Ο οικισμός ο οποίος είναι παραθαλάσσιος γειτνίαζε στο παρελθόν με το πευκοδάσος της Κασσάνδρας το οποίο υπέστη μεγάλες καταστροφές από τις πυρκαγιές του 2006[2]. Η παραλία και η γραφική τοποθεσία της είναι πόλος έλξης για τουρίστες.
Ονομασία
Σύμφωνα με την παράδοση η ονομασία του οφείλεται στον πρώτο κάτοικο του οικισμού, έναν χανιώτη, δηλαδή χανιτζή που διατηρούσε ένα χάνι (πανδοχείο) στην περιοχή. Έτσι η περιοχή λεγόταν του Χανιώτη.[3]
Στην «Αυτοσχέδιον περιγραφήν της Χαλκιδικής Χερσονήσου», η οποία δημοσίευτηκε το 1869 από τον παλιό γραμματέα της Μητροπόλεως Κασσάνδρειας Νικόλαος Χρυσανθίδης, η αναφορά στη Χανιώτη είναι πολύ σύντομη: «Το μικρότερο της Χερσονήσου Παλλήνης χωρίον είναι το παρόν χωρίον, εξ επτά μόλις οικιών, έχον άμα και μικράν τινά Εκκλησία».
Στη συνέχεια μια άλλη περιγραφή της Χαλκιδικής η οποία δημοσιεύτηκε το 1887 από τον ταγματάρχη Νικόλαο Σχινά, αναφέρεται σε αυτήν: «Χωρίον Χανιώτη, κείμενο εις το βάθος κοιλάδας και έχον 20 οικογενείας μελισσοτρόφων και γεωργών, εκκλησία και βρύσες».
Επίσης σε αδημοσίευτο κώδικα του 1903, στον όποιον περιγράφεται η εκκλησιαστική και εκπαιδευτική κατάσταση της νοτίου Χαλκιδικής, η αναφορά στην Χανιώτη περιορίζεται μόνον στην φράση: «Χανιώτη - εκκλησία ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος».
Στην αδημοσίευτη περιγραφή της Χαλκιδικής «από υγειονομικής απόψεως», την οποίαν συνέγραψε, το 1914, ο εκ Πολυγύρου «νομίατρος» Θεσσαλονίκης και ποιητής Γεώργιος Παπανικολάου, η αναφορά στην Χανιώτη είναι η μικρότερη, όπου τονίζει τον ολιγάνθρωπο πληθυσμό της και ότι η ύδρευση του χωριού προέρχεται από πηγή μη ελεγχμένων νερών όπου κατά καιρούς εμφανίζεται επιδημία κοιλιακού τύφου».
Το χωριό ωστόσο μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση από το βουνό όπου προϋπήρχε 6 χρόνια μετά τον καταστρεπτικό σεισμό της Ιερισσού, το 1930, με την συνδρομή του τότε κοινοτικού δασκάλου Βρατσικίδη Κωνσταντίνου.
Έως το 1950 η Χανιώτη διοικητικά ανήκε στην Καψόχωρα (που σήμερα μετονομάστηκε σε Πευκοχώρι), όπου από κει εκλεγόταν πρόεδρος, ο οποίος είχε αρμοδιότητες και στη Χανιώτη. Το 1950 ιδρύθηκε ξεχωριστή κοινότητα Χανιώτης, που στεγάστηκε στο σπίτι του κ. Κυρίτζη, κοντά στην παραλία.
Την δεκαετία του 1960 ο οικισμός γνώρισε τουριστική άνθιση ταυτόχρονα με την αναβάθμιση των υποδομών της χερσονήσου, κάτι που οδήγηση σε ένα κύμα ανέγερσης τουριστικών κατοικιών και καταλυμάτων.
Ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος του χωριού βρίσκεται εκεί όπου υφίσταται το προσκυνητάριο της Παναγίας, αμέσως νοτίως της διασταυρώσεως της κυρίας εισόδου προς το χωριό. Εκεί διακρίνεται ή θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής, πάνω στην όποια είναι φυτρωμένα υπέργηρα ελαιόδεντρα.
Υποδομή
Το παραθαλάσσιο πάρκο του οικισμού.
Νέος Οικισμός
Με την τουριστική ανάπτυξη που γνώρισε ο οικισμός τις τελευταίες δεκαετίες, σήμερα έχει εξελιχθεί σε έναν από τους κορυφαίους προορισμούς όλης της Χαλκιδικής. Το κέντρο του από την δεκαετία του 1990 έχει πεζοδρομοποιηθεί δίνοντας άνεση στους πεζούς. Στον οικισμό επίσης εδρεύει το ΚΕΠ του καταργηθέντος Δήμου Παλλήνης υπό την αίγιδα πλέον του νεοσύστατου Δήμου Κασσάνδρας καθώς υφίσταται και αγροτικό ιατρείο, Μονάδα Κοινωνικής Μέριμνας και Κ.Α.Π.Η. Ο οικισμός αποτελείται από γραφικές πλατείες, πάρκα και ψηλά αιωνόβια δέντρα από την εποχή του Μεσοπολέμου.[5]
Σημείο αναφοράς του οικισμόυ είναι η ακτή που διαθέτει, η οποία απλώνεται σε ακτίνα 2 χιλιομέτρων όπου μια πληθώρα οργανωμένων χώρων ανάπαυσης εξυπηρετούν τους λουόμενους. Στη συνέχεια τοπόσημο του χωριού είναι το παράκτιο πάρκο 6 στρεμμάτων όπου μια ποικιλία δέντρων και φυτών κοσμεί τον παράκτιο δρόμο.[6]
Αθλητικό Κέντρο
Η ανατολή του ηλίου μπροστά από την γνωστή ακτή.
