επιλογές που κάνουν οι χαρακτήρες και οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν είναι συχνά ηθικά πολύπλοκες. Οι φόροι κτίζουν την προσωπικότητα που αυτοί θέλουν το κοινό να βλέπει κατά τη διάρκεια των Αγώνων.[8] Η εφημερίδα Voice of Youth Advocates αναφέρει ως κυριότερα θέματα των Αγώνων Πείνας" τον κυβερνητικό έλεγχο, το φανταστικό χαρακτήρα Big Brother του μυθιστορήματος με τίτλο «1984» του Τζωρτζ Όργουελ και τη προσωπική ανεξαρτησία.[10] Το θέμα της εξουσίας καθώς και το χάσιμο αυτής που συναντάται στην τριλογία βιβλίων, είναι παρόμοιο με αυτό του έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ με τίτλο «Ιούλιος Καίσαρ», κάτι που επισημάνθηκε και από τον εκδοτικό οίκο Scholastic της τριλογίας.[11] Η Λόρα Μίλερ του περιοδικού The New Yorker βρίσκει τη δήλωση της συγγραφέως για την υπόθεση των Αγώνων –μια άσκηση στην προπαγάνδα και μια «εξευτελιστική καθώς και βασανιστική [...] τιμωρία» για μια αποτυχημένη εξέγερση εναντίον της Κάπιτολ πολλά χρόνια πριν– μη πειστική. Η Μίλερ αναφέρει «Δεν σπας το ηθικό και δεν χάνουν την ανθρωπιά τους μερικοί άνθρωποι όταν τους κάνεις διάσημους και όταν τους προπονείς για το πως να σκευάζουν μια ελκυστική προσωπικότητα για το ευρή κοινό». Αλλά η πλοκή λειτουργεί πολύ καλύτερα όταν περιλαμβάνει την «εφηβική κοινωνική εμπειρία». Η Μίλερ γράφει:
«Οι κανόνες είναι αυθαίρετοι, ακαταμέτρητοι και αντικείμενα ξαφνικής αλλαγής. Μια κτηνώδης κοινωνική ιεραρχία υπερισχύει, με τους πλούσιους, τους εμφανισιακά όμορφους και τους αθλητικούς τύπους να κυριαρχούν χάρη σε αυτά τα πλεονεκτήματα εις βάρος των υπολοίπων. Για να επιβιώσεις χρειάζεται να είσαι εντελώς ψεύτικος. Οι ενήλικες δεν φαίνεται να καταλαβαίνουν όσα διακυβεύονται; ολόκληρη η ζωή σου μπορεί να έχει τελειώσει και αυτοί ενεργούν σαν να είναι απλά μια «φάση»! Όλοι σε παρακολουθούν συνεχώς, εξετάζουν εξονυχιστικά τα ρούχα ή τους φίλους σου και έχουν εμμονή σχετικά με τον αν κάνεις σεξ, παίρνεις ναρκωτικά ή έχεις αρκετά καλούς βαθμούς, αλλά κανείς δεν νοιάζεται για το ποιος πραγματικά είσαι ή για το πως αισθάνεσαι για οτιδήποτε».[12]
Ο Ντόναλντ Μπρέικ από την εφημερίδα The Washington Times και ο ιερέας Άντι Λάνγκφορντ ανέφεραν ότι η ιστορία έχει χριστιανικά θέματα, όπως αυτό της αυτοθυσίας, όταν η Κάτνις προτίθεται να πάρει τη θέση της μικρότερης αδερφής της, ανάλογο με τη θυσία του Ιησού Χριστού ως αντικαταστάτης για την εξιλέωση των αμαρτιών.[13][14] Ο Μπρέικ, καθώς επίσης και άλλη μια κριτικός, η Έιμι Σίμσον, αναφέρουν ότι η ιστορία περιστρέφεται γύρω από το θέμα της ελπίδας, κάτι που εξηγείται με την «αδιάφθορη καλοσύνη της Πρίμροουζ, της αδερφής της Κάτνις».[15] Η Σίμσον, ακόμη επισημαίνει ότι υπάρχουν γεγονότα παρόμοια με τα Άγια Πάθη; στους Αγώνες, ο Πίτα Μελάρκ ως «εικόνα του Χριστού» μαχαιρώνεται αφότου προειδοποίησε την Κάτνις να τρέξει για να σωθεί. Στη συνέχεια θάβεται στο έδαφος και μεταφέρεται σε μια σπηλιά για τρεις μέρες προτού να αναδυθεί με μια νέα ενέργεια και ενθουσιασμό για τη ζωή.[15] Επιπλέον, αναφέρει ότι η χριστιανική εικόνα του «Ψωμιού της Ζωής» χρησιμοποιείται στους Αγώνες Πείνας; στην ιστορία, ο Πίτα δίνει στην Κάτνις ένα καρβέλι ψωμί, σώζοντας την ίδια και την οικογένειά της από τη λιμοκτονία.[15]
