Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|9|01|2025}}
Ο Χοσέ Μανουέλ Αϊθπουρούα (ισπανικά: José Manuel Aizpurúa) ή Αϊζπουρούα στα βασκικά (Σαν Σεμπαστιάν,1902 – Σαν Σεμπαστιάν,6 Σεπτ 1936) υπήρξε ισπανός αρχιτέκτονας και φωτογράφος, ο εκπρόσωπος της αρχιτεκτονικής του ορθολογισμού στην Ισπανία.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο Σαν Σεμπαστιάν, όπου και ολοκήρωσε το δημοτικό και το γυμνάσιο. Σπούδασε στη Μαδρίτη μεταξύ 1921 και 1927 , χρονική περίοδος στην οποία ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Σαλβαδόρ Νταλί και Λουίς Μπουνιουέλ.
Πολύ γρήγορα παρουσιάζεται σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για την κατασκευή ενός μνημείου για τον Πολιτισμό (1927) και ενός εμπορικού κέντρου στη Βαλένθια (1929).Τον επόμενο χρόνο χτίζει το σημαντικότερο αναμφίβολα έργο του, το ναυτικό όμιλο του Σαν Σεμπαστιάν (Club Nautico de San Sebastian), σε συνεργασία με τον Labayen Joaquin , με τον οποίο μοιραζόταν το αρχιτεκτονικό του γραφείο. Το κτίριο αυτό θεωρείται ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά παραδείγματα του ορθολογισμού στην Ευρώπη. Οι καθαρές, λευκές του φόρμες επηρεασμένες από τη θάλασσα, σε συνδυασμό την προοδευτική για την εποχή σκέψη συνδέουν το κτίριο αυτό μηχανικά με τον Le Corbusier.
Μετά από το έργο αυτό χτίζει μία πολυώροφη κατοικία στην Fuenterrabia και διάφορα καφέ σε Μαδρίτη, Sáchα και Yakaré. Ενώ τα επόμενα χρόνια θα κερδίσει κορυφαίες διακρίσεις σε διαγωνισμούς: Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Μαδρίτη (1933), Σχολικό Συγκρότημα (1930),οικονομική κατοικία στο Bilbao, Γυμνάσιο στην Καρθαγένη (1932), Νέο Νοσοκομείο και Διεύρυνση του Amara στο Σαν Σεμπαστιάν (1935),Σχολή Μηχανικών στη Μαδρίτη (1935).
Άλλες δράσεις
Ο Αϊθπουρούα ήταν ένας άνθρωπος που συνδέθηκε στενά με την ισπανική πρωτοπορία, ήταν μέλος της GATEPAC ( Grupo de Artistas y Técnicos Españoles para el Progreso de Arquitectura Conteporánia), (ομάδα Ισπανών καλλιτεχνών και μηχανικών για την πρόοδο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής) και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Καλλιτεχνών Ιβηρικής. Θέλοντας να διαδώσει τις καινοτόμες αρχιτεκτονικές του ιδέες διοργανώνει το 1930 μια έκθεση με τον Churruca και τον Labayen στο Ateneo Guipuzcoano ενώ παράλληλα δημοσιεύει ένα μανιφέστο με τίτλο «¿Cuándo habrá arquitectura?»,«Πότε θα υπάρξει αρχιτεκτονική;»
Ανήκε στο Εθνικό Συμβούλιου Ισπανικής Φάλαγγας από το 1934 και εξελέγη από το Διοικητικό Συμβούλιο ως εκπρόσωπος Τύπου και Προπαγάνδας. Ιδρύει την ισπανική Φάλαγγα των JONS στο Σαν Σεμπαστιάν. Ο πολιτικός ακτιβισμός του είναι αυτός που θα του κοστίσει τη ζωή, στις 6 Σεπτεμβρίου 1936 εκτελέστηκε στη φυλακή Ondarreta στον Σαν Σεμπαστιάν. Παρ’ ότι η ζωή του ήταν σύντομη, η επιρροή του είναι εμφανής στον ισπανικό και μη χώρο της αρχιτεκτονικής.
LINAZAROSO, José Ignacio: Aizpúrua y la herencia del racionalismo, Arquitectura, 204-205, Madrid, 1977
SANZ ESQUIDE, José Ángel: Real Club Náutico de San Sebastián, 1928-1929, José Manuel Aizpúrua y Joaquín Labayen, Almería, Colegio de Arquitectos, 1995.
ΑIZPURUA, José Manuel: Cuaderno de dibujos de José Manuel Aizpurúa Azqueta, Madrid:Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, 2004
ΑIZPURUA, José Manuel: ¿Cuándo habrá arquitectura?, José Manuel Aizpurúa y Joaquín Labayen y José Angel Medina Murua, Koldo Mitxelena, Donostia-San Sebastian, 2012