Το αθλητικό κέντρο του οικισμού αποτελείται από 2 γήπεδα ποδοσφαίρου τύπου 5x5 και ένα γήπεδο καλαθοσφαίρισης, το οποίο τοποθετείται δίπλα στο παλιό δημαρχείο.
Με την εγκατάλειψη του χωριού που τοποθετούταν στους λόφους της χερσονήσου και την μετακίνηση του στην σημερινή παραλιακή θέση του, σταμάτησε κάθε φροντίδα για τον παλαιόν ενοριακό ναό του Χρυσοστόμου (μέσα 19ου αιώνος), στον οποίο υπήρχαν ενσωματωμένα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη παλαιοχριστιανικού ναού, προφανώς προερχόμενα από κάποιο άγνωστο μνημείο της γύρω περιοχής.
Στη συνέχεια οι εικόνες του μεταφέρθηκαν στον ναό του νέου χωριού αποτελούν το μοναδικό σαφές υλικό τεκμήριο της ιστορικής συνέχειας της Χανιώτης και πρόκειται για τις εικόνες του Παντοκράτορος, της Ελεούσας, του Προδρόμου, του Άγιου Γεωργίου και του Χρυσοστόμου, έργα του 1870, του καλλιτέχνη Ιωάννου Παπαθαλασσίου από την Γαλάτιστα. Σήμερα στη περιοχή που τοποθετούταν το παλαιό χωριό δεν σώζεται τίποτα καθώς τίποτα δεν άντεξε στο πέρασμα των χρόνων, και οι ιστορικές γνώσεις για αυτό είναι λίγες.[7]
Ο σημερινός πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Ιωάννης το Χρυσόστομος η εκκλησία του οποίου βρίσκεται κοντά στην παραλία. Στην περιοχή αναφέρεται ναός του Αγίου από πολύ παλαιά. Ο σημερινός ναός, όταν κτίστηκε το έτος 1934, ήταν ξύλινος. Αργότερα ανακατασκευάστηκε ως πέτρινος και επεκτάθηκε.[8]
Πληθυσμιακή εξέλιξη τις τρεις τελευταίες δεκαετίες
Άποψη του οικισμού τις απογευματινές ώρες τις 21ης Αυγούστου το 2006 με φόντο τους καπνούς της όμορης πυρκαγιάς.
Ο οικισμός της Χανιώτης ήταν ο πρώτος που εκκενώθηκε όταν η πυρκαγιά της 21ης Αυγούστου του 2006 που κατέκαιγε το δασικό πυρήνα του Πευκοδάσους της Κασσάνδρας ξέφυγε από τον έλεγχο και πλησίασε επικίνδυνα στα όρια του χωριού. Η κυκλοφορία διακόπηκε και διατάχθηκε εκκένωση από τη θάλασσα, καθιστώντας αδύνατη την πρόσβαση από τη Νέα Σκιώνη και το Πολύχρονο, ενώ οι περισσότεροι κάτοικοι κατευθύνθηκαν προς τη θάλασσα όπου ιδιωτικά σκάφη και πλοιάρια του λιμενικού παραλάμβαναν ανθρώπους και τους μετέφεραν στις δυτικές ακτές της Σιθωνίας. Ο οικισμός βρισκόταν στη μέση της πυρκαγιάς που κατέκαψε το δασικό πυρήνα της κεντρικής και νότιας Κασσάνδρας, ενώ παρατηρήθηκαν ζημιές εντός αυτού καθώς ξέσπασαν μικρές εστίες φωτιάς σε οικιστικά συγκροτήματα, ξενοδοχεία καθώς και στο κεντρικό παραλιακό πάρκο. Η πυρκαγιά έφτασε και ξεπέρασε τα όρια του οικισμού από τα δυτικά και βόρεια προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές στα γειτονικά κτήρια.[9][10]
Η πυρκαγιά έσβησε τρεις μέρες αργότερα αφήνοντας το ίχνος της στο σύνολο της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής, ενώ αποκαΐδια συνέχισε να βγάζει η θάλασσα στις ακτές για τα επόμενα δύο χρόνια.[11]
Διοίκηση
Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023 εξελέγη πρόεδρος της Δημοτικής κοινότητας Χανιώτης η Μαρία Βάλτου.
Το κοινοτικό κατάστημα της Χανιώτης στεγάζεται στο πρώην κτίριο του νηπιαγωγείου, απέναντι από τον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου. Στο χώρο αυτό φιλοξενούνται και άλλες υπηρεσίες του Δήμου Κασσάνδρας, όπως το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, ο Τοπικός Αστυνόμος, το Ταμείο του Δήμου, το Λιμενικό Ταμείο και το Γραφείο Ελέγχου Κοινόχρηστων Χώρων κ.α.
↑Μυρτσιωτη, Των Σταυρου Τζιμα-Γιωτας (24 Αυγούστου 2006). «Τεράστια καταστροφή στην Κασσάνδρα». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (στα greek). Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2023.CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
