Το Fiat Nuova 500 (1957-75), στα ιταλικά „Cinquecento“, και στα ελληνικά „Πεντακοσαράκι“, θα παραμείνει για χρόνια, μέχρι την εμφάνιση του Smart, (1998) το μικρότερο σε διαστάσεις, ευρείας παραγωγής ευρωπαϊκό όχημα. Διαδέχθηκε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο μοντέλο, με κλασσική μετάδοση κίνησης, το Fiat 500 Topolino. (1936-55) Το ίδιο με την σειρά του έδωσε την σκυτάλη διαδοχής στο Fiat 126, (1972-92) με το οποίο μάλιστα για μερικά χρόνια κατασκευαζότανε παράλληλα. Για τον έγκυρο ελβετό ιστορικό, και αναγνωρισμένη αυθεντία της εξέλιξης του Αυτοκινήτου στον 20ο Αιώνα, Roger Gloor, το „Πεντακοσαράκι“ θεωρήθηκε από αισθητικής άποψης ένα αυτοκίνητο-κομψοτέχνημα, που η απλή και κατανοητή τεχνολογική του βάση έρχεται να εγγυηθεί την μακρόχρονη του επιτυχία.[1]
Σύμφωνα με τους συντάκτες του έγκυρου περιοδικού auto motor und sport (Τευχος 14/1957) το Fiat Nuova 500 προσφέρει σαν όχημα με ελάχιστο χώρο, την μέγιστη δυνατότητα χρήσης!
Το Fiat Nuova 500 σχεδιάστηκε από τον βιρτουόζο σε θέματα τέχνης και τεχνολογίας, μηχανολόγο μηχανικό Dante Giacosa, (1905- 96) και κατασκευάστηκε σε 3.678.000 αντίτυπα.[2]
Από το 1957 μέχρι σήμερα, το Fiat Nuova 500, αποτελεί για τους λάτρεις του ιταλικού DESIGN, σημείο αναφοράς, ταυτόχρονα ζηλευτό υπόδειγμα της δουλείας του Dante Giacosa.[3] Για τον λόγο αυτό, το 2019 έρχεται στο επίκεντρο της εποχιακής έκθεσης της MoMA (Museum of Modern Art, New York) με τίτλο "The Value of Good Design".[4][5]
Ιστορικά δεδομένα
Η ιδέα
Η ιδέα ενός basic consept car [6], ενός βασικού μεταφορικού μέσου, απασχολεί την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία ήδη από το 1936, (Fiat 500, prima serie) και ειδικότερα μετά το 1948. (Fiat 500 B & 500 C) Οι 3 αυτές σειρές ενός διθέσιου αυτοκινήτου, με 321 cm μήκος, 535 kg βάρος, καί 519.646 αντίτυπα, καθιερώνουν την Fiat συνώνυμο τού προσιτού στις μάζες οχήματος.[7]
Σύμφωνα με τον έγκυρο Θεωρητικό του Σχεδιασμού Christoph Reifenrath το Fiat Topolino, (1936-55) είναι δείγμα της εργασίας του θρυλικού μηχανολόγου μηχανικού, αρχικά της FIAT και μετέπειτα της LANCIA, καθηγητή Antonio Fessia. (1901–68) έχοντας πολύτιμο βοηθό και συνεργάτη τον 31χρονο τότε Dante Giacosa. (1905- 96) [8]
Δομή ενός Fiat 500 του 1957
