Άγιοι Πάντες Αμπελοκήπων Αθήνας

Συντεταγμένες: 37°59′11.16″N 23°45′19.17″E

Άγιοι Πάντες Αμπελοκήπων
Είδος	εκκλησία
Διεύθυνση	Αναστάσιου Τσόχα 39, Αθήνα, 114 75
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°59′11″N 23°45′19″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αθηναίων
Τοποθεσία	Αμπελόκηποι
Χώρα	Ελλάδα
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα και διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1]
δεδομένα (π)

Οι Άγιοι Πάντες είναι ένας μικρός ναός βυζαντινού ρυθμού του 11ου αι. στους Αμπελόκηπους της Αθήνας. Βρίσκεται επί της οδού Τσόχα 39, σε μικρή απόσταση από το γήπεδο του Παναθηναϊκού και τον σταθμό του μετρό «Αμπελόκηποι».

Ιστορία

Οι πληροφορίες σχετικά με τη θεμελίωση και την ιστορία του ναού είναι περιορισμένες. Είναι ωστόσο γνωστό πως χτίστηκε πάνω στα ερείπια ναού της Ουράνιας Αφροδίτης τον 11ο αιώνα.^[2]. Στην αρχαιότητα, η τοποθεσία φιλοξενούσε εκτός από το ναό και ιερό άλσος («Κήποι») με πηγή και βωμό της θεάς στον οποίο αφιέρωναν κατά τη γιορτή των Αρρηφορίων^[3]. Ο βωμός σώζεται στα αριστερά του σημερινού ναού.

Με βάση την αρχιτεκτονική του ο ναΐσκος θεωρείται σύγχρονος της Καπνικαρέας, των Αγίων Θεοδώρων στην πλατεία Κλαυθμώνος και της Ομορφοκλησσιάς στο Γαλάτσι. Οι Άγιοι Πάντες βρίσκονταν σε προάστιο της μεσαιωνικής Αθήνας και αποτελούσαν τον κύριο ναό ενός βυζαντινού μοναστηριού, της Μονής Ομολογητών, όπως φανερώνουν κάποια συγκεκριμένα αρχαιολογικά ευρήματα αλλά και επιστολές του Μιχαήλ Χωνιάτη ^[4].

Ο ναός βρισκόταν σε ημιερειπωμένη κατάσταση ώσπου αναστηλώθηκε το 1957 από τους Ορλάνδο, Φιντικάκη, Στίκα^[3]. Σήμερα αποτελεί μετόχι της Μονής Πετράκη.

Αρχιτεκτονική

Είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με οκταγωνικό τρούλο. Στα παράθυρα και τα ανοίγματα διασώζει πλούσια διακόσμηση ενώ στην τοιχοποιία ενσωματώνονται αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, πολλά από τα οποία φέρουν επιγραφές^[5].

Κίνδυνοι

Επειδή ο ναΐσκος ανήκει σε προγενέστερη ιστορική φάση της πρωτεύουσας βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από τη σημερινή οδό Τσόχα. Από τη δεκαετία του 1950 ογκώδεις πολυκατοικίες οικοδομούνται εντός του αρχαιολογικού χώρου και του προαυλίου του ναού. Τον Αύγουστο του 2006 κατεδαφίστηκε παρακείμενο διώροφο αλλά παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων δεν κατέστη δυνατόν να απελευθερωθεί ο χώρος κι έτσι δόθηκε άδεια για οικοδόμηση νέας πολυώροφης πολυκατοικίας που ολοκληρώθηκε το 2007. Κατά τη θεμελίωση της νέας πολυκατοικίας εντοπίστηκαν και άλλες αρχαιότητες οι οποίες καλύφθηκαν με τσιμέντο^[2].

Παραπομπές

1. www.arxaiologikoktimatologio.gov.gr/el/monuments_info?id=147914&type=Monument.
2. «Το τσιμέντο θα πνίξει τους Αγίους Πάντες». Η Καθημερινή. 28-11-2006. https://www.kathimerini.gr/society/270082/to-tsimento-tha-pnixei-toys-agioys-pantes/. Ανακτήθηκε στις 16-10-2021. 
3. Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη - Ιερός Ναός Αγίων Πάντων Μονής Ομολογητών Αμπελοκήπων, Μετόχιον της Μονής Πετράκη. Ανακτήθηκε 06-04-2009
4. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών - Βυζαντινά Μνημεία Αττικής: Πάντες, Άγιοι, Αμπελόκηποι-Αθήνα. Ανακτήθηκε 06-04-2009.
5. Athens Info Guide - Ιεροί Ναοί στην Αθήνα: Άγιοι Πάντες, Ανακτήθηκε 06-04-2009.