Εκδοτική ιστορία
Μετά τη συγγραφή του μυθιστορήματος, η Κόλινς υπέγραψε συμφωνία έξι ψηφίων για τρία βιβλία με την εκδοτική εταιρεία Scholastic το 2006. Οι Αγώνες Πείνας εκδόθηκαν για πρώτη φορά με σκληρό εξώφυλλο στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 14 Σεπτεμβρίου 2008. Αρχικά, τυπώθηκαν 50.000 αντίτυπα και αργότερα ο αριθμός διπλασιάστηκε άλλες δύο φορές και έφτασε τα 200.000 αντίτυπα.[3] Ως τον Φεβρουάριο του 2010, το βιβλίο είχε πουλήσει 800.000 αντίτυπα,[16] ενώ τα δικαιώματα του μυθιστορήματος είχαν πουληθεί σε 38 χώρες παγκοσμίως.[16] Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο, το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε και με μαλακό εξώφυλλο.[17] Οι Αγώνες Πείνας μπήκαν στη λίστα μπεστ σέλερ της εφημερίδας The New York Times το Νοέμβριο του 2008,[18] και παρέμειναν στη λίστα για πάνω από 100 συνεχόμενες εβδομάδες.[19] Όταν η κινηματογραφική προσαρμογή του μυθιστορήματος κυκλοφόρησε το Μάριο του 2012, το βιβλίο βρίσκονταν ήδη στη λίστα μπεστ σέλερ της εφημερίδας USA Todayγια 135 συνεχόμενες εβδομάδες.[20]
Το μυθιστόρημα είναι το πρώτο στην τριλογία της σειράς βιβλίων των Αγώνων Πείνας και προηγείται των Φωτιά (2009) και Κοτσυφόκισσα (2010). Το Μάρτιο του 2012, κατά τη διάρκεια της κυκλοφορίας της κινηματογραφικής προσαρμογής του βιβλίου, ο εκδοτικός οίκος Scholastic τύπωσε 26 εκατομμύρια αντίτυπα της τριλογίας των βιβλίων, συμπεριλαμβανομένου και βιβλία που σχετίζονται με την ταινία.[21] Οι Αγώνες Πείνας (και τα άλλα δύο βιβλία της τριλογίας) έχουν κάνει εξαιρετικά καλές πωλήσεις και υπό μορφή ηλεκτρονικού βιβλίου. Η Σουζάν Κόλινς είναι η πρώτη συγγραφέας για παιδιά ή νεαρούς ενήλικες που να έχει πουλήσει πάνω από ένα εκατομμύριο ηλεκτρονικά αντίτυπα στη συσκευή Amazon Kindle, κάνοντας την την έκτη συγγραφέα που έγινε μέλος στο «Κλαμπ Εκατομμυρίου Kindle».[22] Το Μάρτιο του 2012, η εταιρεία Amazon ανακοίνωσε ότι η Κόλινς είχε γίνει η καλύτερη εισπρακτικά συγγραφέας ηλεκτρονικών βιβλίων στο Kindle όλων των εποχών.[23]
Οι Αγώνες Πείνας κυκλοφόρησαν υπό μορφή audiobook το Δεκέμβριο του 2008. Την ιστορία αφηγείται η ηθοποιός Κάρολαϊν ΜακΚόρμικ και διαρκεί συνολικά έντεκα ώρες και δεκατέσσερα λεπτά.[24] Το περιοδικό AudioFile έγραψε: «Η Κάρολαϊν ΜακΚόρμικ δίνει μια λεπτομερή και επιμελή αφήγηση. Παρ' όλα αυτά, μπορεί να βασίζεται πάρα πολύ στη δύναμη του πεζού λόγου χωρίς να παρέχει το δράμα που η νεαροί ενήλικες συχνά απολαμβάνουν».[25] Η εφημερίδα School Library Journal επίσης επαίνεσε το audiobook, γράφοντας ότι «Η ΜακΚόρμικ αφηγείται ικανά τις σκηνές δράσεις και καταφέρνει να αναδεικνύει κάθε συναίσθημα της Κάτνις»[26]
↑Osborne, Charli (1 Απριλίου 2009). «Multimedia Review». School Library Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2012.