Δεκαεννέα χρόνια παραγωγής του Fiat 500 Topolino έφεραν στην εταιρία πολύτιμες εμπειρίες, και το Fiat 600[9] (1955-69) σαν αντικαταστάτη, με επιδόσεις ταυτόσημες, συν το πλεονέκτημα δύο επιπλέων θέσεων για τους επιβάτες, διατηρώντας στα ίδια σχεδόν επίπεδα, βάρος, διαστάσεις και τιμή πώλησης. Το Fiat 600 είναι το πρώτο αυτοκίνητο της Fiat με κινητήρα πίσω, ακριβώς όπως και οι δύο σημαντικότεροι ανταγωνιστές του αυτή την εποχή, το Σκαθάρι (αυτοκίνητο) της Volkswagen (1945-2003) και το Renault 4 cv, (1947-67) μια „ιδέα σκέψης“ που διατηρείτε στην Fiat μέχρι το 1992.[10]
Με βάση το Fiat 600 δρομολογείτε και η κατασκευή του Fiat 600 Multipla [11], (1956-69) του ουσιαστικά πρώτου οχήματος ενός χώρου με τρεις σειρές καθισμάτων, πού απέβλεπε στην χρήση του από μεγαλοοικογενειάρχες ή σαν εξαθέσιο ΤΑΞΙ. Ένα ιδιότυπα πρακτικό, αλλά όχι εξαιρετικά όμορφο μικρολεωφορείο που μετά το 1965 θα αντικατασταθεί σταδιακά από το Fiat 850 FAMILIARE.[12]
Δίπλα στο Fiat 600, (με εσωτερικό κωδικό της εταιρίας, Typ 100) τοποθετεί η Fiat το Μοντέλο Nuova 500. (1957-75) Εδώ η ιδέα θα μπορούσε να συνοψιστεί σε μία -σε σύγκριση με το Typ 100- προσπάθεια μείωσης βάρους, μεγέθους, κατανάλωσης βενζίνης, και κατασκευαστικού κόστους. Για τον λόγο αυτό, το Nuova 500 (με εσωτερικό κωδικό της εταιρίας, Typ 110) απέκτησε έναν άλλο, δικύλινδρο, αερόψυκτο κινητήρα, σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα χαμηλού κυβισμού οχήματα της Fiat, που είχαν τετρακύλινδρους υδρόψυκτους. Σε συνάρτηση με αυτά τα τρία βήματα οι διάδοχοι του Topolino, άφησαν εποχή στην ιστορία της Fiat, και ανάδειξαν τον βιρτουόζο Dante Giacosa, σε έναν κορυφαίο μηχανολόγο μηχανικό, υπόδειγμα γνώσης Θεμάτων Τέχνης και Τεχνολογίας.[13]
Το πεντακοσαράκι ανήκει σε έναν πολύ μικρό κατάλογο οχημάτων που παρουσιάστηκαν λίγο πριν ή μετά το 1945, παραμένοντας στο προσκήνιο για αρκετές δεκαετίες[14], όπως το Σκαθάρι (αυτοκίνητο) της Volkswagen, το Citroën 2CV, το Mini, (ADO 15) το αρχικό Jeep και η αρχική σειρά Land Rover.
Τέχνη καί Τεχνολογία
Το αρχικό Fiat 500 του 1957.Το Fiat 500 Giardiniera.Steyr-Puch 500.1968-72, Fiat 500 L
Το Πεντακοσαράκι, είχε -όπως και το Typ 100- ανεξάρτητη ανάρτηση στους τέσσερεις τροχούς, τέσσερα ταμπούρα για φρένα, τα ελαστικά του –πάνω σε δωδεκάρες ζάντες- είχαν την διάσταση 125–12. Παροδικά διατέθηκε απο τη ίδια την Fiat σαν Fiat Nuova 500 Sport, (1958-60) αλλά και γιά ένα μεγάλο διάστημα σαν Fiat 500 Giardiniera. (1960-77) [15]
Το Nuova 500 Sport (1958-60) είχε έναν εργοστασιακά „πειραγμένο“ κινητήρα, (499,5 cm3 και 21,5 PS, 492 kg, 105 km/h) δίχρωμη βαφή, και αρχικά, σταθερή και όχι υφασμάτινη οροφή.
