Ο Χρυσόχειρ, επίσης γνωστός ως Χρυσόχερης, Χρυσόχερις, και Χρυσόχειρος, ήταν ο τελευταίος ηγέτης του Παυλικιανού πριγκιπάτου του Τεφρικής μεταξύ 863 και 872.
Βίος
Χάρτης της Βυζαντινής Ανατολίας και των Αραβοβυζαντινών συνόρων στα μέσα του 9ου αιώνα.
Σύμφωνα με τους Bυζαντινούς χρονογράφους, ο Χρυσόχειρ ήταν ανιψιός του Παυλικιανού ηγέτη Καρβέα. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Πέτρο τον Σικελό, ήταν "ανιψιός και ο γαμπρός" του Καρβέα, που δείχνει ότι είχε παντρευτεί την πρώτη του ξαδέλφη, μια πρακτική που καταδικαζόταν έντονα από τη Βυζαντινή Εκκλησία.[1] Μετά το αντιπαυλικιανό πογκρόμ που ξεκίνησε το 843 από την αυτοκράτειρα-αντιβασιλέα Θεοδώρα, ο Καρβέας και πολλοί από τους οπαδούς του κατέφυγαν στα μουσουλμανικά συνοριακά εμιράτα και ίδρυσαν ένα ανεξάρτητο πριγκιπάτο με κέντρο την Τεφρική. Από εκεί, ο Καρβέας οδήγησε τους Παυλικιανούς σε διαδοχικές επιδρομές εναντίον του Βυζαντίου στο πλευρό των Μουσουλμάνων, μέχρι το θάνατό του το 863.[2][3]
Τίποτα δεν είναι γνωστό για τη ζωή του Χρυσόχειρου πριν διαδεχθεί τον θείο του. Όπως και ο Καρβέας, ο Χρυσόχειρ μπορεί στα νιάτα του να είχε υπηρετήσει στον Βυζαντινό στρατό.[4] Αμείλικτος εχθρός του Βυζαντίου, ο Χρυσόχειρος οδήγησε πολλές επιδρομές βαθιά μέσα στην Βυζαντινή επικράτεια, ακόμη και μέχρι τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας και την περιοχή της Νίκαιας, της Νικομήδειας, και της Εφέσου. Στη τελευταία, ο ίδιος φέρεται να βεβήλωσε την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή σταβλίζοντας τα άλογά του εκεί.[1] Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α' ο Μακεδών έστειλε απεσταλμένους προσφέροντας την ειρήνη το 869/70, αλλά η προσφορά απορρίφθηκε από τον Χρυσόχειρα, ο οποίος φέρεται να απαίτησε ότι ο αυτοκράτορας θα πρέπει πρώτα να εγκαταλείψει το ανατολικό ήμισυ των εδαφών του στη Μικρά Ασία. Είναι πολύ πιθανό ότι η πρεσβεία είχε επικεφαλής τον Πέτρο τον Σικελό, ο οποίος αναφέρει ότι πέρασε εννιά μήνες στην Τεφρική περίπου την ίδια περίοδο, προσπαθώντας να συμφωνήσει την απελευθέρωση υψηλόβαθμων αιχμαλώτων πολέμου. Η υπόθεση αυτή ωστόσο, δεν γίνεται αποδεκτή από όλους τους σύγχρονους μελετητές.[1]
Το 871, ο ίδιος ο αυτοκράτορας Βασίλειος οδήγησε μια επίθεση εναντίον της Τεφρικής, αλλά απέτυχε να καταλάβει την πόλη και αποσύρθηκε. Το 872/3, ο δομέστικος των σχολώνΧριστόφορος οδήγησε μια άλλη εκστρατεία, που πέτυχε αποφασιστική νίκη εναντίον των Παυλικιανών στη Μάχη του Βαθύ Ρύακα. Κατά τη διάρκεια της μάχης, ο Χρυσόχειρας σκοτώθηκε από ένα απλό στρατιώτη ονόματι Πουλλάδη. Το κομμένο κεφάλι του στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Βασίλειος φέρεται να του έριξε με το τόξο του, καρφώνοντας τρία βέλη σε αυτό.[1] Ωστόσο, χρειάστηκαν άλλα έξι χρόνια για να πέσει η ίδια η Τεφρική στα χέρια των Βυζαντινών, βάζοντας τέλος στην ηγεμονία των Παυλικιανών.[5] Μερικοί σύγχρονοι μελετητές, ωστόσο, χρονολογούν την ήττα και τον θάνατο του Χρυσόχειρα στο ίδιο έτος με την πτώση της Τεφρικής (δηλαδή το 878/9).[4]
Μεταξύ των σύγχρονων μελετητών θεωρείται γενικά ότι η μνήμη του Χρυσόχειρα επέζησε στο βυζαντινό έποςΔιγενής Ακρίτας, με τη μορφή του "Χρυσοβέργη", του μουσουλμάνου παππού του επώνυμου ήρωα.[1][4]