Τον Μάιο του 1958 στο Χοκενχάιμ της Γερμανίας (12-Stunden-Rennen in Hockenheim) θριαμβευτικά κυρίεψε τις πρώτες τέσσερεις θέσεις του αγώνα στη κλάση αυτοκινήτων με κινητήρα μέχρι τα 500 κυβικά. Μερικές εβδομάδες πριν, τον Φεβρουάριο του 1958, το Nuova 500 με την „μαγική επέμβαση“ του Carlo Abarth, στον αγώνα εφτά ημερών της Monza, έσπασε όλα τα ρεκόρ στην κλάση του, αποδεικνύοντας έμπρακτα την αξιοπιστία του εύρωστου κινητήρα του.[16]
Η ιδιαιτερότητα του Fiat 500 Giardiniera, (1960-77) είναι η επιπλέον πόρτα για τις αποσκευές, το μακρύτερο κατά 10 εκατοστά μεταξόνιο κάνοντας το κατά τι ακριβότερο. (20%) Τον κινητήρα του, οι ευφυείς όσο και ευρηματικοί μηχανολόγοι μηχανικοί της Fiat τον “ξάπλωσαν“ κατά 90° στο πλάι, δημιουργώντας έναν μεγάλο σε μέγεθος και απόλυτα επίπεδο σε διάπλαση χώρο φόρτωσης αποσκευών. Μία έξυπνη λύση που σου δίνει την εντύπωση ότι το Fiat 500 Giardiniera είναι εσωτερικά μεγαλύτερο από ότι εξωτερικά.[17]
Σύμφωνα με τους συντάκτες του έγκυρου περιοδικού auto motor und sport (Τεύχος 2/1961) το “ξάπλωμα“ του κινητήρα στο Fiat 500 Giardiniera ήταν ιδέα του μηχανολόγου μηχανικού Aurelio Lampredi, (1917-89) ενός από τους πρωτεργάτες στην δημιουργία του V 12 κινητήρα της Ferrari!
Οι δύο τελευταίες σειρές του Typ 110 έφεραν το όνομα Fiat 500 LUSSO, (1968-72) και Fiat 500 R (1972-75) έτρεχαν κάτι τι περισσότερο, και είχαν τιμή πώλησης 525.000 Λιρέτες, δηλαδή μόλις 60.000 περισσότερες από την τιμή του 1957.[18]
Το Fiat 500 R είχε βέβαια δίπλα του, για καλό και για κακό, ήδη το εκκολαπτόμενο διάδοχο μοντέλο Fiat 126. (1972-92) [19]
Συμπαθητικό το Fiat 126, αλλά το πεντακοσαράκι παρέμεινε με όλες τις παραλλαγές του διαχρονικό. (auto motor und sport, Τεύχος 15/1973)
Με διαφορετική εξωτερική εμφάνιση παρουσίασαν τρείς γνωστοί κατασκευαστές αμαξωμάτων, το Abarth 500 Elaborata Coupé Zagato (1957-59) το Ghia 500 Joly. (1957–77) και λίγο αργότερα το Vignale 500 Gamine. (1967-71) Παρόλη την ποικιλία, μοντέλων, όπως αναφέρει ο έγκυρος Ελβετός ιστορικός της εξέλιξης του Αυτοκινήτου στον 20ο Αιώνα, Roger Gloor, το πεντακοσαράκι της Fiat συνάντησε σοβαρά προβλήματα πώλησης στην τοπική ιταλική Αγορά, αφού δεν διέθετε καν ίχνος χώρων που είχε κάποιος με το Fiat 600, καθότι σχεδιάσθηκε σε όλες τις διαστάσεις κατά τι μικρότερο! [20]
Η θυγατρική της Fiat εταιρία Autobianchi, παρουσίασε εξαρχής με βάση το πεντακοσαράκι, το Μοντέλο Bianchina, (1957-69) ένα φινετσάτο μικροσκοπικό όχημα, με έξι εκδόσεις αμαξώματος, συγκεκριμένα σαν, Berlina, Coupé, Cabriolet. Panoramica, Furgoncino, και Trasformabile.[21]
Το NSU/Fiat Weinsberg 500, (1959-63) ήταν αποτέλεσμα της μακροχρόνιας συνεργασίας με την εταιρία NSU/Fiat στην Γερμανία, κατασκευαζόταν στην πόλη Χάιλμπρον (Heilbronn) σε δύο εκδόσεις αμαξώματος, Coupé και Limousine.[22]
Το Steyr-Puch 500, (1957–75) ήταν ένα πεντακοσαράκι με εξωτερικές μικροδιαφορές, αλλά έναν αξιοζήλευτο αερόψυκτο επίπεδο κινητήρα, κατασκευής εξ ιδίας. H Steyr-Daimler-Puch ήταν από το 1953 τόπος κατασκευής & συναρμολόγησης αυτοκινήτων της Fiat στο Γκρατς (Graz) της Αυστρίας, για την εσωτερική της όμως αγορά.[23]
Η εταιρία Abarth & C παρουσίασε μια σειρά από „πειραγμένα“ αυτοκίνητα επιδόσεων, δύο από αυτά είχαν βάση το πεντακοσαράκι, το Fiat-Abarth 595 SS (1963–70) και το Fiat-Abarth 695 SS (1964–70), και πλησιάζοντας το διπλάσιο της εργοστασιακής ιπποδύναμης.[24]
Η εταιρία Ferves με έδρα το Τορίνο, όπως και η Fiat, παρουσίασε το Ranger (1967-71) ένα μικρό όχημα „παντοδαπού εδάφους“, με τα μηχανικά μέρη (κινητήρα-κιβώτιο ταχυτήτων-ανάρτηση) του Fiat Nuova 500. Ένα όχημα με συνολικό μήκος 283 εκατοστά, που είχε μάλιστα κατά παραγγελία επισυναπτόμενη μπροστινή κίνηση.[25]
Η εταιρία Giannini, με έδρα την Ρώμη, και όχι την βόρια Ιταλία, όπως οι περισσότεροι από τους ανταγωνιστές της, παρουσίασε τρία „πειραγμένα“ αυτοκίνητα επιδόσεων με βάση το πεντακοσαράκι, το Fiat Giannini 500 TVS, (1963-71) το Fiat Giannini 590 GT, (1963-71) και το Fiat Giannini 4 C/ 700. (1966-71) Το τελευταίο μάλιστα, με έναν νέο, επίπεδο τετρακύλινδρο κινητήρα, και τελική ταχύτητα στα 130 km/h.[26]
Η εταιρία Lombardi, (1947-74) ήταν μία βιομηχανία εξειδικευμένη στην αισθητική διαφοροποίηση οχημάτων, χρησιμοποιώντας σαν βάση συγκεκριμένα μοντέλα ευρείας παραγωγής της Lancia ή της Fiat. Το πεντακοσαράκι με ιδιότυπα διαφοροποιημένη μετόπη, και την ονομασία Fiat Nuova 500 Francis Lombardi My Car (1968-71) κατασκευάσθηκε από την εταιρία Lombardi, στην πόλη Vercelli στο Πεδεμόντιο, σε 20.000 αντίτυπα.[27]
Η εταιρία Moretti, πού ιδρύθηκε το έτος 1925 στο Τορίνο και έπαψε να υπάρχει το 1989, ήταν μία από τις πιο δημιουργικές, και ποιοτικές βιομηχανίες στην κατασκευή φινετσάτων αυτοκινήτων στην Ιταλία. Ανάμεσα στις χρονιές 1959 και 1968 και με βάση το πεντακοσαράκι παρουσίασε τέσσερα ξεχωριστά μοντέλα, όλα με δικύλινδρους αερόψυκτους κινητήρες, αλλά με δικά της αμαξώματα, όπως το 500 S Berlina, 500 Giardiniera, 500 Coupé, και το 595 SS Coupé.[28]
Η εταιρία Otas, (Omologate Turismo Automobile Speciale) ξεκίνησε το 1969 στο Τορίνο την δραστηριότητα της και έπαψε να υπάρχει το 1971. Στο διάστημα αυτό παρουσίασε με βάση το πεντακοσαράκι το Crazy-Car, ένα λιλιπούτιο buggy, το οποίο μπορούσε να αγοράσει κάποιος σαν ΚΙΤ και να το συναρμολογήσει ο ίδιος.[29]
Στο Τεστ του auto motor und sport (Τευχος 14/1957) το Fiat Nuova 500 εντυπωσίασε τους παντες με τις επιδόσεις του, είχε όπως το Fiat 600 απαράμιλλη οδική συμπεριφορά και ήταν σχετικά απρόσβλητο από τον πλευρικό άνεμο, παρόλο το κατά 16 εκατοστά μικρότερο μεταξόνιο.
Το Fiat Nuova 500 είχε αρχικά έναν σχετικά ήρεμο κινητήρα, (479 cm3 και 13,5 PS, 470 kg, 85 km/h) ο οποίος με την πάροδο του χρόνου έγινε όλο και πιο νευρικός. (594 cm3 και 18 PS, 525 kg, 100 km/h) [2][30]
Με λιτό εξοπλισμό αρχικά, τα πλαϊνά παράθυρα συρόμενα, και τις πόρτες να στηρίζονται στην βάση από το „κολονάκι Β“. Για λόγους ασφαλείας, μετά το 1965, το Fiat Nuova 500 F αποκτά μεγαλύτερα πίσω φώτα, οι πόρτες στηρίζονται στην βάση από το „κολονάκι Α“, και έχουν άλλη φορά στο άνοιγμα. (το „κολονάκι Α“ είναι η διεθνής ορολογία, για το πλαϊνό πέρασμα από το παρμπρίζ στην μπροστινή πόρτα του αυτοκινήτου) Οι ενισχύσεις στα προφίλ του αμαξώματος, η μεγαλύτερη τελική και η καλύτερη επιτάχυνση, όπως ακόμη και τα μεγαλύτερα φρένα από το Typ 100 , ενισχύουν επιτακτικά την ενεργητική και παθητική ασφάλεια του Fiat Nuova 500.[31]
Επίλογος, καί αρχή εκ νέου
Fiat 500F του 1966 και Fiat Nuova 500 του 2008.
Κατα τον Roger Gloor, με την παρουσίαση του 126, ο κορμός παραγωγής του έσχατου Fiat Nuova 500 (Unificato) μεταφέρεται στις εγκαταστάσεις της Autobianchi. (Desio, περιοχή Βόρεια του Μιλάνου) διαθέσιμος ένας και μοναδικός τύπος με τον κινητήρα του 126.[32]
Τελικά η μεγάλη επιτυχία του Typ 110 έφερε και κάποια προβλήματα, αυτά όσον αφορά την δυνατότητα επέκτασης της παραγωγής. Τα δύο εργοστάσια στην Ιταλία, (Cassino και Mirafiori) για τα οποία είχε προγραμματισθεί η παραγωγή του Fiat 126, θα έπρεπε να συμπληρωθούν άμεσα από ένα τρίτο. Εδώ την λύση έρχεται να δώσει η FSM / Polski Fiat / FSO, ένα συγκρότημα εργοστασίων στην Πολωνία, συνεργαζόμενο με την Fiat από το 1934. Στις εγκαταστάσεις της FSM, (Tychy) αρχικά θα συναρμολογηθεί, και αργότερα θα κατασκευασθεί αποκλειστικά, το διάδοχο μοντέλο του Typ 110 από το 1973 μέχρι το 2000. Όπως αναφέρουν οι (Ανατολικό-) Γερμανοί δημοσιογράφοι Michael Dünnebier και Eberhard Kittler, το 1987 δημιουργήθηκε δοκιμαστικά στις εγκαταστάσεις του Tychy μια σειρά από ελάχιστα εμπρόσθιοκίνητα Fiat 126, προμηνύοντας το τέλος εποχής του „όλα πίσω“.[33]
Η νέα εποχή είχε ήδη ξεκινήσει με το Fiat 128 (1969) και Fiat 127 (1971) και με κάποια σχετική καθυστέρηση οδηγεί όλους και όλα προς αυτήν την κατεύθυνση του „όλα εμπρός“.[34][35]
Έτσι προκύπτουν τα μοντέλα Fiat Cinquecento, (1991-98) και Fiat Seicento. (1998-2009) [36][37]
Όμως από „δημιουργίες της οκάς“ δεν μένει ο κόσμος ούτε ουσιαστικά, ούτε και για μεγάλο διάστημα ευχαριστημένος, δεδομένου ότι όλοι μας χρειαζόμαστε κάποια στιγμή „το όνειρο“. Έτσι από εδώ είχε, από εκεί είχε, ο ταλαντούχος Designer του Centro Stile Fiat, Roberto Giolito, ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξε ο Dante Giacosa, παρουσίασε το 2004 στην έκθεση της Γενεύης, το Concept Car Fiat Trepiuno.[38]
Αφού λοιπών η πρόταση του Fiat Trepiuno κατάφερε ούτε λίγο, ούτε πολύ να συναρπάσει τους επισκέπτες της έκθεσης, ξεκινά με κάποιες μικροαλλαγές το 2007 στο εργοστάσιο του Tychy η παραγωγή του πρώτου εμπροσθιοκίνητου Fiat Nuova 500.[39]
Παραπομπές
↑Roger Gloor, PERSONENWAGEN DER 70ER JAHRE, MotorVerlag Stuttgart, 1. Auflage 2005, Σελίδa 144, ISBN 3-613-02440-3
↑ 2,02,1Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME II, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδα 54, ISBN 8872127416
↑Centro Storico Fiat, Linea Fiat, Σελίδες 52-55, Τορίνο 1965
↑Hartmut Seeger, Vom Königsschiff zum Basic Car, Tübingen 2007, ISBN 9783803032089
↑Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME I, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδα 268, ISBN 8872127416
↑Christoph Reifenrath, AUTOMOBILE DESIGN, Econ Verlag Düsseldorf 1993, Σελίδα 184, ISBN 3430176700
↑Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME I, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδες 300-303, ISBN 8872127416
↑Roger Gloor, NACHKRIEGSWAGEN, Personenautos 1945-1960, Originalausgabe: Hallwag Verlag Bern und Stuttgart 1980, -Lizenzausgabe für den Benedikt Taschen Verlag, Σελίδες 43 & 153, ISBN 3444102631
↑Egbert Schwartz & Nikolas Waldura, Die Kultautos der 60er Jahre, Wieland Verlag, D-83052 Bruckmühl 2006, Σελίδα 53, ISBN 978-3-938711-06-4
↑Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME I, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδα 426, ISBN 8872127416
↑Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME II, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδες 50-55, ISBN 8872127416
↑Roger Gloor, NACHKRIEGSWAGEN, Personenautos 1945-1960, Originalausgabe: Hallwag Verlag Bern und Stuttgart 1980, -Lizenzausgabe für den Benedikt Taschen Verlag, Σελίδες 153-154, ISBN 3444102631
↑Roger Gloor, PERSONENWAGEN DER 60ER JAHRE, Originalausgabe: Hallwag Verlag Bern und Stuttgart 1984, -Lizenzausgabe für den Benedikt Taschen Verlag, 1994, Σελίδες 39-40, ISBN 3444103077
↑Roger Gloor, PERSONENWAGEN DER 70ER JAHRE, MotorVerlag Stuttgart, 1. Auflage 2005, Σελίδa 285, ISBN 3-613-02440-3
↑Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME I, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδα 316, ISBN 8872127416
↑Roger Gloor, PERSONENWAGEN DER 60ER JAHRE, Originalausgabe: Hallwag Verlag Bern und Stuttgart 1984, -Lizenzausgabe für den Benedikt Taschen Verlag, 1994, Σελίδα 146, ISBN 3444103077
↑Roger Gloor, PERSONENWAGEN DER 70ER JAHRE, MotorVerlag Stuttgart, 1. Auflage 2005, Σελίδa 148, ISBN 3-613-02440-3
↑Michael Dünnebier & Eberhard Kittler, Personenkraftwagen sozialistischer Länder, transpress Verlag, Berlin 1990, Σελίδες 87-109, ISBN 3-344-00382-8
↑Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME II, QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, Σελίδες 10-13, ISBN 8872127416
↑Stephen Newbury, The Car Design Yearbook 3, Merrell London-New York 2004, Σελίδες 64-65, ISBN 1858942411
↑Stephen Newbury & Tony Lewin, The Car Design Yearbook 7, Merrell London-New York 2008, Σελίδες 78-79, ISBN 978-1-8589-4418-0
Βιβλιογραφία
Centro Storico Fiat, "Linea Fiat", Τορίνο 1965
Maria Giovanna Mazzocchi Bordone, un secolo di auto italiana, "FIAT TUTTI MODELLI DEL NOVECENTO / VOLUME I & II", QUATTRORUOTE / RUOTECLASSICHE, Editoriale Domus 2010, ISBN 8872127416
Abarth 595 695, by Elvio Deganello and Renato Donati, pub. by Giorgio Nada, 2002, ISBN 8879112872.
Album Fiat 500, di J.J. by Galkowsky, pub. by EPA Edition ISBN 285120470X.
Autopassion Hors Serie, pub. by Auto collection n. 22.
Fiat & Abarth 500-600, by Malcolm Bobbit, pub. by Veloce Publishing Plc ISBN 1-903706-69-6.
Fiat 500, by Elvio Deganello, pub. by Giorgio Nada, 2002, ISBN 88-7911-069-1.
Fiat 500, by Alessandro Sannia, pub. by Motorbuch, 2007, ISBN 9783613028258.
Fiat 500 – az apró, mégis óriási legenda, by Alessandro Sannia, pub. by Alexandra, 2006, ISBN 9633695554.
Fiat 500 – de kleine grote mythe, by Alessandro Sannia, pub. by Rebo, 2006, ISBN 9036618754.
Fiat 500 fuoriserie, by Alessandro Sannia, pub. by All Media, 2003.
Fiat 500 (genio di un'epoca), by Ugo Castagnotto and Anna Maria Quarona, pub. by Lindau, 1992, ISBN 8871800397.
Fiat 500 – guida al restauro, by Marcello Lo Vetere and Italo Grossi, pub. by Giorgio Nada, 2003, ISBN 8879112090.
Fiat 500 Gold Portfolio 1936–1972, by R.M. Clarke, pub. by Brooklands ISBN 1855202468.
Fiat 500: la Guida – the Guide, by Alessandro Sannia, pub. by All Media, 2003.
Fiat 500 – l'evoluzione del mito, by Alessandro Sannia, pub. by Gribaudo, 2007, ISBN 9788879063852.
Fiat 500 – piccolo grande mito, by Alessandro Sannia, pub. by Gribaudo, 2005, ISBN 8879060201.
I miei 40 anni alla Fiat, by Dante Giacosa.
Il grande libro delle giardinette Fiat, by Alessandro Sannia, pub. by Giorgio Nada, 2007, ISBN 9788879114011.
Io Franco Giannini vi racconto, by Franco Giannini.
La 500, by Romano Strizioli, pub. by Bacchetta.
La Fiat 500 – Storia di un mito, by Stefano Parenti, pub. by Polo Books ISBN 88-87577-26-9.
La Fiat Nuova 500, by Enzo Altorio, pub. by Automitica, 2005, ISBN 8886304005.
La Fiat 500 de mon père, by Lauvrey - Le Fay, pub. by E.T.A.I. 1998, ISBN 2726881785.
Le Giannini, by Enzo Altorio, pub. by Automitica.
Progetti alla Fiat prima del computer, by Dante Giacosa, pub. by Automobilia ISBN 88-85880-00-2.
.jpg)
.jpg){kind=link}
